Nghipondoka a nyana oongeshefa dhaazaizai
Omunangeshefa Vaino Nghipondoka okwa popi kutya oongeshefa dhaazaizai odha kutha ko oshikondo shoongeshefa moshilongo nokweetitha onkalo yokukutha mo oongeshefa dhaavalelwa mongeshefa.
Okwa popi kutya oongeshefa dhaazaizai nadhi kuthe ombinga mongeshefa dhopombanda moka pamwe AaNamibia itaya vulu okukutha ombinga.
“Kandi na uupyakadhi wAaChina ya landa po Ohorongo ngaashi sha lopotwa molwaashoka AaNamibia kaye na iiyemo yokukutha ongeshefa yoludhi ndoka, onkene aazaizai naya kutheko ongeshefa ndjoka.”
Okwa pula woo epangelo li tule oongeshefa paendondo uuna taku ningwa omaindilo gootendela opo omahangano ngoka ga kutha ombinga mootendela oonene kaga kuthe we ombinga mootendela ooshona.
“Ehangano lyoBabyface Civils [ehangano lyaNghipondoka] inali pitikwa okukutha ombinga mootendela dhongushu yoomiliyona 10. Otwa pumbwa okugandja ompito koongeshefa dhopevi, omanga tse tatu kondjitha omalugodhi gopombanda,”Nghipondoka a lombwele oNamibian Sun.
Okuza kwe mefudho konooli yoshilongo, Nghipondoka okwa popi kutya okwa li a haluthwa noonkondo koongeshefa dhaazaizai tadhi ningi oongeshefa dha kwalukehe dhoka dha li dha pumbwa okukala owala tadhi ningwa kAaNamibia, opo dhi vule okukokeka eliko.
Okwa popi woo kombinga yoongeshefa dhaakwashigwana yAsia mboka ye na iimaliwa oyindji okuyeleka nAaNamibia.
Taya ningi oondhelela
“Otaya ningi omizalo dhopamuthigululwakalo ngaashi Oodhelela nokulanditha omakanuwa, oonyanga niipeleki. Shoka otashi pitikwa ngiini? Owu na aanangeshefa ngaashi Kambwa Trading mboka taya landitha iitungithi, nangashiingeyi oye na okukondjela ongeshefa naanangeshefa mboka yaChina oshowo yalwe. Aantu yetu otatu ya nkondopeke ngiini?
Aanangeshefa mboka aazaizai kaye shi aaniipambuliko yomoshilongo na ihaya mbaanga moshilongo. Ito ya mono momikweyo dhoombaanga, onkene shoka otashi ku pe kutya ohaya tumu iiyemo yawo ayihe kiilongo yawo.” Nghipondoka okwa kutha po einekelo kutya ekondjo lyopaliko moshilongo oli li pokati kaaludhe naatiligane, ihe okwa popi kutya oli li pokati kAaNamibia naazaizai.
“Namibia oku na omahangano omanene gokutunga ngaashi Otesa, Namibia Construction, Octagon oshowo galwe ngoka ge na ondjokonona yiilonga iiwanawa, ihe ookondalaka odhindji onkene tadhi tsikile okupewa omahangano gaazaizai. Omahangano gomoshilongo otaga pewa ookondalaka dhoondjila dhoshinano shookilometa 20 omanga oondjila dhoka oonde tadhi gandjwa kaazaizai. Ehangano kehe lyaNamibia ndyoka tali vulu okulonga ondjila yoshinan shookilometa 20, otashi ulike kutya otali vulu okulonga ondjila yoshinano shookilometa 100.”
Nghipondoka oku na omaiyuvo kutya okwa pumbwa okutulwa miilonga omilandu dha kwata miiti dha nuninwa okugamena aanangeshefa yomoshilongo.
Okwa tsikile kutya iilongo oyindji ya putuka naambyoka inayi putuka oya tula miilonga omilandu dhoka tadhi pitika oongeshefa dhontumba dhi kale owala tadhi ningwa kaakwashigwana aavalelwamo na inadhi pitikilwa aazaizai. Iilongo mbyoka ongaashi US, China oshowo South Afrika.Okwa popi kutya ngele Namibia okwa longitha omukalo ngoka nena shoka otashi ka gandja uuwanawa kaakwashigwana.
Omunangeshefa ngoka okwa pula opo ku ningwe omutumba gwopaliko gwa faathana nomutumba gwevi ngoka gwa ningwa momvula yo 2018, opo gu kwathele oshilongo shi tulwe pankatu yopaliko yi li nawa. Nghipondoka oku na aaniilonga ya thika po 250 moongeshefa dhe dha yooloka.
