Ta ya nyenyeta egandjo lyuukwatya waakondjelimanguluko
Omuhwahwameki gwongundu yoSwapo nale, Lukas Jahrs okwa popi kutya uukwatya woonakulwa aakulu itawu gandjwa pauyuuki na otagu patele pondje aakondjelimanguluko mboka ya kondjele emanguluko meni lyoshilongo.
Mombaaapila ye ndjoka a shangele omudhindoli gwoshifokundaneki, Jahrs okwa popi kutya epangelo inali talako aahwahwameki ya za komahala ga yooloka ngaashi Vaalgras muumbugantu woshilongo, mboka ya kala taya yambidhidha oSwapo pethimbo lyekondjelomanguluko.
Okwa popi kutya okwa uvithwa nayi konkalo ndjoka sho inaya talika nonando oya kala taya kondjele emanguluko moshilongo. Okwa tsikile kutya olundji oya yi mumwe naakwiita yomutondi nokumonithwa iihuna ngaashi South African Defense Force, Koevoets netanga lyopolisi omanga aakomeho yali taya tyapula onkalamwenyo ombwaanawa moohotela pondje yoshilongo.
Okwa popi kutya aaleli oyendji yopamuthigululwakalo muumbugantu oya kala aayambidhidhi aanene yongundu yoSwapo, mokati koshigwana shawo na oya nkondopeke eyambidhidho lyoSwapo muumbugantu woshilongo ihe nonando ongaaka monena sho taku gandjwa uukwatya mboka yo inaya yalulwa. Okupopila omapopyo ge, Jahrs okwa popi kutya okwa li a mono omuhwahwameki gwoSwapo, a yahwa okusa moAsab omanga ya li mondjila okuya koshigongi shoSwapo moGibeon. Okwa popi kutya onkalo ndjoka itayi patanekwa kutya aantu yomoVaalgras oya dhana onkandangala onene mekondjelomanguluko lyaNamibia, oshowo kutya aakwashigwana oyendji yomomudhingoloko ngoka oya sila mekondjelomanguluko pondje yoshilongo, niipongolo yawo inayi e twa moshilongo. Okwa popi kutya nonando oyendji mboka ya kutha ombinga mekondjelomanguluko okuza momudhingoloko gwawo oya ningi omaindilo opo yapewe uukwatya waakondjelimanguluko, omaindilo gawo inaga ziminwa. Okwa popi kutya okwa li a ningi oompangela opo a ka tsakanene nomuleli gwoshilongo Hage Geingob ngoka e li woo omupresidende gwongundu yoSwapo, ihe okwa li a lombwelwa kutya ita pewa ompito ndjoka. Nangolo Mbumba ngoka uulikwa nokuninga omupeha Presidende okwa popi kutya aakondjelimannguliko naya landule omilandu dhomondjila opo ya vule okushangithwa, pehala lyokuninga omanyenyeto. Pampango yoonakulwa aakulu yomo 2008, otayi fatululwa kutya aakondjelimanguluko oomboka yali iilyo yetanga lyaakwiita, nomuntu ngoka okwa li a gwanitha oomvula o 18 pethimbo oshilongo sha manguluka. Ompango oya fatulula woo natango kutya mboka ya kutha ombinga miinyangadhalwa yi na sha nekondjelomanguluko lyoshilongo na oya tulwa moondjeedhililo, mwakwatelwa mboka ya tulwa moondholongo pokati ko 1959 nomasiku 21 gaMaalitsa mo 1990.
Mboka ya yi mekondjelomanguluko konima yoCassinga nenge omanga oCassinga inaka ningwa nayo otaya pewa olupandu.
Mboka taya pewa uukwatya mboka, paveta otaya pewa oshimaliwa shooN$200 000 sha nuninwa opoloyeka yongeshefa, ondjambi yokomwedhi shiikwatelela kutya omuntu okwa mona iihuna yi thike peni, niimaliwa mbyoka oyi li pokati kooN$2 000 nooN$6 000 komwedhi. Aakondjelimanguluko yeli po 28 000 oya shangithwa mo 2016. Omaindilo ngoka onkene taga tsikile okuningwa, okuza koofamili dhaamboka ya hulithila mekondjo nenge ya hulitha omanga inaku tamekwa okugandjwa uukwatya mboka, nokwaamboka inaya pewa uukwatya mboka natango. Moshikakomvula sho 2017/18, Uuministeli tawu ungaunga noonakulwa aakulu, owa mono oshimaliwa shoomiliyona 921.4 okuza kepangelo.
