Omaiyuvo gaakwashigwana kombinga yoshikumungu shaNamibia naGermany
AaNamibia oyendji otaya pula opo omalelo gopamuthigululwakalo ga kuthe ombinga moonkundathana dhi na sha neeto lyiipongolo yAaNamibia kegumbo mboka ya dhipagwa kepangelo lyokatongo lyaGermany.
Shoka osha hololwa kiizemo yomakonaakono nomapekaapeko ngoka ga ningwa koAfrobarometer.
Monena ope na oonkundatha dhoka dhi Ii metifa pokati kepangelo lyaNamibia oshowo epangelo lyaGermany omolwa omadhipago ga kiinahenda ngoka ga ningilwa AaNamibia. Aaleli yopamuthigululwakalo yAaNama nAaherero otaya pula opo epangelo lyaGermany opo li fute.
Omapekaapeko ngoka ga ningwa oga holola kutya oopresenda 20 odha holola kutya epangelo nali kwatele komeho omapekaapeko ngoka, omanga oopresenda 11 dhi wete kutya omaleli gopamuthigululwakalo ngoka ogo na ga kwatele komeho oonkundathana ndhoka.
Afrobarometer pan-African ehangano hali ningi omapekaapeko kombinga yomaihumbato gaakwashigwana, paudemokoli, eliko ohowo iikumungu ilwe muAfrika.
Ongundu yoAfrobarometer moNamiia ndjoka ya kwatela komeho koInstitute for Public Policy Research, na oya ningile omapulaapulo AaNamibia ya thika po 1 200, muNovemba gwo 2017.
Omapekaapeko ngoka oga holola kutya omukwashigwana owala gumwe gwomaakwashigwana yatano, a holola kutya epangelo nali kwatele komeho oonkundathana ndhoka.
Etata lyaakwashigwana mboka ya ningilwa omapulaapulo, olya popi kutya Germany okwa pumbwa okufuta omolwa omadhipago ngoka a ningile aakwashigwana yaNamibia, pokati komvula 1904-08, omanga oopresenda 10 dha tindi.
Pamakonaakono ngoka ga ningwa, oopresenda 13 dhAaNamibia odha holola kutya kadhi na owino, kombinga yomadhipago ngoka nenge inaya hala okutya sha kombinga yoshikumungu shoka.
Aakwiita yepangelo lyokatongotongo
Omapekaapeko ngoka oga pula woo omaiyuvo gaakwashigwana kombinga yaakwiita nale yepangelo lyokatongotongo yoSWATF oshowo Koevoet mboka taya pula opo yapewe uukwatya woonakulwa aakulu.
Aantu yaali yomaantu yatano oya popi kutya aakwiita mboka naya pewe uukwatya, omanga opresenda 37 ya tindi.
Aakwiita yoKoevoet oshowo SWATF mboka taya kalelwa po kehangano lyoNamibia War Veterans' Trust (Namvet), otaya pula opo nayo ya shangithwe nokupewa uukwatya waakondjelimanguluko nokumona woo omauwanawa ngoka taga pewa aakondjelimanguluko kUuministeli wIipambele yOonakulwa Aakulu.
Nonando ongaaka epangelo odha dhenge omuthindo kutya oyali ya gama kombinga yomutondi onkene itaya vulu okupewa uukwatya waakondjelimanguluko.
Lubango
Aakwashigwana ya ne yomaakwashigwana omulongo, oya popi kutya naku ningwe omakonaakono giithikamena kombinga yomapopyo gemonitho lyiihuna neyopondje lyuuthemba wantu, omiyonena ndhoka dha ningilwa moLubango.
Nonando epangelo olya tindi eningo lyomakonaakono, okwa totwa okomitiye tayi ithanwa Committee of Parents and the Truth and Justice Committee ndjoka ya tseyitha omadhina gAaNamibia oshowo yalwe mboka ya holola ohokwe okukutha ombinga momakonaakono ngoka.
Okomitiye ndjoka yomuhanga oya hala etamekitho lyomakonaakono momadhipago nomamonitho giihuna oontauki dhaNamibia, niikulumuna mbyoka otaku popiwa kutya oya longwa kuSwapo, kewawa lyaanyasha yongundu ndjoka momvula yo 1976, oshowo iilyo yoPLAN.
