Nahas okwa ti okakomisi oka nyateka edhina lyoSwapo
Omuprima omukulu ta pula omolwashike omupresitende a lelepeke okuhogolola kwoohandimwe
Omuprima minista nale, ando a hunutha ompito yokuhogolola molwa omapiyagano gesiku lyomahogololo, okwa ti kutya omahogololo gonuumvo ogo hwangu muuwinayi mondjokonona yomahogololo moshilongo.
Omukuluntu moSwapo nomuprima minista omukulu Nahas Angula okwa ti omahogololo gaayehe goshiwike sha zi ko ogo omawinayi ga shiga ko mondjokonona yaNamibia a manguluka, nokwa gwedha po kutya esindano lyongundu tayi pangele otali ka nyatekwa noonkondo keihumbato lyOkakomisi kOmahogololo moNamibia oshoka omapulo otaga pulwa natango kombinga yuuyuuki nuukwashili womahogololo.
Angula (81) okwa ti omahogololo oga li fa vundakana nohanga a hunutha ompito yokuhogolola, nonande aakokele oyo ya li taya talwa tango pomahala gokuhogololela.
“Onda lombwele mboka ye li momukweyo kutya ngame omukulupe gwoomvula omilongo hetatu nasha, nde shi popi netegameno kutya otaya kwatha ndje ndi ka hogolole, ashike aagundjuka – mboka ya li ya lulilwa komikweyo omile, itadhi ende – inaya pupa ndje," okwa ti.
"Ondu uva ko ekemo lyawo. Pehulilo, ondi indile natango nonda pitikwa ndi hogolole potundi 16:00 pehala lyokuhogololela poCentaurus,” okwa lombwele oshifo shoNamibian Sun mOmaandaha.
“Olya li enanathano lyaakokele naagundjuka. Monakuyiwa, okakomisi komahogololo na ka tale kokutula po esiku lyaakulupe lyokuhogolola,” Angula, ominista onkulu yelongo noyegameno, a ti.
Edhina lya kakekwa
Epiyagano nevundakano lyomahogololo, Angula okwa ti, olya guma nayi iizemo, naSwapo, ngoka ta ka sindana, itaka vula okukala a nyanyukilwa esindano ndika monkalo ndyoka.
“Oshidhigu opo Swapo a kale u uvite uuntsa molwesindano momahogololo goludhi nduka, ngoka kaage li pauyuuki kongundu oshoka ndika epuko lyOkakomisi,” okwa ti.
Oongundu dhoompilameno, tadhi kwatelwa komeho kongundu yoIndependent Patriots for Change (IPC), odha tokola okuya kompangu– tadhi keme kombinga yiikumungu oyindji ya guma oprosesa yokuhogolola, mwa kwatelwa okweetha iitopolwa yimwe yi tsikile nokuhogolola esiku lyomahogololo lyeti- 27 Novemba lya pita, manga iitopolwa yimwe moshilongo inaya pewa uuthemba mboka.
Oombapila dhokuhogololitha dha pwa po pomahala gokuhogololela, oshowo omapuko miikwautekenika yokakomisi, oya imbi aantu yaa hogolole.
Inashi yela kutya oshiyelekitho shini sha longithwa kOkakomisi okutotha mo iitopolwa mbyoka omahogololo ga lelepekwa mEtitano nOlyomakaya goshiwike sha zi ko manga iitopolwa yilwe inayi hogolola.
MOlyomakaya, Swapo – nomambesa ge – okwa tutu aayambidhidhi ye okuza koRundu kOshitopolwa shaKavango Uuzilo nokuya eta ya hogololele kEvululuko mOshakati. Okuhogolola kwa lelepekwa okwa tsikile pomahala ga tothwa mo miitopolwa Oshikoto, Oshana, Khomas noKunene.
“Shika osha li enyokomo enene lyAanamibia. Shika kashi shi oshiwanawa kuNamibia. Otatu ka tsikila ko ngiini? Esindano lyoSwapo itali kala lya yela," Angula a londodha.
Etokolo mengwangwano
Angula okwa konene etokolo lyOmupresidente Nangolo Mbumba okulelepeka okuhogololela pomahala owala gamwe ga tothwa mo moshilongo.
“Olye a gunu omupresidente a lelepeke okuhogolola hoka kokatongo? Kutya omahala oga tothwa mo ngiini olyo epulo lyakehe gumwe. Elelepeko ndika olya ningwa mengwangwano no inali dhiladhilwa mo nawa.”
