• Home
  • LOCAL NEWS
  • Oshindji osha pumbwa okuningwa mekondjitho lyombuto yoHIV
Oshindji osha pumbwa okuningwa mekondjitho lyombuto yoHIV
Oshindji osha pumbwa okuningwa mekondjitho lyombuto yoHIV

Oshindji osha pumbwa okuningwa mekondjitho lyombuto yoHIV

Aanyasha oyeli unene moshiponga shokukwatwa kombuto yoHiv, noyendji inaya konaakonwa ombuto ndjoka omanga mboka ya konaakonwa nokumonika ombuto ihaya kutha ko epango lyawo neitulomo.
Jemima Beukes
Namibia iniitulamo okukondjitha etaandelo lyombuto yoHIV mokati kaanyasha, pahapu dhomutseyinawa gwuundjolowele.

Sho a yamukula kolopota tayi ithanwa Unicef 2016 seventh stocktaking report, Omukomeho gwoNanaso (Namibia Networks of AIDS Service Organisations) Sandy Tjaronda okwa popi kutya aanyasha moshilongo oya pumbwa okupewa ontseyo kombinga yomayakulo ngoka.

Okwa popi kutya Namibia okuli konima sho e na omwaalu omunene gwaanyahsa yoomvula dhili pokati 15 no 24 taya kwatwa kombuto.

Mo-2015 olopota yoUNAIDS oya holola kutya ongundu yoomvula dhili pokati ko15 no 24 oyi li moshiponga shokukwatwa kombuto yoHIV, moNamibia.

Olopota ndjoka oya holola kutya oopresenda 43, dhiipotha iipe yombuto ndjoka moshilongo oya dhidhilikwa mokati kaanyasha yoomvula 15 sigo 24.

Pahapu dhomukalelipo gwaAmerika, Thomas Daughton, omapekaapelo oga ulike kutya aanona yaakadhona naakiintu ya thika po 390 000, ohaya kwatwa kombuto yoHIV kehe omvula muSub Sahara Afrika.

Okwa tsikile kutya moshitopolwa shoka oopresenda owala dhili pokati 40 no 50 ndhoka dhi shi kutya odha thikama peni nombuto yoHiv, naashona yowala yeli kepango lyoHIV.

“Okwaadha mboka ya gumwa konkalo ndjoka aakadhona naakiintu oshowo aalumentu oshi li eshongo enene moNamibia, ihe oshi li oondjoka kutya otwa pumbwa okugandja uuyelele kaantu mboka unene aakiintu naanona yaakadhona. Omauyelele ngoka oga kwatela mo omayambidhidho, eningo lyomakonaaakono gombuto oshowo omakwatho galwe.”

Olopota yoUnicef 2016 report oya holola kutya omukithi gwoAids ogumwe gwomomikithi ndhoka tadhi dhipaga omwaalu ogundji gwaanyasha miilongo yaSub Sahara Afrika.

Olopota ndjoka otayi pula ehwahwameko opo ku gandjwe epango lyombuto ndjoka kaanona naanyasha ya kalelapo oopresenda 95, mboka taya lumbu nombuto okuya momvula yo-18.

Tjaronda okwa tsikile kutya shoka osha pumbiwa noonkondo molwaashoka ongundu yaantu mboka itayi pumbwa okwiihumbtelwa ngaashi ongundu dhaantu yalwe. Oya pumbwa esiloshisho lyowina oshowo okupewa ehungomwenyo.

Tjaronda okwa popi kutya ehulithepo lyepango mokati kaanyasha oli li pombanda unene na ohaye shi ningi owala onga omukao gwokwiiyuvitha nawa.



Shoka otashi kolekwa kolopota yoUnicef ndjoka ya holola kutya e yo pombanda lyiipotha yetaandelo lyombuto ndjoka, olya londo noopresenda 28 okutameka omvula yo-2005, neyopombanda ndyoka otaku fekelwa tali londo pombanda, mokati kaanona yoomvula 15 sigo 19, ngele inaku ningwa sha.

Ominista yUundjolowele moNamibia Bernard Haufiku okwa koleke kutya olopota ndjoka oyi li ethano lyoshili konkalo ndjoka ya taalela Namibia. Haufiku ngoka a popi kutya e yo pombanda lyondjele yetaandelo lyombuto mokati kaanyasha mboka otali hwahwamekwa kokwaahena ko nasha okwa gandja woo uusama kutya ope na ompumbwe yomayakulo gombili goludhi ndoka kaanyasha oshowo aapangi aakuluntu mboka taya tindile aanyasha mboka omayakulo galwe ngaashi oluvalo lwa longekidhwa.

