Shikongo ta ka galikanena oombudhi
• Einekelo lya kana olyo tali imbi aantu ya lopote iimbuluma
Nonande a zimine kutya opolisi oya taalelwa komashongo ogendji gomeni, kakukutu komatanga gopolisi Joseph Shikongo okwi indile oshigwana shi longe neitulomo mokukondjitha iimbuluma pakuyanda okugamena nokupopila oongangala noshigwana nashi yande okulanda iinima ya yakwa.
Kakukutu komatanga gwopolisi yaNamibia Joseph Shikongo okwa ti ota ka galikanena aalongi yomiyonena, shika okwe shi popi pethimbo a li ta popitha oshigwana mEtitano koRundu. Shikongo okwa lombwele oshigwana kutya opoilisi itayi ka kwata po nando omuntu ngoka i ilopota mwene kopolisi. “Otatu ke ku galikanena. Ashike ino ka pogola we. Nonande ongawo kape na ngoka I ilopota mwene kopolisi.
Okulanda kiikololo muumbudhi
Shikongo okwa ti kutya aantu yamwe otaya holeke owina oombudhi momagumbo gawo noyo taya etitha oombudhi dhi yake oshoka oyo taya landa iinima ya yakwa, ngaashi oongodhi dhooselula, nonyama ya yakwa ta ye yi landele kiikololo muumbudhi. Okwa ti kutya okulongela kumwe noombudhi noku dhi holeka okwo taku indjipalitha iilonga yiimbuluma. “Yamwe yomune omu na omaluvalo geni ngoka haga ka shinga omausiku nokuyuga aantu omaliko gawo, nuuna ndoka omaluvalo geni taga galuka ge na N$2 000 koomuma, itamu ya pula mpo ya adha iimaliwa mbyoka,” Shikongo a ti. “Ohamu ti ‘Omumwandje ngoka’, ashike omumoye ngoka oye ta piyaganeke nokuyona po ombili yetu. Ashike natango one hamu ka tya opolisi itayi longo sha, itayi longo iilongo yawo.”Okwi indile woo aavali naaputudhi opo ya longe oshilongo shawo ngele oye edhilila oongangala. “Ngele omu na ookalyamupombo maayeni, tu lombwela. Naya ze mo. Inaya mu ya gamena we noku ya popila.”
Iimbuluma inayi shuna pevi
Omukuluntu gwopolisi, ngoka a enda noshilongo ashihe konima sho a ulikululwa mo2022, nelalakano opo a nkondopeke omakwatathano pokati kopolisi noshigwana, okwa ti kutya aapolisi oyo ayeke itaya vulu okukondjitha nokushunitha pevi iimbuluma.
“Otwa hala okukala tu na opolisi tayi yakula oshigwana,” okwa ti. “Ashike itatu shi tompola ngele otamu landa iinima ya yakwa, onyama ya yakwa nenge okulanda iikutu komuntu te ende ta landitha e na ondjato yu udha ominambo.”
Nonande omiyalu otadhi ulike iimbuluma mbyoka ya lopotwa kutya oya shonopala, iipotha 2 024 ya patululwa moshitopolwa omvula ya zi ko, mwa kwatelwa iipotha yuulingilingi 378 niipotha yomunyeka 276, aakwashigwana mboka ya li moshigongi otaya hasho shi li ngaaka shili.
Maria Mukoya omukalimo gwomoRundu okwa ti uufuthi neteyo lyomagumbo otali lundu pombanda.
“Kehe omwedhi onda kundana kombinga yomuntu megumbo lye mwi iteyelwa koombudhi, unene tuu momalukanda,” okwa ti. “Ohatu uvu ngaa aafuthi taya mangwa, ashike aafuthi oyo tuu mboka oya mangululwa nale. Paungame, iimbuluma itayi shonopala, iimbuluma owala ya yooloka tayi longwa.”
Simeon Kavetu naye omukalimo gwomoRundu, okwa ti kutya omiyalu ndhoka otashi vulika itadhi holola uukwashili waashoka shi li po, oshoka oshigwana osha kanitha einekelo mokulopota iimbuluma mbika.
“Aantu yamwe ihaya dhiladhila we opolisi oshoka oyu uvite kutya itayi ningi po sha,” okwa ti. “Onkene omiyalu otadhi ulike dha gwa pevi, ashike omolwashoka aantu ohaya mwenene iimbuluma mbika, ihaya yi ko we kopolisi.”
Einekelathano nokulonga noshili
Shikongo okwa zimine kutya opolisi oya taalelwa komashongo mopolisi, mwa kwatelwa okupogola kwaanambelewa yamwe, ashike oonkambadhala odhi ipyakidhilwa nadho opo opolisi yi kale nawa.
“Shampa aapolisi aakwetu ya monika ondjo konima yokupangulwa, ohatu ya laleke mo miilonga,” okwa ti. “Kape na ngoka e na oonkondo e vule oveta, nando otse otu li kohi yoveta.”
Okwa popi woo kombinga yomalunduluko taga kalele, mwa kwatelwa omakankamweno ga simana ngoka taga ka hwepopaleke iilonga yopolisi ngaashi okutunga po omakwatathano omawanawa noshigwana noshowo okulonga nawa kwaanambelewa pakwiiyutha komakankameno ngaashi okulonga noshili nopauyuuki naantu ayehe ye na oompito dhi thike pamwe dhokuyakulwa nokumona omayakulo.