Okwa tsikile ko: “Swapo oku na oonzo dhokututa aayambidhidhi ye okuza mpaka naampeyaka, ongiini kombinga yoongundu ngaashi yaJob Amupanda [gwoAffirmative Repositioning]? Ngiika naye okwa li e na aayambidhidhi yamwe koKavango, ashike ke na oonzo dhokuya e ta kOshakati ngaashi Swapo a ningi? Naandjoka olyo epuko.”
Epuko lyOkakomisi
Konima yomahogololo gomo2019, ngoka ga longitha uushina waa na uumbapila, oshipotha sha tulwa mo komuulikwapresitende i ithikamena po Dr Panduleni Itula osha tokolwa kutya uushina mboka inau longithwa we.
“Konima yetokolo lyompangu, okakomisi ando oka longo nondjungu mokupula owala aanduluki yuushina ya gwedhe mo oshitopolwa shokunyanyangidha uumbapila. Nomukalo ngoka, okuhogolola ando okwe enda nawa nuumvo," Angula a hokolola.
“Kandi shi wo ngele nandi shi ithane einda, uuthethe – nenge ayihe. Omaupyakadhi agehe ngaka oge etwa kaanambelewa yokakomisi. Iizemo yomahogololo ihayi nwethwa mo owala komikalo dhokunyokoma omikulukulu ngaashi omawi ogendji ge vule aahogololi yi ishangitha. Aanambelewa otaya vulu okunwetha mo iizemo yomahogololo uuna ndoka omaihumbato gawo taga patele pondje aakuthimbinga yamwe," Angula a dhenge omuthindo.
Okakomisi ke shi yono
Ahende nomukalimo gwomOmbaye Richard Metcalfe okwa zimine kutya okakomisi oka okukutha Swapo ompito yokutyapula esindano lye itali finyafinywa.
“Omahala gokuhogolela oga kala ga patuluka moshilongo ashihe mo29 no30 Novemba 2024, ando omahogololo otaga vulu okutiwa oga manguluka noga li pauyuuki. Peha lyaashoka otwa pewa uudemokoli wu li po kokakomisi,” okwa ti ohela.
“Uuthemba mbuka woohandimwe taya hogolola owa nika uuthethe. Ohashi nkondopeke wo mboka inaye shi enditha nawa nenge ya sindwa momahogololo ya mone ompito natango shoka hashi ulike kutya omahogololo kehe ga manguluka noge enda pauyuuki aanapolitika mboka ando oyu umbilwa miiyagayaga uule woomvula ntano," okwa fatulula.
“Okakomisi oka yugu Swapo ompito yokutumbula oya sindana omahogololo pauyuuki nomemanguluko. Okakomisi oka yona nayi omahogololo gopashigwana. Osha yela okakomisi ota ka nyengwa okulonga iilonga yako nawa, kutya oki ipopile ngiini muuthethe wako,” omutseyiveta omukulu a ti.
#NamibiaDecides2024
Angula (81) okwa ti omahogololo oga li fa vundakana nohanga a hunutha ompito yokuhogolola, nonande aakokele oyo ya li taya talwa tango pomahala gokuhogololela.
“Onda lombwele mboka ye li momukweyo kutya ngame omukulupe gwoomvula omilongo hetatu nasha, nde shi popi netegameno kutya otaya kwatha ndje ndi ka hogolole, ashike aagundjuka – mboka ya li ya lulilwa komikweyo omile, itadhi ende – inaya pupa ndje," okwa ti.
"Ondu uva ko ekemo lyawo. Pehulilo, ondi indile natango nonda pitikwa ndi hogolole potundi 16:00 pehala lyokuhogololela poCentaurus,” okwa lombwele oshifo shoNamibian Sun mOmaandaha.
“Olya li enanathano lyaakokele naagundjuka. Monakuyiwa, okakomisi komahogololo na ka tale kokutula po esiku lyaakulupe lyokuhogolola,” Angula, ominista onkulu yelongo noyegameno, a ti.
Edhina lya kakekwa
Epiyagano nevundakano lyomahogololo, Angula okwa ti, olya guma nayi iizemo, naSwapo, ngoka ta ka sindana, itaka vula okukala a nyanyukilwa esindano ndika monkalo ndyoka.
“Oshidhigu opo Swapo a kale u uvite uuntsa molwesindano momahogololo goludhi nduka, ngoka kaage li pauyuuki kongundu oshoka ndika epuko lyOkakomisi,” okwa ti.
Oongundu dhoompilameno, tadhi kwatelwa komeho kongundu yoIndependent Patriots for Change (IPC), odha tokola okuya kompangu– tadhi keme kombinga yiikumungu oyindji ya guma oprosesa yokuhogolola, mwa kwatelwa okweetha iitopolwa yimwe yi tsikile nokuhogolola esiku lyomahogololo lyeti- 27 Novemba lya pita, manga iitopolwa yimwe moshilongo inaya pewa uuthemba mboka.
