NovaNam ta lundililwa okuyanda okufuta iishoshela yepangelo
Ehangano lyaNovaNam olya ekelehi omapopyo kutya lya ndopa okugwanitha po efuto lyiishoshela yepangelo okuza miilonga yawo yokukwata oohi, tali popi kutya olya kala nokufuta iishoshela mbyoka okuza momvula yo 1990.
Omalundilo ngoka oga holoka po osha landula oolopota ndjoka ya pitithwa koRand Merchant Bank (RMB) pehala lyaNovaNam, ndjoka ya nuninwa okulanditha po iipambuliko yoopresenda 49 mehangano ndyoka.
Ondokumende ndjoka oya holola oompangela dhokugandja ekondololo lyuumwene wopaliko kAaNamibia, pahapu dhomunambelewa omukuluntu gwoNovaNam Group, Miguel Tordesillas.
Onzo yimwe ndjoka itayi hololwa oya popi kutya olopota ndjoka ya pitithwa koRMB oya holola omapulo ogendji kombinga yonkalo yiiyemo yehangano ndyoka oshowo kutya ehangano olyiitulamo ngiini mokugandja ekondopeko mAaNamibia unene moshikondo shoohi.
Omikanda dhopashimaliwa dhehangano ndyoka odha ulike kutya ehangano oli na oondjo dhi li poobiliyona yimwe omanga li na omaliko gongushu yoomiliyona 870, naashoka otashi ulike kutya ehangano oli na uupyakadhi wopashimaliwa.
Tordesillas, okwa popi kutya nonando oya taalela omashongo ngoka, ehangano lyawo enene lyoNeuva Pescanova moSpain, otali kwashilipaleke kutya ehangano ndyoka olya yambuka po pangeshefa nokukalekapo oompitpodhiilonga dhi li po 2 100 mondoolopa yaLiindili.
Tordesillas okwa dhenge omuthindo kutya NovaNam, Lalandii oshowo iitayi yawo oya kala nokufuta iishoshela yepangelo kehe omvula okuza momvula yo yo1990 nehangano olya kala noku pewa olopota ya yela.
Mokukwashilipaleka nokupopila oshitsa she, Tordesillas okwa popi kutya NovaNam okwa futa iishoshela yepangelo ya thika poomiliyona 72.5 momvula yo 2016 nomuNovemba gwomvula ya piti, oya futa iishoshela yoomiliyona 70.
Momvula yo 2016 ehangano lya lopota lya ningi iiyemo yoomiliyona 200 na oya popi kutya shoka osha etithwa sho ya thiminikwa okulanditha oohi dhawo moSouth Afrika, molwaashoka Pescanova Spain pethimbo ndyoka okwa li a tula mo eindilo lyokumbangolota omolwa mpumbwe yiimaliiwa.
Omalundilo otaga holola kutya muule woomvula dha piti NovaNam okwa kala ta landitha oohi dhoohake kondando kayi shiwike kookume ke mongeshefa oshowo kUuministeli wOohi nOonzo dhOmomeya.
“Otandi pula kehe gumwe okuza kuuministeli woohi noonzo dhomomeya okuya kaakwati yoohi opo ya popye kutya ehangano ndyoka olya kala tali landitha oohake kondando yi thike peni. Kape na ngoka e shi shi kakele komahangano omanene gopondje yoshilongo.”
Onzo ndjoka oya tsikile kutya NovaNam pamwe nomahangano galwe gopondje oya kala nokulanditha oohi kondando kayi shiwike.
Oya popi kutya omapopyo kutya ehangano ndyoka olya mono iiyemo yoomiliyona 400 momvula yo 2016 omolwa oohi dhoka dha landithwa moSouth Afrika, oshi li omaipopilo gowala taga holeke ondando ndjoka ya landithwa oohi ndhoka momalanditho gaSpain oshowo palwe.
Mondokumende tayi ithanwa ‘Namibia fishing industry: BEE and Transformation”, okwa hololwa kutya omahangano ogendji gokukwata oohi ohaga hogolola okulonga taga mono iiyemo yi li pevi opo ga yande okufuta iishoshela yepangelo yi li pombanda kepangelo lyaNamibia.
Natango aniwa omahangano ogendji itaga futu iiyemo yaaniipambuliko momahangano shoka shi li oshitopolwa shokushunitha iifuta yegandjo lyomakwatho giimaliwa yokulongitha momahangano.
OMALUNDILO GEEKELWAHI
Tordesillas okwa popi kutya nonando yohake oyi li pooN$54 mokilograma.