Olopota ndjoka natango oya popi woo ketaandelo lyombuto okuza kooyina yuunona okuya kuunona, na oya holola kutya aanona yoomvula dhili po 0 sigo 14 oya kwatwa kombuto muuyuni, noopresenda 85 dhaanona mboka otaya lumbu moSub Sahara Afrika.

Oya tsikile kutya etata lyaanona mboka yoomiliyona 1.8 yoomvula dhili pokati ka 0 sigo 14 taya lumbu nombuto inaya mona epango lyombuto ndjoka mo2015.

Nonando ongaaka Namibia okwa hololwa a longo nuudhiginini pombinga ndjoka sho egwo pevi lyondjele yetaandeo lyombuto mokati kaanona mboka lya gu pevi okuza poopresenda 33 mo-2002 okuya poopresenda 4.1 mo-2015.



JEMIMA BEUKES

Comments

Namibian Sun 2024-05-05

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Brighton 1 vs 0 Aston Villa | Chelsea 5 vs 0 West Ham | Manchester City 5 vs 1 Wolves | Brentford 0 vs 0 Fulham | Sheffield United 1 vs 3 Nottingham Forest | Burnley 1 vs 4 Newcastle | Arsenal 3 vs 0 Bournemouth | Luton Town 1 vs 1 Everton | Chelsea 2 vs 0 Tottenham Hotspur LaLiga: Osasuna 0 vs 2 Real Betis | Mallorca 0 vs 1 Atletico Madrid | Girona 4 vs 2 Barcelona | Real Madrid 3 vs 0 Cadiz | Real Sociedad 2 vs 0 Las Palmas | Getafe 0 vs 2 Athletic Club SerieA: Hellas Verona 2 vs 1 Fiorentina | Empoli 0 vs 0 Frosinone | Cagliari 1 vs 1 Lecce | Sassuolo 1 vs 0 Inter Milan | Monza 2 vs 2 SS Lazio | Torino 0 vs 0 Bologna European Championships Qualifying: Plymouth Argyle 1 vs 0 Hull City | Birmingham City 1 vs 0 Norwich City | Coventry City 1 vs 2 Queens Park Rangers | Stoke City 4 vs 0 Bristol City | Swansea City 0 vs 1 Millwall FC | Leeds United 1 vs 2 Southampton | Ipswich Town 2 vs 0 Huddersfield Town | Sunderland 0 vs 2 Sheffield Wednesday | Rotherham United 5 vs 2 Cardiff City | Middlesbrough 3 vs 1 Watford | Leicester City 0 vs 2 Blackburn Rovers | West Bromwich Albion 3 vs 0 Preston North End English Championship: Plymouth Argyle 1 vs 0 Hull City | Birmingham City 1 vs 0 Norwich City | Coventry City 1 vs 2 Queens Park Rangers | Stoke City 4 vs 0 Bristol City | Swansea City 0 vs 1 Millwall FC | Leeds United 1 vs 2 Southampton | Ipswich Town 2 vs 0 Huddersfield Town | Sunderland 0 vs 2 Sheffield Wednesday | Rotherham United 5 vs 2 Cardiff City | Middlesbrough 3 vs 1 Watford | Leicester City 0 vs 2 Blackburn Rovers | West Bromwich Albion 3 vs 0 Preston North End Katima Mulilo: 14° | 33° Rundu: 14° | 32° Eenhana: 13° | 33° Oshakati: 15° | 32° Ruacana: 16° | 34° Tsumeb: 16° | 31° Otjiwarongo: 14° | 30° Omaruru: 14° | 32° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 14° | 28° Henties Bay: 14° | 20° Wind speed: 18km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:44, High tide: 04:42, Low Tide: 22:59, High tide: 17:11 Swakopmund: 16° | 17° Wind speed: 20km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:42, High tide: 04:40, Low Tide: 22:57, High tide: 17:09 Walvis Bay: 17° | 23° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:42, High tide: 04:39, Low Tide: 22:57, High tide: 17:08 Rehoboth: 14° | 29° Mariental: 17° | 31° Keetmanshoop: 17° | 31° Aranos: 16° | 30° Lüderitz: 14° | 24° Ariamsvlei: 16° | 33° Oranjemund: 13° | 21° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 29° Lubumbashi: 13° | 27° Mbabane: 15° | 29° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 12° | 23° Lilongwe: 17° | 28° Maputo: 18° | 31° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 14° | 17° Durban: 18° | 30° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 22° | 29° Lusaka: 16° | 29° Harare: 13° | 29° Currency: GBP to NAD 23.17 | EUR to NAD 19.9 | CNY to NAD 2.54 | USD to NAD 18.5 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.31 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.67 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.64 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 133.95 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.9 | USD to KES 133.98 | USD to NGN 1379 | USD to ZAR 18.5 | USD to ZMW 27.1 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76428.31 Up +0.50% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1700.24 Up +0.45% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13403.47 