Oombapila dhokuhogololitha dha pwa po pomahala gokuhogololela, oshowo omapuko miikwautekenika yokakomisi, oya imbi aantu yaa hogolole.
Inashi yela kutya oshiyelekitho shini sha longithwa kOkakomisi okutotha mo iitopolwa mbyoka omahogololo ga lelepekwa mEtitano nOlyomakaya goshiwike sha zi ko manga iitopolwa yilwe inayi hogolola.
MOlyomakaya, Swapo – nomambesa ge – okwa tutu aayambidhidhi ye okuza koRundu kOshitopolwa shaKavango Uuzilo nokuya eta ya hogololele kEvululuko mOshakati. Okuhogolola kwa lelepekwa okwa tsikile pomahala ga tothwa mo miitopolwa Oshikoto, Oshana, Khomas noKunene.
“Shika osha li enyokomo enene lyAanamibia. Shika kashi shi oshiwanawa kuNamibia. Otatu ka tsikila ko ngiini? Esindano lyoSwapo itali kala lya yela," Angula a londodha.
Etokolo mengwangwano
Angula okwa konene etokolo lyOmupresidente Nangolo Mbumba okulelepeka okuhogololela pomahala owala gamwe ga tothwa mo moshilongo.
“Olye a gunu omupresidente a lelepeke okuhogolola hoka kokatongo? Kutya omahala oga tothwa mo ngiini olyo epulo lyakehe gumwe. Elelepeko ndika olya ningwa mengwangwano no inali dhiladhilwa mo nawa.”
Okwa tsikile ko: “Swapo oku na oonzo dhokututa aayambidhidhi ye okuza mpaka naampeyaka, ongiini kombinga yoongundu ngaashi yaJob Amupanda [gwoAffirmative Repositioning]? Ngiika naye okwa li e na aayambidhidhi yamwe koKavango, ashike ke na oonzo dhokuya e ta kOshakati ngaashi Swapo a ningi? Naandjoka olyo epuko.”
Epuko lyOkakomisi
Konima yomahogololo gomo2019, ngoka ga longitha uushina waa na uumbapila, oshipotha sha tulwa mo komuulikwapresitende i ithikamena po Dr Panduleni Itula osha tokolwa kutya uushina mboka inau longithwa we.
“Konima yetokolo lyompangu, okakomisi ando oka longo nondjungu mokupula owala aanduluki yuushina ya gwedhe mo oshitopolwa shokunyanyangidha uumbapila. Nomukalo ngoka, okuhogolola ando okwe enda nawa nuumvo," Angula a hokolola.
“Kandi shi wo ngele nandi shi ithane einda, uuthethe – nenge ayihe. Omaupyakadhi agehe ngaka oge etwa kaanambelewa yokakomisi. Iizemo yomahogololo ihayi nwethwa mo owala komikalo dhokunyokoma omikulukulu ngaashi omawi ogendji ge vule aahogololi yi ishangitha. Aanambelewa otaya vulu okunwetha mo iizemo yomahogololo uuna ndoka omaihumbato gawo taga patele pondje aakuthimbinga yamwe," Angula a dhenge omuthindo.
Okakomisi ke shi yono
Ahende nomukalimo gwomOmbaye Richard Metcalfe okwa zimine kutya okakomisi oka okukutha Swapo ompito yokutyapula esindano lye itali finyafinywa.
“Omahala gokuhogolela oga kala ga patuluka moshilongo ashihe mo29 no30 Novemba 2024, ando omahogololo otaga vulu okutiwa oga manguluka noga li pauyuuki. Peha lyaashoka otwa pewa uudemokoli wu li po kokakomisi,” okwa ti ohela.
“Uuthemba mbuka woohandimwe taya hogolola owa nika uuthethe. Ohashi nkondopeke wo mboka inaye shi enditha nawa nenge ya sindwa momahogololo ya mone ompito natango shoka hashi ulike kutya omahogololo kehe ga manguluka noge enda pauyuuki aanapolitika mboka ando oyu umbilwa miiyagayaga uule woomvula ntano," okwa fatulula.
“Okakomisi oka yugu Swapo ompito yokutumbula oya sindana omahogololo pauyuuki nomemanguluko. Okakomisi oka yona nayi omahogololo gopashigwana. Osha yela okakomisi ota ka nyengwa okulonga iilonga yako nawa, kutya oki ipopile ngiini muuthethe wako,” omutseyiveta omukulu a ti.
#NamibiaDecides2024
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article