Tordesillas okwa ekelehi omalundilo ngoka ta popi kutya onkalo yehangano yawo oya yambulwapo koondando dhi li nawa oshowo e gwo pevi lyepingakanitho lyiimaliwa, omapungulo momukalo omupe gwopautekinika oshowo omalanditho omape.
Okwa popi kutya South Afrika okwa ningi ehala ewanawa lyokulanditha iilongomwa yaNovaNam nonando natango omalanditho gaEuropa otaya nana elanditho lyoohi kondando yi li nawa mokilograma.
Omalundilo oga tsikile kutya ehangano lyoNovaNam olya kengelele epangelo lyaNamibia oomiliyona odhindji sho lya popi kutya ehangano ndyoka oli na uumwene wAaNamibia wu li poopresenda 51.
Iifuta yoohi dhohake motona yimwe oyi li pooN$300, omanga iifuta hayi futwa kaazaizai yi li pooN$1 200, omanga oohi dhoka dha talalekwa hadh futilwa oshimaliwa shooN$550 naazaizai ohaya futithwa oshimaliwa shooN$1 450.
Omuniilonga nale gwehangano ndyoka, Dawid Pokolo, ngoka a tidhwa miilonga onga omunambelewa omukuluntu gwoonzo dhopauntu mehangano moka, okwa popi kutya oopresenda 49 dhiipambuluko moNovaNam odhehangano lyoCuviMarket S.L. oshowo Pacific Fish Distributors.
Omanga Pokolo ta popi kutya oopresenda 49, dhiipambuliko moNovaNam odhe manga NovaNam Staff Trust ye na oopresenda 2 okutameka omvula yo1997. Otashi ulike kutya oopresenda 51 dhuumwene wehangano ndyoka odhAaNamibia.
Pauyelele wolopota yoKPMG ndjoka ya pitithwa mo2013, CuviMarket, pamwe nayakwawo yalwe oya longithwa koPescanova S.A. opo ya holeke iipambuliko yoPescanova mehangano lyoNovaNam opo ku holekwe omwaalu omunene gwoongunga guniwe kehangano ndyoka enene.
NovaNam, ndyoka li li oshitayi shehangano lyoPescanova moNamibia, inali ningilwa nando omakonaakono komalelo omolwa ekengelelo ndyoka.
Pokolo okwa popi kutya ke na ontseyo kutya ehangano ndyoka olya longithwa mokuholeka uuyelele mboka womikuli, ta popi kutya ngele osha ningwa osha ningwa nuukeka.
Nonando ongaaka, Tordesillas okwa popi kutya Pokolo ke na mo uumwene wa sha mehangano ndyoka lyaNovaNam na ina yamukula komapulo ngoka a tuminwa taga pula a yelithe ekwatathano pokati ka NovaNam, CuviMarket oshowo Pacific Fish Distributors.
NovaNam muJuni gwo2014 okwa tula etseyitho miikundaneki ya yooloka moka a tseyitha kutya ehogololo lyooyene yiipambuliko mehangano okuza mo 1997 kala koNedCapital nuumwene woopresenda 51, onga omuhogololwa omukalelipo gwoNedCapital Namibia maapunguli yiiputudhilo yaNamibia oshowo NovaNam Staff Trust, omanga Pescanova a kala niipambuliko 49.
Nonando ongaaka NMH okwa mono okatokolitho kaaniipambuluko hoka ka pitithwa momasiku 17 gaFebruali mo 2011 moka CuviMarket a pewa iipambuliko ya thika poo889 351 500.
Omukanda gumwe gwa monika, ombaapila ya shangelwa NovaNam, momasiku 31 gaKotomba mo2012, moka mwa popiwa iipambuliko yaCuviMarket ya lundululilwa kehangano lyaNovapesca Trading.
Pokolo okwa kala woo ta yakula uumbaapila womafutilo gomayalulo okuza kehangano lyoPriceWaterHouseCoopers woPacific Fish Distributors mboka ehangano lyoNovaNam lya kala tali futile.
Pokolo okwa popi woo kutya aaniilonga yoNovaNam inaya mona onzapo yiipambuliko ndjoka yoNovaNam Staff Trust.
TORDESILLAS A TSIKILE NOKUTINDA
Tordesillas natango okwa tindi omapopyo ngoka.
