Omilandu omipe kombinga yemino lyevi
ELLANIE SMIT
Momulandu omupe ngoka tagu tulwa miilonga kuuministeli womidhingoloko, onga oonkambadhala dhokukondolola emino lyomavi, otagu utha kutya itaku ka gandjwa we ezimino kemino lyevi, pwaahena ezimino okuza kelelo lyopamuthigululwakalo.
Uuministeli natango owa tokola kutya omamino gevi itaga ka ningwa we momapya opo ku gamenenwe po egameno lyoondya mokati kaanafaalama naanamapya.
Uuyelele mboka owa tseyithwa kOminista Pohamba Shifeta ngoka a li ta popitha aaleli yopamuthigululwakalo kombinga yiikumungu yi na sha nemino lyevi, pethimbo lyomutumba gwaaleli yopamuthigululwakalo gokomvula omuti 21 ngoka gwa ningilwa mOvenduka oshiwike sha piti.
Shifeta okwa popi kutya uuministeli onkene tawu tsikile nokudhidhilika emino lyomavi kali li pamulandu momahala gokuushayi, nomukalo ngoka ogwa etitha eyonagulo lyomidhingoloko, ekanitho lyoomwenyo oshowo ekanitho lyiimuna, omolwa omalambo ngoka haga thigwa ga ekama uuna aantu ya kuthwa po omavi gawo nuuna kwa lokwa e taga udha omeya nena ogeli oshiponga oshinene mokati koshigwana.
Minista okwa popi kutya omavi gamwe ohaga kuthwa momapya gaakwashigwana nokuthiga mo eyonagulo enene sho omapya ngoka itaga ka kala we nokugandja iipalutha ngaashi mbyoka ga kala nokugandja nale omanga omamino ngoka inaga ningwa.
Omolwa okukalekapo lyekondololo nokuyanda omaupyakadi ngoka taga etithwa kemino ndyoka inali pitikwa, uuministeli owa tula po omulandu omupe. Omulandu ngoka ogwa kwatela po omapulaapulo ngoka tagu utha omaindilo agehe ga pitikwe pankatu yopamalelo gopamudhigululwakalo, omalelo gopaitopolwa nezimino lyahugunina otali ningwa kukomufala gwomidhingoloko muuministeli womidhingoloko.
Ngele kape na epitiko lyomalelo gopamuthigululwakalo nena kape na eindilo tali ka ziminwa.
Minista okwa popi kutya emino ndyoka otali adhika kohi yompangu yomidhingoloko tayi ithanwa Environmental Management Act, onkene kehe evi tali minwa opwa pumbwa omukandazimino gwoenvironmental clearance certificate.
Shifeta okwa popi kutya oshi li epogolo lyoompango ngele omuntu ota mini evi ke na omukandazimino ngoka, negeelo kwaamboka taya pogola oompango ndjoka, otaya futithwa oshimaliwa shooN$25 000, nenge ya kale mondholongo oomvula 25 nenge yap ewe omageelo agehe.
Uuministeli mboka owali waningi omahwahwameko gokugandja uuyelele kaaleli yopamuthigululwakalo kombinga yemino lyevi, na oya nongele kutya aaleli oyendji oya kala nokugandja omapitiko itaya landula ompango.
Shifeta okwa tsikile kutya emino ndyoka olya pumbwa okuningwa taku landulwa omulandu adhihe ndhoka dhi li miilonga na okwa pula omalelo ga lopote emino lyevi kehe tali limbilile nenge kehe tuu iilonga mbyoka tayi yi moshipala ompango yekwato nawa lyomidhingoloko.
Momulandu omupe ngoka tagu tulwa miilonga kuuministeli womidhingoloko, onga oonkambadhala dhokukondolola emino lyomavi, otagu utha kutya itaku ka gandjwa we ezimino kemino lyevi, pwaahena ezimino okuza kelelo lyopamuthigululwakalo.
Uuministeli natango owa tokola kutya omamino gevi itaga ka ningwa we momapya opo ku gamenenwe po egameno lyoondya mokati kaanafaalama naanamapya.
Uuyelele mboka owa tseyithwa kOminista Pohamba Shifeta ngoka a li ta popitha aaleli yopamuthigululwakalo kombinga yiikumungu yi na sha nemino lyevi, pethimbo lyomutumba gwaaleli yopamuthigululwakalo gokomvula omuti 21 ngoka gwa ningilwa mOvenduka oshiwike sha piti.
Shifeta okwa popi kutya uuministeli onkene tawu tsikile nokudhidhilika emino lyomavi kali li pamulandu momahala gokuushayi, nomukalo ngoka ogwa etitha eyonagulo lyomidhingoloko, ekanitho lyoomwenyo oshowo ekanitho lyiimuna, omolwa omalambo ngoka haga thigwa ga ekama uuna aantu ya kuthwa po omavi gawo nuuna kwa lokwa e taga udha omeya nena ogeli oshiponga oshinene mokati koshigwana.
Minista okwa popi kutya omavi gamwe ohaga kuthwa momapya gaakwashigwana nokuthiga mo eyonagulo enene sho omapya ngoka itaga ka kala we nokugandja iipalutha ngaashi mbyoka ga kala nokugandja nale omanga omamino ngoka inaga ningwa.
Omolwa okukalekapo lyekondololo nokuyanda omaupyakadi ngoka taga etithwa kemino ndyoka inali pitikwa, uuministeli owa tula po omulandu omupe. Omulandu ngoka ogwa kwatela po omapulaapulo ngoka tagu utha omaindilo agehe ga pitikwe pankatu yopamalelo gopamudhigululwakalo, omalelo gopaitopolwa nezimino lyahugunina otali ningwa kukomufala gwomidhingoloko muuministeli womidhingoloko.
Ngele kape na epitiko lyomalelo gopamuthigululwakalo nena kape na eindilo tali ka ziminwa.
Minista okwa popi kutya emino ndyoka otali adhika kohi yompangu yomidhingoloko tayi ithanwa Environmental Management Act, onkene kehe evi tali minwa opwa pumbwa omukandazimino gwoenvironmental clearance certificate.
Shifeta okwa popi kutya oshi li epogolo lyoompango ngele omuntu ota mini evi ke na omukandazimino ngoka, negeelo kwaamboka taya pogola oompango ndjoka, otaya futithwa oshimaliwa shooN$25 000, nenge ya kale mondholongo oomvula 25 nenge yap ewe omageelo agehe.
Uuministeli mboka owali waningi omahwahwameko gokugandja uuyelele kaaleli yopamuthigululwakalo kombinga yemino lyevi, na oya nongele kutya aaleli oyendji oya kala nokugandja omapitiko itaya landula ompango.
Shifeta okwa tsikile kutya emino ndyoka olya pumbwa okuningwa taku landulwa omulandu adhihe ndhoka dhi li miilonga na okwa pula omalelo ga lopote emino lyevi kehe tali limbilile nenge kehe tuu iilonga mbyoka tayi yi moshipala ompango yekwato nawa lyomidhingoloko.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article