Omaidhipago ga londa pombanda moNamibia
Omaidhipago ga londa pombanda moNamibia

Omaidhipago ga londa pombanda moNamibia

Jana-Mari Smith
Omaikuthomwenyo oge li shimwe shomiiyetithi yomaso ogendji moNamibia sho omiyalu dha piti omathimbo ngaka dha ulike kutya, muuyuni Namibia ouli ponomola 11 omanga muAfrika e li ponomola onti 4, omolwa omwaalu guli pombanda gwomaso geli oshizemo shomaikuthomwenyo kehe omvula.

Okwa hololwa kutya moNamibia ohamu lopotwa eso li li oshizemo sheidhipago limwe kehe esiku.

Momwedhi Apilili nuumvo aantu 35 oyiidhipaga, muMei 27 nomowedhi Juli okwa lopotwa omaso ngoka geli 28. Muule owala woomwedhi ne okwa lopotwa aantu 131 yiidhipaga pauyelele mboka wa gandjwa kopolisi. Omvula ya piti aaantu ya thika po 425 oyiidhipaga.

Aatseyinawa oya popi kutya omiyalu ndhoka nadhi talike nawa sho iilongo oyindji ya ndopa okugandja omiyalu.

Pokati komvula yo 2012 no 2016, aantu ye li 2 190 okwa lopotwa yiidhipaga omanga momvula owala yo 2015 aantu ye li po 25 000 oya kambadhala okwiidhipaga, no 437 oyiidhipaga momvula ndjoka.



Pethimbo kwa tulwa miilonga onational study on suicide oshiwike sha piti, amushanga gwoshikondo shuundjolowele, Ben Nangombe okwa popi kutya omwaalu gwaantu taya idhipaga ogwa londa pombanda moshilongo muule woomvula dha piti, sho taku lopotwa omaso ge li pondjele yo 22.1 maantu 100 000 okuyeleka nondjele yopauyuni yo 11.4.

Muule woomwedhi hamano nuumvo okwa lopotwa omaso 60 gomaantu 100 000 sho aantu 361 yiidhipaga.

Oshitopolwa shErongo osho sha lopotwa omwaalu guli pombanda omanga oshitopolwa shaKunene shi na omwaalu guli pevi.

Nangombe okwa popi kutya kwiikwatelelwa komiyalu ndhoka, omwaalu omunene gwaakiintu ogwa kambadhala okwiidhipaga omanga omwaalu gwaalumentu gu li pombanda oyo yiidhipaga.

Nangombe okwa li ta popi pethimbo kwa manithwa oonkundathana kombinga yomaikuthomwenyo, oonkundathana dhoka dha ningwa uule woshiwike pamwe nOmuprofessa Ella Arensman.

Nangombe okwa tsu omuthindo kutya omaidhipago oge Ii omukundu omunene gwa taalela aantu oohandimwe, oofamili oshowo aakwashigwana. Oonkundathana ndhoka dha ningwa odha nuninwa okugandja omayele komusindalandu gwoompangela dhuule woomvula ntano, dha nuninwa okuyanda omaikuthomwenyo.

Omuprofessa Arensman gwoUniversity College Cork moIreland, na okuli omukomeho gwomapekaapeko koshiputudhilo shoNational Suicide Research Foundation (NSRF), moshilongo shoka okwa pandula Namibia sho ta ningi oonkambadhala shokuya moshipala omaikuthomwenyo.

Okwa popi kutya oonkambadhala ndhoka tadhi ningwa kuNamibia otashi tula oshilongo ponomola yotango muAfrika, okutula miilonga omusindalandu gwokukeelela omaikuthomwenyo.

Arensman okwa popi kutya iinima mbyoka tayi falitha pombanda iipotha yomaidhipago ongaashi elongitho nayi lyiikolitha, elongitho lyiingangamithi nomaihumbato ngoka oge li unene maanyasha.

Okwa gwedha po kutya shimwe natango iikolokosha mokati koofamili oshowo omategelelo mokati kaanona yaakadhona, nago oge li shimwe shomwaambyoka tayi falitha pombanda omwaalu.

Omukalelipo gwoWHO moNamibia, Dr Charles Sagoe-Moses, okwa popi kutya omaidhipago ge li po 793 000 oga lopotwa muuyuni momvula yo 2016, na oga li osheetithi shomaso oshitiyali mokati kaanyasha yoomvula 15 sigo 29 muuyuni, omvula ndjoka.

MuAfrika omaidhipago oga dhidhilikwa unene maakuluntu ihe okwa dhidhilikwa woo omwaalu tagu londo pombanda gwaanyasha mboka taya idhipaga.

JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-05-04

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Luton Town 1 vs 1 Everton | Chelsea 2 vs 0 Tottenham Hotspur LaLiga: Getafe 0 vs 2 Athletic Club SerieA: Torino 0 vs 0 Bologna Katima Mulilo: 12° | 32° Rundu: 13° | 32° Eenhana: 13° | 32° Oshakati: 15° | 32° Ruacana: 15° | 33° Tsumeb: 16° | 30° Otjiwarongo: 13° | 29° Omaruru: 13° | 31° Windhoek: 12° | 27° Gobabis: 15° | 28° Henties Bay: 14° | 21° Wind speed: 24km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:39, High tide: 12:59, Low Tide: 18:48, High tide: 01:14 Swakopmund: 16° | 19° Wind speed: 32km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:37, High tide: 12:57, Low Tide: 18:46, High tide: 01:12 Walvis Bay: 16° | 25° Wind speed: 36km/h, Wind direction: S, Low tide: 06:37, High tide: 12:56, Low Tide: 18:46, High tide: 01:11 Rehoboth: 14° | 29° Mariental: 17° | 31° Keetmanshoop: 19° | 31° Aranos: 16° | 31° Lüderitz: 15° | 25° Ariamsvlei: 18° | 33° Oranjemund: 14° | 22° Luanda: 25° | 28° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 12° | 26° Mbabane: 12° | 26° Maseru: 11° | 25° Antananarivo: 13° | 24° Lilongwe: 13° | 27° Maputo: 19° | 28° Windhoek: 12° | 27° Cape Town: 15° | 19° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 24° | 28° Lusaka: 15° | 27° Harare: 13° | 28° #N/A #N/A