Okwa popi kutya elalakano lyoNovaNam Staff Trust okupitika ehangano ndyoka li vule okutulwa momusholondondo gwoNamibian Stock Exchange momasiku 31 gaMaalisa gwo2018, nongele ehangano ndyoka olya futu omwaalu gwiipambuliko mbyoka omanga ehangano inali tulwa momusholondondo nenge mesiku ndyoka ehangano tali tulwa momusholondondo, nena aaniilonga otaya ka pewa iipambuluko mbyoka.
CATHERINE SASMAN
Ondokumende ndjoka oya holola oompangela dhokugandja ekondololo lyuumwene wopaliko kAaNamibia, pahapu dhomunambelewa omukuluntu gwoNovaNam Group, Miguel Tordesillas.
Onzo yimwe ndjoka itayi hololwa oya popi kutya olopota ndjoka ya pitithwa koRMB oya holola omapulo ogendji kombinga yonkalo yiiyemo yehangano ndyoka oshowo kutya ehangano olyiitulamo ngiini mokugandja ekondopeko mAaNamibia unene moshikondo shoohi.
Omikanda dhopashimaliwa dhehangano ndyoka odha ulike kutya ehangano oli na oondjo dhi li poobiliyona yimwe omanga li na omaliko gongushu yoomiliyona 870, naashoka otashi ulike kutya ehangano oli na uupyakadhi wopashimaliwa.
Tordesillas, okwa popi kutya nonando oya taalela omashongo ngoka, ehangano lyawo enene lyoNeuva Pescanova moSpain, otali kwashilipaleke kutya ehangano ndyoka olya yambuka po pangeshefa nokukalekapo oompitpodhiilonga dhi li po 2 100 mondoolopa yaLiindili.
Tordesillas okwa dhenge omuthindo kutya NovaNam, Lalandii oshowo iitayi yawo oya kala nokufuta iishoshela yepangelo kehe omvula okuza momvula yo yo1990 nehangano olya kala noku pewa olopota ya yela.
Mokukwashilipaleka nokupopila oshitsa she, Tordesillas okwa popi kutya NovaNam okwa futa iishoshela yepangelo ya thika poomiliyona 72.5 momvula yo 2016 nomuNovemba gwomvula ya piti, oya futa iishoshela yoomiliyona 70.
Momvula yo 2016 ehangano lya lopota lya ningi iiyemo yoomiliyona 200 na oya popi kutya shoka osha etithwa sho ya thiminikwa okulanditha oohi dhawo moSouth Afrika, molwaashoka Pescanova Spain pethimbo ndyoka okwa li a tula mo eindilo lyokumbangolota omolwa mpumbwe yiimaliiwa.
Omalundilo otaga holola kutya muule woomvula dha piti NovaNam okwa kala ta landitha oohi dhoohake kondando kayi shiwike kookume ke mongeshefa oshowo kUuministeli wOohi nOonzo dhOmomeya.
“Otandi pula kehe gumwe okuza kuuministeli woohi noonzo dhomomeya okuya kaakwati yoohi opo ya popye kutya ehangano ndyoka olya kala tali landitha oohake kondando yi thike peni. Kape na ngoka e shi shi kakele komahangano omanene gopondje yoshilongo.”
Onzo ndjoka oya tsikile kutya NovaNam pamwe nomahangano galwe gopondje oya kala nokulanditha oohi kondando kayi shiwike.
Oya popi kutya omapopyo kutya ehangano ndyoka olya mono iiyemo yoomiliyona 400 momvula yo 2016 omolwa oohi dhoka dha landithwa moSouth Afrika, oshi li omaipopilo gowala taga holeke ondando ndjoka ya landithwa oohi ndhoka momalanditho gaSpain oshowo palwe.
Mondokumende tayi ithanwa ‘Namibia fishing industry: BEE and Transformation”, okwa hololwa kutya omahangano ogendji gokukwata oohi ohaga hogolola okulonga taga mono iiyemo yi li pevi opo ga yande okufuta iishoshela yepangelo yi li pombanda kepangelo lyaNamibia.
Natango aniwa omahangano ogendji itaga futu iiyemo yaaniipambuliko momahangano shoka shi li oshitopolwa shokushunitha iifuta yegandjo lyomakwatho giimaliwa yokulongitha momahangano.
OMALUNDILO GEEKELWAHI
Tordesillas okwa popi kutya nonando yohake oyi li pooN$54 mokilograma.
Tordesillas okwa ekelehi omalundilo ngoka ta popi kutya onkalo yehangano yawo oya yambulwapo koondando dhi li nawa oshowo e gwo pevi lyepingakanitho lyiimaliwa, omapungulo momukalo omupe gwopautekinika oshowo omalanditho omape.
