Omuhandjo guli monkalo tayi halutha noonkondo
Onkalo yomuhandjo gwoskola muyimwe yomooskola moshitopolwa shaKunene oya etitha omalimbililo kombinga yonkalo yooskola nomihandjo moshilongo.
Omathano ga ulikwa komapandja gomakwatathano gopainternet kombinga yonkalo ndjoka mu na omuhandjo gwoskola yoFrans Frederick Primary oga ulike oombete kadhi na omatalashe, omakende ga tatuka, oombuli dhoondunda dha kulupa noonkondo, oshowo uundunda wokwiiyogela nuundjogo wuli monkalo tayi etitha ohenda noonkondo na itayi vulu okwiidhidhimikilwa.
Aanaskola nale poskola ndjoka oya holola kutya omuhandjo ngoka ogwa tungwa po moomvula dho 1980, na inagu wapalekwa konima nkene gwa tungilwe po. Uutile wonkalo yaahena uuyogoki momuhandjo ngoka owa hololwa moshilongo ashihe.
Omukuluntu gwoskola ndjoka, Naftalie Goraseb, okwa koleke oshiwike shika kutya omathano ngoka otaga ulike onkalo yomondjila, moka omuhandjo gwoskola yawo tagu adhika.
Okwa zimine kutya oshili kutya aanaskola otaya lala koombete kadhi na omatalashe konima sho epangelo lya hulitha po okugandja omatalashe koskola ndjoka.
Okwa popi kutya aavali okwa tegelelwa oyo ya landele aanona yawo omatalashe .
“Ooskola odhindji inadhi pewa omatalashe kepangelo omolwa uupyakadhi wotendela aniwa. Uule woomvula ndatu nenge ne monena,” omukuluntuskola ngoka a popi.
Okwa popi kutya sho aanaskola taya thiki poskola ndjoka lwotango pamwe naavali yawo ohaya ulikilwa onkalo yomuhandjo, naavali ohaya tsuwa omukumo opo ya lande omatalashe, ihe shoka ihashi vulika koyendji.
“Oyendji ohaya thigi po owala iikumbatha ihe ihaya landa omatalashe. Ondi wete kutya omolwaashoka itaya vulu okulanda omatalashe omolwa ompumbwe yiimaliwa.”
Goraseb okwa tsu omuthindo kutya ehangano lyomakwatho ndyoka lya tula omathanao ngoka komapandja gomakwatathano olye shi ningi momukalo omuwanawa opo iiputudhilo yilwe yi vule okumona onkalo ndjoka mu na omuhandjo gwoskola ndjoka, yo yi vule okugandja omakwatho koskola.
Konima nkene omathano ngoka ga ulikwa, aanafaalama yontumba momudhingoloko oshowo iiputudhilo yilwe oya ningi ekwatathano noskola taya holola ohokwe yawo yokugandja omakwatho.
Natango osheendo shaanambelewa yelongo moshitopolwa shaKunene osha talelepo oskola ndjoka na okwa tegelelwa natango omutumba naakuthimbinga ya yooloka.
Omukuluntuskola ngoka okwa popi kutya omayamukulo okuza moshigwana oga ulike ombinga ombwaanawa unene aantu yomomudhingoloko oya holola kutya oya mono omathano ngoka na oya hala okukwathela.
Okwa tsikile kutya oshikondo shelongo osha konaakonona onkalo ndjoka nokuyikwashilipaleka, opo ku vule okumonika kutya otaku gandjwa ngiini omakwatho komuhandjo ngoka.
Okwa popi kutya etungo lyomuhandjo ngoka olya pumbwa okulongwa, noskola kayi na iimaliwa yokulonga omuhandjo ngoka. Okwa tsikile kutya oskola nomuhandjo gwawo oya taalela woo ompumbwe yaaniilonga.
Omuhandjo ngoka ohagu tambula aanona ya thika po 200.
Nonando yamwe oya holola ehaluko lyawo omolwa onkalo moka mu na omuhandjo gwoskola ndjoka, oyendji oya gandja uusama kepangelo nokupula kutya otali etha ngiini aakwashigwana yawo yeli monkalo yili ngaaka, taya nyenyeta woo kutya epangelo ohali yeleke ngiini kutya openi tapu pumbwa omakwatho gomeendelelo.
Yamwe oya pula aakwashigwana yiimange kumwe opo ya tsakaneke epangelo ondjilakati mokuyambulapo omudhingoloko dhawo.
Gumwe okwa gandja omayele po ku totwepo oshiketha sha nuninwa omayambepo nomakwatho kooskola moka aakwashigwana taya kala taya gandja oshimaliwa shooN$100 kehe omwedhi, ihe yakwawo oya yamukula kutya ohaya futu nale iishoshela yepangelo kehe omwedhi niimaliwa mbyoka oyo tayi pumbiwa meyambulepo lyooskola dhoka. Pagu gandja iimaliwa yagwedhwapo aantu oye wete kutya shoka otashi ka hwahwameka owala uulingilingi nokulunga aantu taya itapula mepangelo. Oya pula uuministeli wu kutheko oongaku momayambulepo omolwaashoka oyo iilonga yawo.
