Okatomeno komOutapi keegulula omiyelo

Ngoloneya gwoshitopolwa shaMusati okwa popi kutya okwa pyakudhukwa okukwatela komeho oonkundathana naAngola, opo ku vule okufalwa momalanditho gaAngola onyama okuzilila maaniimuna yomoshitopolwa shonooli.
Ileni Nandjato
Ngoloneya Erginus Endjala okwa popi ngaaka pethimbo kwa patululwa okatomeno, hoka ka patululwa mOutapi oshiwike shika.

Okwa popi kutya omalanditho ngoka oga ndopa okuya miilonga muule woomvula dha piti omolwa omulandu gu li nawa ngoka tagu ka utha etumo momalanditho onyama.

Omwaalu guli pombanda gwakwashigwana yAngola yahala onyama okuzilila moNamibia ogwa londo pombanda, sha landula epato lyuutomeno waMeatco mOshakati oshowo moKatima Mulilo.

“Konima nkene Meatco a pata uutomeno we otwa kala nuupyakadhi womalanditho gonyama. Ombelelwa yandje oya yakula omaindilo ogendji okuza kuAngola, ngoka taya pula opo tu tume momalanditho goshilongo shaandjawo onyama yetu yongombe. Ethimbo ele lya piti po ngashiingeyi na ina natu mona ehala lyokulongela monooli opo ongeshefa ndjoka yi vule okutameka,”Endjala ta popi.

“Ngashiingeyi sho tatu patulula okatomeno haka, ndjika ompito ombwaanawa opo tu vule okutuma onyama yetu momalanditho gaAngola. Onda pyakudhukwa okukwatela komeho oonkundathana ndhoka.”

Okwa popi kutya egandjo lyokatomeno hoka mOutapi, oshi li oshinima oshiwananwa noonkondo nokukutha muupyakadhi aanafaalama.

Aanafaalama mboka taya ka kala nokulongitha okatomeno oomboka yomiitopolwa Omusati nOshana, oshitopolwa shomonooli yaKunene, Oshikoto shomuuninginino oshowo Ohangwena.

“Aanafaalama unene yomonooli inaya vula okukala taya pindike iimuna yawo opo yi tomwe po muule woomvula ne dha piti, sha landula sho kwa patwa uutomeno komOshakatioshowo Katima Mulilo.”

Aalandithi yonyama moAngola nayo oya kala poshituthi shepatululo lyokatomeno hoka, ka patululwa kOminista yUunamapya, Alpheus !Naruseb.

Okutameka omvula 2011, uuministeli owa kala tawu kondjo opo ku tulwe po oopoloyeka dha nuninwa omayambulepo gopangeshefa gonyama yongombe.

Opoloyeka ndjoka ya nuninwa okuyambulapo iilongitho melanditho lyonyama ndjoka ngaashi uutomeno.

Opoloyeka ndjoka oya kwatela mo etungo lyiigunda yokulandithila oongombe ngaashi mOmuntele, Onyuulaye, Ompundja, Opuwo, Nepera, Lusese and Ncaute.

Natango opoloyeka oya kwatela mo okuyambula po uutomeno ngaashi hoka kaShakati, Outapi, Katima Mulilo oshowo okutunga okatomeno okapi moRundu nendiki lyokulongela oonyama moBukalo oshowo mOngwediva.

Endjala okwa indile omahangano ngoka ge na ootendela dhokugandja onyama kiiputudhilo yepangelo monooli, opo ga lande onyama ndjoka tayi longwa moshitopolwa.

!Naruseb okwa pandula oohapu dha Endjala, ta popi kutya epangelo olya longa nuudhiginino mokuyambula po oopoloyeka ndhoka dha nuninwa omayambulepo gopangeshefa yonyama, nangashiingeyi oshi li momake gaadhaninkandangala moshikondo shoka unene aanafaalama opo ya kwashilipaleke kutya omandiki ngoka oga longithwa momukalo omuwananwa.

Okwa popi kutya aanafaalma oya pumbwa okukwashilipaleka kutya otaya longo onyama yongushu nokweeta po oompito dhongeshefa meni lyoshilongo oshowo pondje yoshilongo.

Omwaalu omunene gwiimuna monooli

Okwa lopotwa kutya oshitopolwa shonooli oshi na konyala oongombe dha thika poomiliyona 1.6,nonkalo ndjoka otayi shunitha pevi uulithilo.

!Naruseb okwa popi kutya shoka osha etithwa konkalo kutya aanafaalama inaya vula okulanditha po nenge okutoma po iimuna yawo mbyoka muule woomvula ne dha piti, sha landula sho okatomeno komOshakati oshowo moKatima Mulilo ka pata.

Endjala okwa popi kutya okwa hala okumona omwaalu gwoongombe tagu shuna pevi moshitopolwa pa longitho lyokatomeno hoka.

“Inandi hala okumona uutomeno mboka taawu longithwa mokutoma oongombe tadhi zilile ombululu ndjiyaka yomusinda omutiligane. Onga ngoloneya gwoshitopolwa otandi ka kala nokukondolola onkalo ndjoka. Aaniimuna yetu naya mone ompito molwaashoka ondando ndjoka hayi gandjwa kombanda yomusinda omutiligane hayo hayi pewa aanafaalama yetu, miimuna yongushu yimwe.”

Okwa pula woo aanafaalama ya landithe po iimuna yawo yimwe po. Omupresidende gwoNamibia National Farmers' Union (NNFU), Jason Emvula naye okwa pula aanafaama ya landithe po iimuna yawo yimwe po, opo ya shunithe pevi omwaalu gwiimuna , ta popi kutya endopo okuninga ngaaka otashi ka etitha iimuna yawo yi se po kondjala, omolwa omuloka gwankundipala ngoka gwa kala nokudhidhilikwa moshilongo.

ILENI NANDJATO

Comments

Namibian Sun 2024-05-19

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19% Sport results: LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City Weather: Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19%