Okwa popi kutya South Afrika okwa ningi ehala ewanawa lyokulanditha iilongomwa yaNovaNam nonando natango omalanditho gaEuropa otaya nana elanditho lyoohi kondando yi li nawa mokilograma.
Omalundilo oga tsikile kutya ehangano lyoNovaNam olya kengelele epangelo lyaNamibia oomiliyona odhindji sho lya popi kutya ehangano ndyoka oli na uumwene wAaNamibia wu li poopresenda 51.
Iifuta yoohi dhohake motona yimwe oyi li pooN$300, omanga iifuta hayi futwa kaazaizai yi li pooN$1 200, omanga oohi dhoka dha talalekwa hadh futilwa oshimaliwa shooN$550 naazaizai ohaya futithwa oshimaliwa shooN$1 450.
Omuniilonga nale gwehangano ndyoka, Dawid Pokolo, ngoka a tidhwa miilonga onga omunambelewa omukuluntu gwoonzo dhopauntu mehangano moka, okwa popi kutya oopresenda 49 dhiipambuluko moNovaNam odhehangano lyoCuviMarket S.L. oshowo Pacific Fish Distributors.
Omanga Pokolo ta popi kutya oopresenda 49, dhiipambuliko moNovaNam odhe manga NovaNam Staff Trust ye na oopresenda 2 okutameka omvula yo1997. Otashi ulike kutya oopresenda 51 dhuumwene wehangano ndyoka odhAaNamibia.
Pauyelele wolopota yoKPMG ndjoka ya pitithwa mo2013, CuviMarket, pamwe nayakwawo yalwe oya longithwa koPescanova S.A. opo ya holeke iipambuliko yoPescanova mehangano lyoNovaNam opo ku holekwe omwaalu omunene gwoongunga guniwe kehangano ndyoka enene.
NovaNam, ndyoka li li oshitayi shehangano lyoPescanova moNamibia, inali ningilwa nando omakonaakono komalelo omolwa ekengelelo ndyoka.
Pokolo okwa popi kutya ke na ontseyo kutya ehangano ndyoka olya longithwa mokuholeka uuyelele mboka womikuli, ta popi kutya ngele osha ningwa osha ningwa nuukeka.
Nonando ongaaka, Tordesillas okwa popi kutya Pokolo ke na mo uumwene wa sha mehangano ndyoka lyaNovaNam na ina yamukula komapulo ngoka a tuminwa taga pula a yelithe ekwatathano pokati ka NovaNam, CuviMarket oshowo Pacific Fish Distributors.
NovaNam muJuni gwo2014 okwa tula etseyitho miikundaneki ya yooloka moka a tseyitha kutya ehogololo lyooyene yiipambuliko mehangano okuza mo 1997 kala koNedCapital nuumwene woopresenda 51, onga omuhogololwa omukalelipo gwoNedCapital Namibia maapunguli yiiputudhilo yaNamibia oshowo NovaNam Staff Trust, omanga Pescanova a kala niipambuliko 49.
Nonando ongaaka NMH okwa mono okatokolitho kaaniipambuluko hoka ka pitithwa momasiku 17 gaFebruali mo 2011 moka CuviMarket a pewa iipambuliko ya thika poo889 351 500.
Omukanda gumwe gwa monika, ombaapila ya shangelwa NovaNam, momasiku 31 gaKotomba mo2012, moka mwa popiwa iipambuliko yaCuviMarket ya lundululilwa kehangano lyaNovapesca Trading.
Pokolo okwa kala woo ta yakula uumbaapila womafutilo gomayalulo okuza kehangano lyoPriceWaterHouseCoopers woPacific Fish Distributors mboka ehangano lyoNovaNam lya kala tali futile.
Pokolo okwa popi woo kutya aaniilonga yoNovaNam inaya mona onzapo yiipambuliko ndjoka yoNovaNam Staff Trust.
TORDESILLAS A TSIKILE NOKUTINDA
Tordesillas natango okwa tindi omapopyo ngoka.
Okwa popi kutya elalakano lyoNovaNam Staff Trust okupitika ehangano ndyoka li vule okutulwa momusholondondo gwoNamibian Stock Exchange momasiku 31 gaMaalisa gwo2018, nongele ehangano ndyoka olya futu omwaalu gwiipambuliko mbyoka omanga ehangano inali tulwa momusholondondo nenge mesiku ndyoka ehangano tali tulwa momusholondondo, nena aaniilonga otaya ka pewa iipambuluko mbyoka.
CATHERINE SASMAN
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article