Onkalo yuuyogoki oya nayipala moNamibia
Onkalo yuuyogoki oya nayipala moNamibia

Onkalo yuuyogoki oya nayipala moNamibia

Aakwashigwana yokomikunda moNamibia okwa hololwa taya lumbu monkalo yanayipala noonkondo kokutala konkalo yuuyogoki muSADC, sho oopresenda o 75 kadhi na uundjugo.
Ellanie Smit
Olopota yuuyogoki mIilongo yomUumbugantu waSADC oya holola kutya oopresenda owala 15 dhaaNamibia yokomikunda ye na uundjugo wawo yene omanga oopresenda 3 hadhi longitha uundjugo waayehe noopresenda 7 dhoka dhili monkalo tayi lunduluka kashona.

Olopota ndjoka oya ngongwa po shalandula omapekaapeko ga ningwa kehangano lyoWaterAid, ehangano lyaashi lyopapangelo ndyoka tali tala unene konkalo yuuyogoki waakwashigwana, okuza komeya ga yogoka, oshowo uuyogoki wonkalo yesiku.

Oku tala kiilongo yilwe yaSADC, olopota ndjoka oya holola kutya Botswana oku na oopresenda 62 dhaakwashigwana mboka kaye na uundjugo, Lesotho okuna oopresenda 60, Mozambique (50%), Madagascar (42%) oshowo Zimbabwe (40%) niilongo ayihe mbyoka oyi li hwepo okuyeleka naNamibia.

Iilongo mbyoka ya hololwa yi na onkalo yuuyogoki yi li nawa ongaashi, Zambia ngoka a lopotwa e na oopresenda owala 25, Malawi (20%), Swaziland (15%), oshowo South Africa (10%).

Miilongo ayihe mbyoka mwa ningwa omapekaapeko oyi na iilalakanenwa ya nuninwa ekalekepo lyuuyogoki, moka mwa kwatelwa omilandu ngaashi uundjolowele, omeya, elongo oshowo oondya dhi na iitungilutu.

Namibia naye oku na omalalakano ngoka ngaashi taga tothwa mo mondungethaneko yoHarambee Prosperity Plan ya nuninwa omvula yo 2016/17 sigo omvula yo 2019/20, ndjoka ya kwatela mo okutunga uundjugo komikunda wa thika po 50 000, mboka wa nuninwa okuhulitha po omukalo gwokulongitha omahemele onga uundjugo.

Omupresidende Hage Geingob pethimbo lyoshipopiwa she shopashigwana shoka a ningi nuumvo okwa popi kutya onkalo yuuyogoki oyi li esimaneko lyuuntu.

Mokati kuundjugo womahemele wu li 1 856 mboka wa dhidhilikwa miitopolwa ngaashi Hardap,

//Karas, Otjozondjupa oshowo Omaheke uundjugo wu li , 876 owa pingenwa po nuundjugo woshinanena omanga uundjugo wuli 533 tawu tungwa, pahapu dhaGeingob.

Okwa gwedha po kutya uundjugo owala 447 woludhi ndoka tawu kalapo.

Lwopokati mpoka olopota yoWaterAid oya tula Namibia momusholondondo gwopevi miilongo yaSADC mbyoka yi na omeya ga yogoka momagumbo.

Olopota oya holola kutya omagumbo ogendji unene gomiitopolwa yomuushayi kage na omeya gomominino.

Geingob okwa li a popi omathimbo ga piti kutya epangelo otali lalakanene okugandja omeya ga yogoka koopresenda 100 dhaakwashigwana okuya momvula yo 2020. Okwa holola kutya omapekaapeko goInter-censal Demographic Survey 2016 oga holola kutya oopresenda 92.9 dhAaNamibia odhi na omeya ga yogoka okuza poopresenda 80 momvula yo 2011.

Oopresenda 99.6 dhaakalimo yomoondoolopa odhi na omeya ga yogoka omanga aakalimo yokomikunda mboka ye na omeya ga yogoka ye li poopresenda 85.

Olopota oya holola kutya okwaahena eutulemo enene okuza komalelo mekalekepo lyuuyogoki mokati koshigwana, osho unene tashi etitha onkalo ndjoka moNamibia.

Namibia okwa lopotwa kutya okwa li oshilongo shoka kashi na uuyelele kombinga yonkalo yoompangela dhuuyogoki. Olopota oya tsikile kutya Botswana okwa hololwa a tsu kumwe nokutula miilonga ompangela yiiyemo yuuyogoki.

“E yo komesho mekalekepo lyuuyogoki tali ende kashona miilongo yaAfrika, oli li omukundu omunene gwa taalela aakwashigwana nonkalo ndjika otayi etitha omaupyakadhi gopaundjolowele ga yooloka,” Chilufya Chileshe, ngoka e li menindjela gwoWaterAid, mUumbugantu waAfrika, a popi.



ELLANIE SMIT

Comments

Namibian Sun 2024-05-04

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Luton Town 1 vs 1 Everton | Chelsea 2 vs 0 Tottenham Hotspur LaLiga: Getafe 0 vs 2 Athletic Club SerieA: Torino 0 vs 0 Bologna Katima Mulilo: 12° | 32° Rundu: 13° | 32° Eenhana: 13° | 32° Oshakati: 15° | 32° Ruacana: 15° | 33° Tsumeb: 16° | 30° Otjiwarongo: 13° | 29° Omaruru: 13° | 31° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 15° | 28° Henties Bay: 14° | 21° Wind speed: 24km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:39, High tide: 12:59, Low Tide: 18:48, High tide: 01:14 Swakopmund: 16° | 19° Wind speed: 32km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:37, High tide: 12:57, Low Tide: 18:46, High tide: 01:12 Walvis Bay: 16° | 25° Wind speed: 36km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:37, High tide: 12:56, Low Tide: 18:46, High tide: 01:11 Rehoboth: 14° | 29° Mariental: 17° | 31° Keetmanshoop: 19° | 31° Aranos: 16° | 31° Lüderitz: 15° | 25° Ariamsvlei: 18° | 33° Oranjemund: 14° | 22° Luanda: 25° | 28° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 12° | 26° Mbabane: 12° | 26° Maseru: 11° | 25° Antananarivo: 13° | 24° Lilongwe: 13° | 27° Maputo: 19° | 28° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 15° | 19° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 24° | 28° Lusaka: 15° | 27° Harare: 13° | 28° #N/A #N/A