Up +0.61% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26113.71 Up +6.81% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 301.81/OZ DOWN -0.0011 | Copper US$ 4.53/lb UP +1.46% | Zinc US$ 2 924.30/T DOWN -0.08% | Brent Crude Oil US$ 83.49/BBP DOWN -0.0105 | Platinum US$ 955.87/OZ UP +0.28% Sport results: Premier League: Brighton 1 vs 0 Aston Villa | Chelsea 5 vs 0 West Ham | Manchester City 5 vs 1 Wolves | Brentford 0 vs 0 Fulham | Sheffield United 1 vs 3 Nottingham Forest | Burnley 1 vs 4 Newcastle | Arsenal 3 vs 0 Bournemouth | Luton Town 1 vs 1 Everton | Chelsea 2 vs 0 Tottenham Hotspur LaLiga: Osasuna 0 vs 2 Real Betis | Mallorca 0 vs 1 Atletico Madrid | Girona 4 vs 2 Barcelona | Real Madrid 3 vs 0 Cadiz | Real Sociedad 2 vs 0 Las Palmas | Getafe 0 vs 2 Athletic Club SerieA: Hellas Verona 2 vs 1 Fiorentina | Empoli 0 vs 0 Frosinone | Cagliari 1 vs 1 Lecce | Sassuolo 1 vs 0 Inter Milan | Monza 2 vs 2 SS Lazio | Torino 0 vs 0 Bologna European Championships Qualifying: Plymouth Argyle 1 vs 0 Hull City | Birmingham City 1 vs 0 Norwich City | Coventry City 1 vs 2 Queens Park Rangers | Stoke City 4 vs 0 Bristol City | Swansea City 0 vs 1 Millwall FC | Leeds United 1 vs 2 Southampton | Ipswich Town 2 vs 0 Huddersfield Town | Sunderland 0 vs 2 Sheffield Wednesday | Rotherham United 5 vs 2 Cardiff City | Middlesbrough 3 vs 1 Watford | Leicester City 0 vs 2 Blackburn Rovers | West Bromwich Albion 3 vs 0 Preston North End English Championship: Plymouth Argyle 1 vs 0 Hull City | Birmingham City 1 vs 0 Norwich City | Coventry City 1 vs 2 Queens Park Rangers | Stoke City 4 vs 0 Bristol City | Swansea City 0 vs 1 Millwall FC | Leeds United 1 vs 2 Southampton | Ipswich Town 2 vs 0 Huddersfield Town | Sunderland 0 vs 2 Sheffield Wednesday | Rotherham United 5 vs 2 Cardiff City | Middlesbrough 3 vs 1 Watford | Leicester City 0 vs 2 Blackburn Rovers | West Bromwich Albion 3 vs 0 Preston North End Weather: Katima Mulilo: 14° | 33° Rundu: 14° | 32° Eenhana: 13° | 33° Oshakati: 15° | 32° Ruacana: 16° | 34° Tsumeb: 16° | 31° Otjiwarongo: 14° | 30° Omaruru: 14° | 32° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 14° | 28° Henties Bay: 14° | 20° Wind speed: 18km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:44, High tide: 04:42, Low Tide: 22:59, High tide: 17:11 Swakopmund: 16° | 17° Wind speed: 20km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:42, High tide: 04:40, Low Tide: 22:57, High tide: 17:09 Walvis Bay: 17° | 23° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:42, High tide: 04:39, Low Tide: 22:57, High tide: 17:08 Rehoboth: 14° | 29° Mariental: 17° | 31° Keetmanshoop: 17° | 31° Aranos: 16° | 30° Lüderitz: 14° | 24° Ariamsvlei: 16° | 33° Oranjemund: 13° | 21° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 29° Lubumbashi: 13° | 27° Mbabane: 15° | 29° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 12° | 23° Lilongwe: 17° | 28° Maputo: 18° | 31° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 14° | 17° Durban: 18° | 30° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 22° | 29° Lusaka: 16° | 29° Harare: 13° | 29° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.17 | EUR to NAD 19.9 | CNY to NAD 2.54 | USD to NAD 18.5 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.31 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.67 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.64 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 133.95 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.9 | USD to KES 133.98 | USD to NGN 1379 | USD to ZAR 18.5 | USD to ZMW 27.1 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76428.31 Up +0.50% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1700.24 Up +0.45% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13403.47 Up +0.61% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26113.71 Up +6.81% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 301.81/OZ DOWN -0.0011 | Copper US$ 4.53/lb UP +1.46% | Zinc US$ 2 924.30/T DOWN -0.08% | Brent Crude Oil US$ 83.49/BBP DOWN -0.0105 | Platinum US$ 955.87/OZ UP +0.28%