Aanambelelwa yuuministeli welongo mboka ya ningilwa omapulo koshifokudaneki shoNamibia Sun kombinga yonkalo ndjoka, inaya yamukala sigo osho onkundana ndjika ya nyanyangithwa.
JANA-MARI SMITH
Aanaskola nale poskola ndjoka oya holola kutya omuhandjo ngoka ogwa tungwa po moomvula dho 1980, na inagu wapalekwa konima nkene gwa tungilwe po. Uutile wonkalo yaahena uuyogoki momuhandjo ngoka owa hololwa moshilongo ashihe.
Omukuluntu gwoskola ndjoka, Naftalie Goraseb, okwa koleke oshiwike shika kutya omathano ngoka otaga ulike onkalo yomondjila, moka omuhandjo gwoskola yawo tagu adhika.
Okwa zimine kutya oshili kutya aanaskola otaya lala koombete kadhi na omatalashe konima sho epangelo lya hulitha po okugandja omatalashe koskola ndjoka.
Okwa popi kutya aavali okwa tegelelwa oyo ya landele aanona yawo omatalashe .
“Ooskola odhindji inadhi pewa omatalashe kepangelo omolwa uupyakadhi wotendela aniwa. Uule woomvula ndatu nenge ne monena,” omukuluntuskola ngoka a popi.
Okwa popi kutya sho aanaskola taya thiki poskola ndjoka lwotango pamwe naavali yawo ohaya ulikilwa onkalo yomuhandjo, naavali ohaya tsuwa omukumo opo ya lande omatalashe, ihe shoka ihashi vulika koyendji.
“Oyendji ohaya thigi po owala iikumbatha ihe ihaya landa omatalashe. Ondi wete kutya omolwaashoka itaya vulu okulanda omatalashe omolwa ompumbwe yiimaliwa.”
Goraseb okwa tsu omuthindo kutya ehangano lyomakwatho ndyoka lya tula omathanao ngoka komapandja gomakwatathano olye shi ningi momukalo omuwanawa opo iiputudhilo yilwe yi vule okumona onkalo ndjoka mu na omuhandjo gwoskola ndjoka, yo yi vule okugandja omakwatho koskola.
Konima nkene omathano ngoka ga ulikwa, aanafaalama yontumba momudhingoloko oshowo iiputudhilo yilwe oya ningi ekwatathano noskola taya holola ohokwe yawo yokugandja omakwatho.
Natango osheendo shaanambelewa yelongo moshitopolwa shaKunene osha talelepo oskola ndjoka na okwa tegelelwa natango omutumba naakuthimbinga ya yooloka.
Omukuluntuskola ngoka okwa popi kutya omayamukulo okuza moshigwana oga ulike ombinga ombwaanawa unene aantu yomomudhingoloko oya holola kutya oya mono omathano ngoka na oya hala okukwathela.
Okwa tsikile kutya oshikondo shelongo osha konaakonona onkalo ndjoka nokuyikwashilipaleka, opo ku vule okumonika kutya otaku gandjwa ngiini omakwatho komuhandjo ngoka.
Okwa popi kutya etungo lyomuhandjo ngoka olya pumbwa okulongwa, noskola kayi na iimaliwa yokulonga omuhandjo ngoka. Okwa tsikile kutya oskola nomuhandjo gwawo oya taalela woo ompumbwe yaaniilonga.
Omuhandjo ngoka ohagu tambula aanona ya thika po 200.
Nonando yamwe oya holola ehaluko lyawo omolwa onkalo moka mu na omuhandjo gwoskola ndjoka, oyendji oya gandja uusama kepangelo nokupula kutya otali etha ngiini aakwashigwana yawo yeli monkalo yili ngaaka, taya nyenyeta woo kutya epangelo ohali yeleke ngiini kutya openi tapu pumbwa omakwatho gomeendelelo.
Yamwe oya pula aakwashigwana yiimange kumwe opo ya tsakaneke epangelo ondjilakati mokuyambulapo omudhingoloko dhawo.
Gumwe okwa gandja omayele po ku totwepo oshiketha sha nuninwa omayambepo nomakwatho kooskola moka aakwashigwana taya kala taya gandja oshimaliwa shooN$100 kehe omwedhi, ihe yakwawo oya yamukula kutya ohaya futu nale iishoshela yepangelo kehe omwedhi niimaliwa mbyoka oyo tayi pumbiwa meyambulepo lyooskola dhoka. Pagu gandja iimaliwa yagwedhwapo aantu oye wete kutya shoka otashi ka hwahwameka owala uulingilingi nokulunga aantu taya itapula mepangelo. Oya pula uuministeli wu kutheko oongaku momayambulepo omolwaashoka oyo iilonga yawo.
Aanambelelwa yuuministeli welongo mboka ya ningilwa omapulo koshifokudaneki shoNamibia Sun kombinga yonkalo ndjoka, inaya yamukala sigo osho onkundana ndjika ya nyanyangithwa.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article