Okwa popi kutya oongeshefa dhaazaizai nadhi kuthe ombinga mongeshefa dhopombanda moka pamwe AaNamibia itaya vulu okukutha ombinga.
“Kandi na uupyakadhi wAaChina ya landa po Ohorongo ngaashi sha lopotwa molwaashoka AaNamibia kaye na iiyemo yokukutha ongeshefa yoludhi ndoka, onkene aazaizai naya kutheko ongeshefa ndjoka.”
Okwa pula woo epangelo li tule oongeshefa paendondo uuna taku ningwa omaindilo gootendela opo omahangano ngoka ga kutha ombinga mootendela oonene kaga kuthe we ombinga mootendela ooshona.
“Ehangano lyoBabyface Civils [ehangano lyaNghipondoka] inali pitikwa okukutha ombinga mootendela dhongushu yoomiliyona 10. Otwa pumbwa okugandja ompito koongeshefa dhopevi, omanga tse tatu kondjitha omalugodhi gopombanda,”Nghipondoka a lombwele oNamibian Sun.
Okuza kwe mefudho konooli yoshilongo, Nghipondoka okwa popi kutya okwa li a haluthwa noonkondo koongeshefa dhaazaizai tadhi ningi oongeshefa dha kwalukehe dhoka dha li dha pumbwa okukala owala tadhi ningwa kAaNamibia, opo dhi vule okukokeka eliko.
Okwa popi woo kombinga yoongeshefa dhaakwashigwana yAsia mboka ye na iimaliwa oyindji okuyeleka nAaNamibia.
Taya ningi oondhelela
“Otaya ningi omizalo dhopamuthigululwakalo ngaashi Oodhelela nokulanditha omakanuwa, oonyanga niipeleki. Shoka otashi pitikwa ngiini? Owu na aanangeshefa ngaashi Kambwa Trading mboka taya landitha iitungithi, nangashiingeyi oye na okukondjela ongeshefa naanangeshefa mboka yaChina oshowo yalwe. Aantu yetu otatu ya nkondopeke ngiini?
Aanangeshefa mboka aazaizai kaye shi aaniipambuliko yomoshilongo na ihaya mbaanga moshilongo. Ito ya mono momikweyo dhoombaanga, onkene shoka otashi ku pe kutya ohaya tumu iiyemo yawo ayihe kiilongo yawo.” Nghipondoka okwa kutha po einekelo kutya ekondjo lyopaliko moshilongo oli li pokati kaaludhe naatiligane, ihe okwa popi kutya oli li pokati kAaNamibia naazaizai.
“Namibia oku na omahangano omanene gokutunga ngaashi Otesa, Namibia Construction, Octagon oshowo galwe ngoka ge na ondjokonona yiilonga iiwanawa, ihe ookondalaka odhindji onkene tadhi tsikile okupewa omahangano gaazaizai. Omahangano gomoshilongo otaga pewa ookondalaka dhoondjila dhoshinano shookilometa 20 omanga oondjila dhoka oonde tadhi gandjwa kaazaizai. Ehangano kehe lyaNamibia ndyoka tali vulu okulonga ondjila yoshinan shookilometa 20, otashi ulike kutya otali vulu okulonga ondjila yoshinano shookilometa 100.”
Nghipondoka oku na omaiyuvo kutya okwa pumbwa okutulwa miilonga omilandu dha kwata miiti dha nuninwa okugamena aanangeshefa yomoshilongo.
Okwa tsikile kutya iilongo oyindji ya putuka naambyoka inayi putuka oya tula miilonga omilandu dhoka tadhi pitika oongeshefa dhontumba dhi kale owala tadhi ningwa kaakwashigwana aavalelwamo na inadhi pitikilwa aazaizai. Iilongo mbyoka ongaashi US, China oshowo South Afrika.Okwa popi kutya ngele Namibia okwa longitha omukalo ngoka nena shoka otashi ka gandja uuwanawa kaakwashigwana.
Omunangeshefa ngoka okwa pula opo ku ningwe omutumba gwopaliko gwa faathana nomutumba gwevi ngoka gwa ningwa momvula yo 2018, opo gu kwathele oshilongo shi tulwe pankatu yopaliko yi li nawa. Nghipondoka oku na aaniilonga ya thika po 250 moongeshefa dhe dha yooloka.



Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article