Oshikumungu shuutomeno woondoongi inashi manithwa
Oshikumungu shuutomeno woondoongi inashi manithwa

Oshikumungu shuutomeno woondoongi inashi manithwa

Jana-Mari Smith
Omukanda gwolopota yomakonaakono gopamudhingoloko otagu talika kaampangeli yomatungo yaChina oshowo yaNamibia sho taku pangelwa okutungwa okatomeno koondoongi mOutjo.

Natango otaku konaakonwa omukanda gwoenvironmental impact assessment (EIA) ndjoka ya manithwa omvula ya piti gwehangano lyoAgrinature Investment and Trade CC, ndyoka li li ehangano lyomuhanga pokati kaapunguli yaChina oshowo aanangeshefa yaNamibia, mboka yahala okutunga omatomeno moKahandja ngo otagu konaakonwa kuuministeli womidhingoloko nomatalelepo opo mboka ya vule okupewa nenge okukala inaya pewa omukanda tagu pitika etungo lyokatomeno hoka.

Svenja Garrard gwoQuivertree Consulting okwa koleke oshiwike sha piti kutya, opoloyeka yokutunga okatomeno koondoongi yomuyakulwa gweFu Hai Trading Enterprise, oya kalekwa manga sho aanangeshefa mboka taya konakona manga olopota yoEIA.

“Uuna omakonaakono gawo ga manithwa olopota ndjoka otayi ka manithwa nokupewa oshigwana. Omitumba dhoshigwana tashi ka ningwa mOvenduka nOutjo.”

Oshikondo shoenvironmental assessments mUuministeli wOmidhigongolo nOmatalelepo osha kolele koshifokundaneki shoNamibian Sun oshiwike sha piti kutya eindilo ndyoka lya ningwa kaatungi mOkahandja otali talika natango na inaku gandjwa omulilo omuzizi natango.

Okopi yomukanda gwoEIA, ndjoka uuministeli wa gandjwa woo koNamibian Sun oya holola uuyelele mboka uuministeli wa gandja moshigwana owa manithwa muNovemba gwo 2016.

Oshifokundanki shoNamibian Sun osha lopota omvula ya piti kutya ehangano lyoFu Hai Trading Enterprises CC olya ningi eindilo lyevi okuza kelelo lyaOutjo opo li tameke okatomeno koondoongi mondoolopa ndjoka nonyama ndjoka otayi ka tumwa momalanditho gopondje yoshilongo, oshowo iipayoondoongi mbyoka tayi ka tumwa moChina.

Gumwe gwomookume pangeshefa noFu Hai Trading gomoshilongo oShane Quinton Hangula, omunambelewa mehangano lyoDappa Estates and Properties moSwakopmund.

Kuume ke mongeshefa ndjoka okwa tseyika owala nedhina 'Mr Chengdabiek'.

MuKotomba gwomvula ya piti, Namibian Sun okwa lopota kutya etseyitho lya shaingwa kuHangula olya pewa elelo lyondoolopa yaOutjo tali holola kutya ehangano ndyoka olya pewa omulilo omuzizi kUuministeli wUunamapya, Omeya, Iihwa , Omayakulo gUundjolowele wIimuna oshowo Uuministeli wOmidhingoloko nOmatalelepo opo ya pule komeho netungo lyokatomeno hoka.

Etseyitho ndyoka olya tindwa meendelelo kiikondo mbyoka ya tumbulwa.

MoKahandja, ehangano lyoAgrinature Investment and Trade CC, ndyoka li li uukumwe mongeshefa naanangeshefa AaChina oshowo AaNamibia, otaya pangele okupatulula okatomeno koondoongi.

Okatomeno hoka oka tungwa poplota yonomola 780 mOkahandja, nehala ndyoka otali hilwa koAgrinature okuza koStina Wu of First Wall Property Investments CC, pauyelele wetsokumwe uvathano ndyoka lya monika koNamibian Sun.

Omapulo nomaiyuvo

Oompangela dhokutunga uutomeno woondoongi odha nyanwa noonkondo nokweeta omaipulo mokati koshigwana.

Iipa yoondoongi mbyoka otayi ka tumwa moChina moka hayi longithwa na oya simana mokunduluka omuti gwopamushigululwakalo hagu ithanwa e'jiao.

Oompangela okutunga uutomeno woondoongi moshilongo otadhi endele pamwe noompangela dhiilongi oyindji mbyoka ya li ya tungu uutomeno woludhi ndyoka, ihe lwanima uutomeno mboka owa patwa omolwa omikundu dha etithwa kuutomeno mboka. Ondando yoondoongi oya londo pombanda noonkondo nuulunga woondoongi owa londo woo pombanda noonkondo.

Ongundu yopamuthigululwakalo tayi ithanwa Donkib Ge cultural group oya pula epangelo li talulule eindilo ndyoka lya ningwa kehangano lyaChina opo li totepo okatomeno koondoongi moNamibia.

Abner Xoagub, okwa popi kutya Namibia ke na oondoongi odhindji opo ninge okatomeno hoka noondoongi odhili dha simana noonkondo mokati koshigwana, omolwa elongitho dhalyo miilonga yaakwashigwana ya kehe esiku naakwashigwana mboka nena otaya ka thigwa moluhepo.

Okwa tsikile ko kutya onkalo sho oshilongo kashi na ompango yi li miilonga tayi gamene oondoongi, nena shoka otashi tula moshiponga omwaalu gwoondoongi moshilongo. Okwa gandja oshiholelwa shaChina ngoka omwaalu gwe gwoondoongi moshilongo tagu pumo molwaashoka ka kwali kwa tulwa miilonga omilandu dhi na sha negameno lyiinamwenyo mbyoka.

Elelo lyondoolopa yaOutjo olya popi kutya ehangano lyoFu Hai Trading Enterprises itali ka pitikwa li pule komeho nopoloyeka ndjoka, ngele inali gwanitha po iipumbiwa ayihe yopaveta mboka tayi pumbiwa.

Ehangano lyoDonkey Sanctuary ndyokali li ehangano lyopashigwana muuyuni, na olya talelelpo oshilongo omvula ya piti, opo li ninge omakonaakono kombinga yonkalo yongeshefa yoshipa shoondoongi muuyini, olya kunkilile kutya omwaalu gwoondoongi moshilongo otagu yi moshiponga molwaashoka kape na omilandu tadhi kwatele komeho ongeshefa ndjoka. Oya popi woo kombinga yegumo lyoonkalamwenyo dhaakwashigwana mboka oonkalamwenyo dhawo dhiikolelela moondoongi.

Moshinyolwa shawo tashi ithanwa 'Under the Skin', ehangano lyoDonkey Sanctuary olya kunkilile kutya ongeshefa yelanditho lyiipa yoondoongi oyi li omukundu omunene ngele tashi ya konkalo yegameno lyiimuna, uundjolowele woshigwana, eliko, onkalathano nomithigululwakalo.

MuSepetemba gwomvula ya piti, Omuleli Seth Kooitjie gwoTopnaar Traditional Authority okwa popi kutya oshigwana oshi li momalimbililo omolwa oompangela ndhoka.

Kooitjie okwa popi kutya kaye na ontseyo yuuwinayi wongeshefa ndjoka, ihe oya popi kutya otayi vulu okukala ongeshefa ombwiinayi, nepangelo olya pumbwa okutula miilonga oompango nomilandu dha kwata miiti.

JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-05-19

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Sassuolo 0 vs 2 Cagliari | Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19% Sport results: LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Sassuolo 0 vs 2 Cagliari | Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Weather: Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19%