Ya Nangoloh ita popile Olufuko
Epangelo lyaNamibia, omupresidende nale Sam Nujoma oshowo omalelo gaali gopamuthigululwakalo otaga pataneke eindilo lyompangu ndyoka lya ningwa lya nuninwa okuhulitha po oshituthi shopamuthigululwakalo tashi ithawa Olufuko.
Oshituthi shoka sholufuko aniwa oshi li euliko lyiilyo yopaumwene yaanona yaakadhona oshowo otashi shundula uuntu nuuthemba waanona mboka.
Shoka osha hololwa momukanda gwompangu sha landula eindilo lyompangu ndyoka lya ningwa momwedhi Juli nuumvo kuPhil ya Nangoloh, omukomeho gwoNamRights, sho ku na owala omwedhi gumwe oshituthi shoka shi ningwe muAguste.
Ehangano ndyoka lyuuthemba womuntu olya holola kutya oshituthi shoka sha ningwa lyotango momvula yo 2012 otashi hwahwameke omikalo dhopamuthigululwakalo tashi ehameke dhoka dha hulithwa po nale moshilongo moomvula dho 80.
Momvula yo 2012 ya Nangoloh okwa pititha omukanda moka a popi kutya oshituthi shoka otashi lyatele pevi uuthemba waanona yaakadhona na otashi tongola, na oshi li woo pondje lyekotampango lyoshilongo. MuKotomba gwomvula ya ziko okwa popi kutya oshituthi shoka osha fa euliko lyaanona yaakadhona komeho gaalumentu na tashi hwahwameke ethindilo kongudhi lyaakiintu.
Okwa tsikile kutya oshituthi shoka otashi yi pondje oonkuluhedhi dhopauntu, omithiguulwakalo, opolotika nonkalathano sho aanona yaakadhona mboka unene ya za pomaluhepo ye na omagunji geli kombanda taga ulikwa inashi za komahalo gawo.
Pethimbo ndyoka epangelo olya li lya kunkililwa kutya ongele owala aanona yoomvula dhili kohi yo 18 ya indikwa okukutha ombinga moshituthi shoka, nena Namrights otaka katuka oonkatu dhopaveta.
MuJuli, ehangano ndyoka olya pula ompangu opo oshituthi shoka shi kalekwe nomatompelo kutya otashi yi pondje uuthemba waanona yaakadhona oshowo aakiintu aashona.
Natango oya popi kutya pethimbo lyoshituthi shoka aanona yaakadhona yoomvula okutameka po 12 otaya ulikilwa aalumentu mboka taya vulu okuninga aasamane yawo, omanga omagundji gawo ge li kombanda naashoka otashi hwahwameke oondjokana pethimbo lyoomvula ooshona, e yo momilalo oshowo okupulumutha, nonando mboka aanona owala yoomvula ooshona.
Maayamukuli 19 ya tulwa meindilo ndyoka lyompangu, omwa kwatelwa Sam Nujoma onga omuyamukuli omutine, epangelo lyaNamibia omuyamukuli gwotango, elelo lyopamuthigululwakalo lyaMbalantu omuyamukuli omutiyali omanga elelo lyopamuthigululwakalo lyaMbandja li li omuyamukuli omutitatu.
Nujoma oku li kuume koshituthi shoka na oye a patulula pambelelwa oshituthi muAgutse nuumvo.
Aayamukuli yamwe ongaashi ombudsman, Namibia Tourism Board, Women's Solidarity Namibia, Sister Namibia, Legal Assistance Centre oshowo Lifeline/Childline.
NamRights okwa popi kutya aayamukuli yamwe oya tulwa mo owala onga oombinga dhoka tashi ka kala dhi na ohokwe moshinima shoka kakele ongele dha tindi eindilo ndyoka. Oonakuyamukula oya tulamo eindiko lyawo muAguste moka yiikolelela muErastus Kautondokwa, omunambelewa omukuluntu gwmithigululwakalo muuministeli welongo oye a kwatele komeho oshipotha shawo.
Kautondokwa ngoka e li oshilyo shelelo lyopamuthigululwakalo lyaMbalantu okwa popi kutya oku na uulongwele wo master degree momidhigululwakalo, nemanitho lye lyeilongo okwali a tala unene kolufuko.
Okwa yamukula pehala lyaayamukuli kutya aanona yaakadhona ayehe mboka haya kutha ombinga moshituthi shoka otashi zi komahalo gawo yene oshowo kepitiko lyaavali yawo. Okwa popi kutya oshituhi osha nuninwa okulonga aanona yaakadhona nokuyankondopeka kombinga yuunongo niinakugwanithwa yaakiintu.
Kautondokwa okwa popi kutya onga omunambelewa gwelongo ina mona nale enyenyeto okuzilila kaanona mboka yaakadhona nenge kaavali kutya aanona mboka otaya ningilwa omapitotanda ngaashi tashi popiwa.
Natango mboka oya popi kutya NamRights oshowo ya Nangoloh kaye na uuthemba okutula mo oshiponga shompangu molwaashoka inaya gumwa momukalo gwasha koshituthi shoka, taya gwedha po kutya mboka ye na uuthemba aanona mboka ya kutha ombinga nenge aavali yawo ngele oye wete kutya uuthemba wawo owa lyatelwa pevi.
Oshipotha shoka osha li sha longekidhwa okupulakenwa kOmupanguli mOmpangu yoPombanda, Collins Parker mEtiyali.
