Ompango yeyambidhidho lyaanona itayi pondola sha

Namene Helmich
Ompango yeyambidhidho lyaanona otayi tsikile nokundopa moshilongo, nokuthiga monkalo yompumbwe yoshimaliwa aavali noyana mboka taya pumbwa eyambidhidho.

Endopo okutula miilonga ompango ya yaga komuntu, otali kwatakanithwa nomatompelo ogendji ngaashi ompumbwe yoonzo dhopauntu, omulandu guli mondjila, aaniilonga itaya gandjwa ekwatho ewanawa oshowo euvitheko lyaanambelewa yompangu omulandu ngoka. Iizemo yomakonaakono ngoka ga ningwa koLegal Assistance Centre (LAC) mo 2013 oya ulike kutya aakiintu oyendji otaya nyenyeta kutya itaya vulu okumoa eyambidhidho okuza koohe yuunona. Onkalo ndjoka okwa hololwa kutya inayi lunduluka okuza nkene oshilongo sha manguluka. Yolande Engelbrecht gwoLAC oye a gandja uuyelele mboka, sha landula omakonaakono nomanyenyeto ngoka ga ningwa koLAC. Omakonaakono oga ulike kutya ohaku shangithwa iipotha yeyambidhidho lyaanona oominute kehe omilongo ndatu moowili dhiilonga moshilongo niipotha oyindji ohayi tulwa mo kaakiintu. Oyendji yomaakiintu mboka ohaya pula oshimaliwa shooN$500, noonakutulilwa mo iipotha olundji ohaya tindi okukala taya gandja eyambidhidho ndyoka. Omunaveta, Norman Tjombe okwa popi kutya ompango ndjoka hayo ombwiinayi, ihe aaniilonga mboka itaya gwanitha po iilonga yawo, opo ya kwashilipaeke kutya ompango ndjoka oya longa ngaashi ya nuninwa.

Okwa tsikile kutya ngele omuntu ngoka a tula mo oshipotha a yi a ka lopota kutya nakutulilwa mo oshipotha okwa tinda okugandja eyambidhidho, omukalo omudhigu opo ku ka kongwe ngoka ina hala okufuta ye a fute woo oongunga dhoka ina futa.

Moonkatu odhindji mboka ya tula mo iipotha oya pulwa ya konge uuyelele waampoka pe na oonakutulilwa mo iipotha nokugandja uuyelele mboka kompangu.

Tjombe okwa tsikile kutya iifuta mboka hayi pulwa unene kaakiintu mboka oyo unene haya tula mo iipotha mbyoka iishona noonkondo, opo andola aakiintu mboka ya vule okukondjela uuthemba wawo. Engelbrecht okwa koleke kutya nonando ompango ndjoka oya pitika kehe gumwe ngoka e wete kutya ota pumbwa eyambidhidho lyokanona okuza komuvali omukwawo, oyendji mboka taya tula mo iipotha mboka aakiintu. Omvula ya piti ombelewa yOmbudsman oya tseyitha kutya otaku ningwa omakonaakono meyambidhidho lyuunona, opo ku talike kutya uupyakadhi wuli peni. “Omilandu dhoka dhili miilonga omiwanawa noonkondo ngele andola otadhi longo,” Eileen Rakow, omukomeho gwOmbudsman, a popi.

Okwa yelitha kutya omukundu gumwe ngoka gul poi, ope na owala omasiku gamwe po noowili dhontumba, aantu haya vulu okukatalako iimaliwa yawo koompangulilo, mbyoka ya futwa onga omayambidhidho gaanona. Shoka oshi li uupyakadhi nemanepo lyethimbo unene kaavali mboka haya zi komakule noompangulilo. Oyendji ihaya vulu woo okufuta iifuta yomalweendo. “Ngoye mwene owu na okuya kompangu, nokuthikama momukweyo opo wu pewe iimaliwa yoye, ngele oya futwa momayalulo gombaanga yompangu.”

Kuyele nuumvo okwa li kwa tseyithwa kutya otaku ningwa oompangela opo ooyene yiimaliwa mbyoka ya vule okukala taya mono iimaliwa yawo momayalulo goombaanga dhawo, okuza koompangulilo.

Rakow okwa popi kutya onkalo ndjoka yaanona ye wete inaya halika sho aavali yaamwe taya tindi okufuta iimaliwa mbyoka nenge okufandja omayambidhidho kaanona yawo, otashi vulu okuyonagula onkalamwenyo yokanona. “Kungame ondi wete onkalo ndjoka odhigu kuunona. Uunona owundji owu wete kutya kawu holike ngele owa mono kutya oohe nenge aavali yalwe inaya hala okufuta omayambidhidho ngoka. Ope na onkalo odhigu yopamadhilaaadhilo kaanona, sho ye wete kaye holike yo itaya yambidhidhwa.” LAC okwa popi kutya onkalo ndjoka tayi shunitha pevi ompango ndjoka, okwa pumbwa okukongwa aakonaaakoni yiipotha mbyoka. Aanambelewa mboka otaya ka kwashilipaleka kutya oonakutulilwamo iipotha oya monika nonkalo yawo yopaiyemo oya konaakonwa.

Natango oya popi kutya okwa pumbwa okutulwa iilonga omilandu ngaashi okunana iimaliwa mbyoka koondjambi dhaamboka taya tulilwa mo iipotha,ko taku tulilwa mo iipotha mboka taya ndopa okuholoka kompangu.

JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-05-02

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

LaLiga: Barcelona 4 vs 2 Valencia SerieA: Genoa 3 vs 0 Cagliari European Championships Qualifying: Coventry City 1 vs 2 Ipswich Town | Preston North End 0 vs 3 Leicester City English Championship: Coventry City 1 vs 2 Ipswich Town | Preston North End 0 vs 3 Leicester City Katima Mulilo: 12° | 33° Rundu: 12° | 31° Eenhana: 14° | 33° Oshakati: 16° | 32° Ruacana: 15° | 32° Tsumeb: 15° | 31° Otjiwarongo: 14° | 29° Omaruru: 15° | 32° Windhoek: 13° | 27° Gobabis: 15° | 28° Henties Bay: 16° | 21° Wind speed: 40km/h, Wind direction: E, Low tide: 04:26, High tide: 10:41, Low Tide: 16:45, High tide: 23:19 Swakopmund: 16° | 18° Wind speed: 30km/h, Wind direction: S, Low tide: 04:24, High tide: 10:39, Low Tide: 16:43, High tide: 23:17 Walvis Bay: 17° | 25° Wind speed: 30km/h, Wind direction: S, Low tide: 04:24, High tide: 10:38, Low Tide: 16:43, High tide: 23:16 Rehoboth: 15° | 29° Mariental: 18° | 31° Keetmanshoop: 20° | 32° Aranos: 18° | 30° Lüderitz: 14° | 25° Ariamsvlei: 20° | 34° Oranjemund: 14° | 22° Luanda: 25° | 28° Gaborone: 16° | 29° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 14° | 25° Maseru: 10° | 26° Antananarivo: 15° | 25° Lilongwe: 14° | 28° Maputo: 18° | 28° Windhoek: 13° | 27° Cape Town: 16° | 24° Durban: 18° | 26° Johannesburg: 17° | 26° Dar es Salaam: 26° | 30° Lusaka: 15° | 27° Harare: 13° | 27° Currency: GBP to NAD 23.3 | EUR to NAD 19.96 | CNY to NAD 2.59 | USD to NAD 18.67 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.68 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.58 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.09 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.92 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1389.52 | USD to ZAR 18.67 | USD to ZMW 26.87 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76076.19 Down -0.5% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1690.93 Down -0.96% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13319.36 Down -0.41% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 24448.73 Down -6.01% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9146.09 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 298.09/OZ UP +0.29% | Copper US$ 4.46/lb DOWN -0.0111 | Zinc US$ 2 887.40/T UP 0.45% | Brent Crude Oil US$ 85.07/BBP DOWN -0.0186 | Platinum US$ 952.05/OZ UP +1.85% Sport results: LaLiga: Barcelona 4 vs 2 Valencia SerieA: Genoa 3 vs 0 Cagliari European Championships Qualifying: Coventry City 1 vs 2 Ipswich Town | Preston North End 0 vs 3 Leicester City English Championship: Coventry City 1 vs 2 Ipswich Town | Preston North End 0 vs 3 Leicester City Weather: Katima Mulilo: 12° | 33° Rundu: 12° | 31° Eenhana: 14° | 33° Oshakati: 16° | 32° Ruacana: 15° | 32° Tsumeb: 15° | 31° Otjiwarongo: 14° | 29° Omaruru: 15° | 32° Windhoek: 13° | 27° Gobabis: 15° | 28° Henties Bay: 16° | 21° Wind speed: 40km/h, Wind direction: E, Low tide: 04:26, High tide: 10:41, Low Tide: 16:45, High tide: 23:19 Swakopmund: 16° | 18° Wind speed: 30km/h, Wind direction: S, Low tide: 04:24, High tide: 10:39, Low Tide: 16:43, High tide: 23:17 Walvis Bay: 17° | 25° Wind speed: 30km/h, Wind direction: S, Low tide: 04:24, High tide: 10:38, Low Tide: 16:43, High tide: 23:16 Rehoboth: 15° | 29° Mariental: 18° | 31° Keetmanshoop: 20° | 32° Aranos: 18° | 30° Lüderitz: 14° | 25° Ariamsvlei: 20° | 34° Oranjemund: 14° | 22° Luanda: 25° | 28° Gaborone: 16° | 29° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 14° | 25° Maseru: 10° | 26° Antananarivo: 15° | 25° Lilongwe: 14° | 28° Maputo: 18° | 28° Windhoek: 13° | 27° Cape Town: 16° | 24° Durban: 18° | 26° Johannesburg: 17° | 26° Dar es Salaam: 26° | 30° Lusaka: 15° | 27° Harare: 13° | 27° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.3 | EUR to NAD 19.96 | CNY to NAD 2.59 | USD to NAD 18.67 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.68 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.58 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.09 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.92 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1389.52 | USD to ZAR 18.67 | USD to ZMW 26.87 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76076.19 Down -0.5% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1690.93 Down -0.96% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13319.36 Down -0.41% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 24448.73 Down -6.01% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9146.09 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 298.09/OZ UP +0.29% | Copper US$ 4.46/lb DOWN -0.0111 | Zinc US$ 2 887.40/T UP 0.45% | Brent Crude Oil US$ 85.07/BBP DOWN -0.0186 | Platinum US$ 952.05/OZ UP +1.85%