JEMIMA BEUKES
Shoka osha hololwa kiizemo yomakonaakono nomapekaapeko ngoka ga ningwa koAfrobarometer.
Monena ope na oonkundatha dhoka dhi Ii metifa pokati kepangelo lyaNamibia oshowo epangelo lyaGermany omolwa omadhipago ga kiinahenda ngoka ga ningilwa AaNamibia. Aaleli yopamuthigululwakalo yAaNama nAaherero otaya pula opo epangelo lyaGermany opo li fute.
Omapekaapeko ngoka ga ningwa oga holola kutya oopresenda 20 odha holola kutya epangelo nali kwatele komeho omapekaapeko ngoka, omanga oopresenda 11 dhi wete kutya omaleli gopamuthigululwakalo ngoka ogo na ga kwatele komeho oonkundathana ndhoka.
Afrobarometer pan-African ehangano hali ningi omapekaapeko kombinga yomaihumbato gaakwashigwana, paudemokoli, eliko ohowo iikumungu ilwe muAfrika.
Ongundu yoAfrobarometer moNamiia ndjoka ya kwatela komeho koInstitute for Public Policy Research, na oya ningile omapulaapulo AaNamibia ya thika po 1 200, muNovemba gwo 2017.
Omapekaapeko ngoka oga holola kutya omukwashigwana owala gumwe gwomaakwashigwana yatano, a holola kutya epangelo nali kwatele komeho oonkundathana ndhoka.
Etata lyaakwashigwana mboka ya ningilwa omapulaapulo, olya popi kutya Germany okwa pumbwa okufuta omolwa omadhipago ngoka a ningile aakwashigwana yaNamibia, pokati komvula 1904-08, omanga oopresenda 10 dha tindi.
Pamakonaakono ngoka ga ningwa, oopresenda 13 dhAaNamibia odha holola kutya kadhi na owino, kombinga yomadhipago ngoka nenge inaya hala okutya sha kombinga yoshikumungu shoka.
Aakwiita yepangelo lyokatongotongo
Omapekaapeko ngoka oga pula woo omaiyuvo gaakwashigwana kombinga yaakwiita nale yepangelo lyokatongotongo yoSWATF oshowo Koevoet mboka taya pula opo yapewe uukwatya woonakulwa aakulu.
Aantu yaali yomaantu yatano oya popi kutya aakwiita mboka naya pewe uukwatya, omanga opresenda 37 ya tindi.
Aakwiita yoKoevoet oshowo SWATF mboka taya kalelwa po kehangano lyoNamibia War Veterans' Trust (Namvet), otaya pula opo nayo ya shangithwe nokupewa uukwatya waakondjelimanguluko nokumona woo omauwanawa ngoka taga pewa aakondjelimanguluko kUuministeli wIipambele yOonakulwa Aakulu.
Nonando ongaaka epangelo odha dhenge omuthindo kutya oyali ya gama kombinga yomutondi onkene itaya vulu okupewa uukwatya waakondjelimanguluko.
Lubango
Aakwashigwana ya ne yomaakwashigwana omulongo, oya popi kutya naku ningwe omakonaakono giithikamena kombinga yomapopyo gemonitho lyiihuna neyopondje lyuuthemba wantu, omiyonena ndhoka dha ningilwa moLubango.
Nonando epangelo olya tindi eningo lyomakonaakono, okwa totwa okomitiye tayi ithanwa Committee of Parents and the Truth and Justice Committee ndjoka ya tseyitha omadhina gAaNamibia oshowo yalwe mboka ya holola ohokwe okukutha ombinga momakonaakono ngoka.
Okomitiye ndjoka yomuhanga oya hala etamekitho lyomakonaakono momadhipago nomamonitho giihuna oontauki dhaNamibia, niikulumuna mbyoka otaku popiwa kutya oya longwa kuSwapo, kewawa lyaanyasha yongundu ndjoka momvula yo 1976, oshowo iilyo yoPLAN.
JEMIMA BEUKES



Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article