Aayamukuli yotango yane oya kalelwapo kuhahende gwepangelo Mehluli Ndlovu. NamRights ina holola natango kutya olye temu kalelepo paveta moshipotha shoka, sho ya Nangoloh oye a holoka pehala lyehangano.
JANA-MARI SMITH
Shoka osha hololwa momukanda gwompangu sha landula eindilo lyompangu ndyoka lya ningwa momwedhi Juli nuumvo kuPhil ya Nangoloh, omukomeho gwoNamRights, sho ku na owala omwedhi gumwe oshituthi shoka shi ningwe muAguste.
Ehangano ndyoka lyuuthemba womuntu olya holola kutya oshituthi shoka sha ningwa lyotango momvula yo 2012 otashi hwahwameke omikalo dhopamuthigululwakalo tashi ehameke dhoka dha hulithwa po nale moshilongo moomvula dho 80.
Momvula yo 2012 ya Nangoloh okwa pititha omukanda moka a popi kutya oshituthi shoka otashi lyatele pevi uuthemba waanona yaakadhona na otashi tongola, na oshi li woo pondje lyekotampango lyoshilongo. MuKotomba gwomvula ya ziko okwa popi kutya oshituthi shoka osha fa euliko lyaanona yaakadhona komeho gaalumentu na tashi hwahwameke ethindilo kongudhi lyaakiintu.
Okwa tsikile kutya oshituthi shoka otashi yi pondje oonkuluhedhi dhopauntu, omithiguulwakalo, opolotika nonkalathano sho aanona yaakadhona mboka unene ya za pomaluhepo ye na omagunji geli kombanda taga ulikwa inashi za komahalo gawo.
Pethimbo ndyoka epangelo olya li lya kunkililwa kutya ongele owala aanona yoomvula dhili kohi yo 18 ya indikwa okukutha ombinga moshituthi shoka, nena Namrights otaka katuka oonkatu dhopaveta.
MuJuli, ehangano ndyoka olya pula ompangu opo oshituthi shoka shi kalekwe nomatompelo kutya otashi yi pondje uuthemba waanona yaakadhona oshowo aakiintu aashona.
Natango oya popi kutya pethimbo lyoshituthi shoka aanona yaakadhona yoomvula okutameka po 12 otaya ulikilwa aalumentu mboka taya vulu okuninga aasamane yawo, omanga omagundji gawo ge li kombanda naashoka otashi hwahwameke oondjokana pethimbo lyoomvula ooshona, e yo momilalo oshowo okupulumutha, nonando mboka aanona owala yoomvula ooshona.
Maayamukuli 19 ya tulwa meindilo ndyoka lyompangu, omwa kwatelwa Sam Nujoma onga omuyamukuli omutine, epangelo lyaNamibia omuyamukuli gwotango, elelo lyopamuthigululwakalo lyaMbalantu omuyamukuli omutiyali omanga elelo lyopamuthigululwakalo lyaMbandja li li omuyamukuli omutitatu.
Nujoma oku li kuume koshituthi shoka na oye a patulula pambelelwa oshituthi muAgutse nuumvo.
Aayamukuli yamwe ongaashi ombudsman, Namibia Tourism Board, Women's Solidarity Namibia, Sister Namibia, Legal Assistance Centre oshowo Lifeline/Childline.
NamRights okwa popi kutya aayamukuli yamwe oya tulwa mo owala onga oombinga dhoka tashi ka kala dhi na ohokwe moshinima shoka kakele ongele dha tindi eindilo ndyoka. Oonakuyamukula oya tulamo eindiko lyawo muAguste moka yiikolelela muErastus Kautondokwa, omunambelewa omukuluntu gwmithigululwakalo muuministeli welongo oye a kwatele komeho oshipotha shawo.
Kautondokwa ngoka e li oshilyo shelelo lyopamuthigululwakalo lyaMbalantu okwa popi kutya oku na uulongwele wo master degree momidhigululwakalo, nemanitho lye lyeilongo okwali a tala unene kolufuko.
Okwa yamukula pehala lyaayamukuli kutya aanona yaakadhona ayehe mboka haya kutha ombinga moshituthi shoka otashi zi komahalo gawo yene oshowo kepitiko lyaavali yawo. Okwa popi kutya oshituhi osha nuninwa okulonga aanona yaakadhona nokuyankondopeka kombinga yuunongo niinakugwanithwa yaakiintu.
Kautondokwa okwa popi kutya onga omunambelewa gwelongo ina mona nale enyenyeto okuzilila kaanona mboka yaakadhona nenge kaavali kutya aanona mboka otaya ningilwa omapitotanda ngaashi tashi popiwa.
Natango mboka oya popi kutya NamRights oshowo ya Nangoloh kaye na uuthemba okutula mo oshiponga shompangu molwaashoka inaya gumwa momukalo gwasha koshituthi shoka, taya gwedha po kutya mboka ye na uuthemba aanona mboka ya kutha ombinga nenge aavali yawo ngele oye wete kutya uuthemba wawo owa lyatelwa pevi.
Oshipotha shoka osha li sha longekidhwa okupulakenwa kOmupanguli mOmpangu yoPombanda, Collins Parker mEtiyali.
Aayamukuli yotango yane oya kalelwapo kuhahende gwepangelo Mehluli Ndlovu. NamRights ina holola natango kutya olye temu kalelepo paveta moshipotha shoka, sho ya Nangoloh oye a holoka pehala lyehangano.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article