Pehulilo okwa goyo ko a ti, oshigwana nasho nashi itule mo mokukondjitha iimbuluma. “Tseni, ongAanamibia otatu vulu okushunitha pevi iimbuluma,” okwa ti. “Ashike ongele owala tatu etha po okulanda iinima ya yakwa, tatu etha okugamena nokupopila oongangala, notatu etha po okumwenena iilonga yuudhudhu tayi longwa momagumbo getu.”
[email protected]
[email protected]
Okulanda kiikololo muumbudhi
Shikongo okwa ti kutya aantu yamwe otaya holeke owina oombudhi momagumbo gawo noyo taya etitha oombudhi dhi yake oshoka oyo taya landa iinima ya yakwa, ngaashi oongodhi dhooselula, nonyama ya yakwa ta ye yi landele kiikololo muumbudhi. Okwa ti kutya okulongela kumwe noombudhi noku dhi holeka okwo taku indjipalitha iilonga yiimbuluma. “Yamwe yomune omu na omaluvalo geni ngoka haga ka shinga omausiku nokuyuga aantu omaliko gawo, nuuna ndoka omaluvalo geni taga galuka ge na N$2 000 koomuma, itamu ya pula mpo ya adha iimaliwa mbyoka,” Shikongo a ti. “Ohamu ti ‘Omumwandje ngoka’, ashike omumoye ngoka oye ta piyaganeke nokuyona po ombili yetu. Ashike natango one hamu ka tya opolisi itayi longo sha, itayi longo iilongo yawo.”Okwi indile woo aavali naaputudhi opo ya longe oshilongo shawo ngele oye edhilila oongangala. “Ngele omu na ookalyamupombo maayeni, tu lombwela. Naya ze mo. Inaya mu ya gamena we noku ya popila.”
Iimbuluma inayi shuna pevi
Omukuluntu gwopolisi, ngoka a enda noshilongo ashihe konima sho a ulikululwa mo2022, nelalakano opo a nkondopeke omakwatathano pokati kopolisi noshigwana, okwa ti kutya aapolisi oyo ayeke itaya vulu okukondjitha nokushunitha pevi iimbuluma.
“Otwa hala okukala tu na opolisi tayi yakula oshigwana,” okwa ti. “Ashike itatu shi tompola ngele otamu landa iinima ya yakwa, onyama ya yakwa nenge okulanda iikutu komuntu te ende ta landitha e na ondjato yu udha ominambo.”
Nonande omiyalu otadhi ulike iimbuluma mbyoka ya lopotwa kutya oya shonopala, iipotha 2 024 ya patululwa moshitopolwa omvula ya zi ko, mwa kwatelwa iipotha yuulingilingi 378 niipotha yomunyeka 276, aakwashigwana mboka ya li moshigongi otaya hasho shi li ngaaka shili.
Maria Mukoya omukalimo gwomoRundu okwa ti uufuthi neteyo lyomagumbo otali lundu pombanda.
“Kehe omwedhi onda kundana kombinga yomuntu megumbo lye mwi iteyelwa koombudhi, unene tuu momalukanda,” okwa ti. “Ohatu uvu ngaa aafuthi taya mangwa, ashike aafuthi oyo tuu mboka oya mangululwa nale. Paungame, iimbuluma itayi shonopala, iimbuluma owala ya yooloka tayi longwa.”
Simeon Kavetu naye omukalimo gwomoRundu, okwa ti kutya omiyalu ndhoka otashi vulika itadhi holola uukwashili waashoka shi li po, oshoka oshigwana osha kanitha einekelo mokulopota iimbuluma mbika.
“Aantu yamwe ihaya dhiladhila we opolisi oshoka oyu uvite kutya itayi ningi po sha,” okwa ti. “Onkene omiyalu otadhi ulike dha gwa pevi, ashike omolwashoka aantu ohaya mwenene iimbuluma mbika, ihaya yi ko we kopolisi.”
Einekelathano nokulonga noshili
Shikongo okwa zimine kutya opolisi oya taalelwa komashongo mopolisi, mwa kwatelwa okupogola kwaanambelewa yamwe, ashike oonkambadhala odhi ipyakidhilwa nadho opo opolisi yi kale nawa.
“Shampa aapolisi aakwetu ya monika ondjo konima yokupangulwa, ohatu ya laleke mo miilonga,” okwa ti. “Kape na ngoka e na oonkondo e vule oveta, nando otse otu li kohi yoveta.”
Okwa popi woo kombinga yomalunduluko taga kalele, mwa kwatelwa omakankamweno ga simana ngoka taga ka hwepopaleke iilonga yopolisi ngaashi okutunga po omakwatathano omawanawa noshigwana noshowo okulonga nawa kwaanambelewa pakwiiyutha komakankameno ngaashi okulonga noshili nopauyuuki naantu ayehe ye na oompito dhi thike pamwe dhokuyakulwa nokumona omayakulo.
Pehulilo okwa goyo ko a ti, oshigwana nasho nashi itule mo mokukondjitha iimbuluma. “Tseni, ongAanamibia otatu vulu okushunitha pevi iimbuluma,” okwa ti. “Ashike ongele owala tatu etha po okulanda iinima ya yakwa, tatu etha okugamena nokupopila oongangala, notatu etha po okumwenena iilonga yuudhudhu tayi longwa momagumbo getu.”
[email protected]
[email protected]
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article