JEMIMA BEUKES
Okwa popi kutya okwa uvithwa nayi konkalo ndjoka sho inaya talika nonando oya kala taya kondjele emanguluko moshilongo. Okwa tsikile kutya olundji oya yi mumwe naakwiita yomutondi nokumonithwa iihuna ngaashi South African Defense Force, Koevoets netanga lyopolisi omanga aakomeho yali taya tyapula onkalamwenyo ombwaanawa moohotela pondje yoshilongo.
Okwa popi kutya aaleli oyendji yopamuthigululwakalo muumbugantu oya kala aayambidhidhi aanene yongundu yoSwapo, mokati koshigwana shawo na oya nkondopeke eyambidhidho lyoSwapo muumbugantu woshilongo ihe nonando ongaaka monena sho taku gandjwa uukwatya mboka yo inaya yalulwa. Okupopila omapopyo ge, Jahrs okwa popi kutya okwa li a mono omuhwahwameki gwoSwapo, a yahwa okusa moAsab omanga ya li mondjila okuya koshigongi shoSwapo moGibeon. Okwa popi kutya onkalo ndjoka itayi patanekwa kutya aantu yomoVaalgras oya dhana onkandangala onene mekondjelomanguluko lyaNamibia, oshowo kutya aakwashigwana oyendji yomomudhingoloko ngoka oya sila mekondjelomanguluko pondje yoshilongo, niipongolo yawo inayi e twa moshilongo. Okwa popi kutya nonando oyendji mboka ya kutha ombinga mekondjelomanguluko okuza momudhingoloko gwawo oya ningi omaindilo opo yapewe uukwatya waakondjelimanguluko, omaindilo gawo inaga ziminwa. Okwa popi kutya okwa li a ningi oompangela opo a ka tsakanene nomuleli gwoshilongo Hage Geingob ngoka e li woo omupresidende gwongundu yoSwapo, ihe okwa li a lombwelwa kutya ita pewa ompito ndjoka. Nangolo Mbumba ngoka uulikwa nokuninga omupeha Presidende okwa popi kutya aakondjelimannguliko naya landule omilandu dhomondjila opo ya vule okushangithwa, pehala lyokuninga omanyenyeto. Pampango yoonakulwa aakulu yomo 2008, otayi fatululwa kutya aakondjelimanguluko oomboka yali iilyo yetanga lyaakwiita, nomuntu ngoka okwa li a gwanitha oomvula o 18 pethimbo oshilongo sha manguluka. Ompango oya fatulula woo natango kutya mboka ya kutha ombinga miinyangadhalwa yi na sha nekondjelomanguluko lyoshilongo na oya tulwa moondjeedhililo, mwakwatelwa mboka ya tulwa moondholongo pokati ko 1959 nomasiku 21 gaMaalitsa mo 1990.
Mboka ya yi mekondjelomanguluko konima yoCassinga nenge omanga oCassinga inaka ningwa nayo otaya pewa olupandu.
Mboka taya pewa uukwatya mboka, paveta otaya pewa oshimaliwa shooN$200 000 sha nuninwa opoloyeka yongeshefa, ondjambi yokomwedhi shiikwatelela kutya omuntu okwa mona iihuna yi thike peni, niimaliwa mbyoka oyi li pokati kooN$2 000 nooN$6 000 komwedhi. Aakondjelimanguluko yeli po 28 000 oya shangithwa mo 2016. Omaindilo ngoka onkene taga tsikile okuningwa, okuza koofamili dhaamboka ya hulithila mekondjo nenge ya hulitha omanga inaku tamekwa okugandjwa uukwatya mboka, nokwaamboka inaya pewa uukwatya mboka natango. Moshikakomvula sho 2017/18, Uuministeli tawu ungaunga noonakulwa aakulu, owa mono oshimaliwa shoomiliyona 921.4 okuza kepangelo.
JEMIMA BEUKES
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article