Kwamweniwa kombinga yoothithiya dhomevi mOhangwena
Aanambelewa mboka ye na mo olunyala moshikumungu shopoloyeka yoonzo dhomeya gomevi moshitopolwa shaHangwena inaya vula okupopya ngele omeya ngoka otaga vulu okulongithwa ethimbo ele.
Uuministei wUunamapya, oshowo German Federal Institute for Geosciences and Natural Resources (BGR) inaya popya sha kombinga yoshizemo, sha landula sho omeya ngoka taku popiwa geli mevi moshitopolwa shaHangwena, ga ningilwa omakonaakono opo ku talike ngele oge na tuu uuyogoki na otaga vulu okulongithwa.
Omakonaakono ngoka goKalahari Ohangwena aquifer (KOH-2) oga ningwa okutameka Januari gwo 2011 sigo oMei 2017.
Omukalelipo gwaGermany oshowo Uuministeli wUunamapya inawu yamukula komapulo ngoka ya kala nokuningilwa kombinga yopoloyeka ndjoka.
Onzo yimwe oya hololele oNamibia Sun kutya sho kwa li kwa ningwa tango omakonaakono oga holola kutya onzo ndjoka yomeya oyi na omeya ogendji taga vulu okugandja omeya gomevi moshilongo ashihe andola, ihe omakonaakono sho ga tsikile oga gandja ishewe omalimbililo.
Aatseyinawa okwa hololwa kutya kaye shi shi kutya omeya ngoka otaga kuthwa mo ngiini inaku gonagulwa oonzo dhopaushitwe.
“Uuministeli oshowo ookume kawo mopoloyeka ndjoka itaya vulu okupopya sha natango pampito ndjika. Pethimbo lyomakononaano oonzo dhoka dhomeya inashi shi enditha nawa ngaashi sha li sha tegelelwa. Opoloyeka ndjoka okwa li kwa tengenekwa andola tayi tameke okulonga muJuni ihe ngashiingeyi otayi tegelele manga,” onzo ndjoka ya yakeleko oshifokundaneki ya popi.
Oshifokundaneki shika osha pewa uuyelele kutya aanongononi yoonzo dhomevi oya li ya ningipo omalolelo ngoka gOhangwena 1 and 2 aquifers nokuningila oonzo dhoka omakonaakono gomuule noshizemo shomakonaakono osho nduno tashi ka longithwa mokuningwa omatokolo mopoloyeka ndjoka.
Omalolelo ngoka taga ningwa momboola yi li mEenhana, oga ningwa nekwathelo lyehangano lyoNamWater. Omboola ndjoka otayi vulu okugandja omeya goolita 100 000 muule wowili yimwe.
Uuministeli wUunamapya nOmeya owa tengeneke kutya omboola ndjoka oyi na oocubic meta dhomeya dha thika poobiliyona 20 na otashi vulika yi vule okukala tayi gandja omeya mOnooli yoshilongo uule womimvo 400.
Opoloyeka ndjoka oya tamekele mo-2007 na otayi pewa omayambidhidho gopashimaliwa koGerman Development Fund, European Union (EU) oshowo NamWater na otayi pula oshiimaliwa sha thika poomiliyona 25.
Omauyelele ga pitithwa koEU oga holola kutya konima sho onzo yomeya ndjoka ya monika mOhangwena, okwa li kwa ningwa omakonaaono mo-2007 sigo 2008, pamwe notransient electromagnetic (TEM) field survey ndjoka ya holola kutya mOshitopolwa shaHangwena oshowo mOmusati omu na oonzo dhoothiithiya dhomeya.
Omakonaaono goomboola oga ningwa mo2009 no 2010 na oga koleleke kutya oonzo dhoka odhi li mUuzilo wOhangwena.
Omakonaakono sho ga manithwa oga holola kutya oothiithiya dhoka odhi na ondjele onene yomeya ndjoka tayi vulu okugandja omeya koshitopolwa ashihe.
Othiithiya ndjoka oyuunene woshinano shookilometa 75 okuza mOshikandjohogololo shaNdobe okuza mUuninginino oshowo oshinano shookilometa 40 okuza koongamba dhaAngola okuya mUumbugantu. Oyi li oshitopolwa shoCuvelai-Etosha Basin (CEB) – ndjoka yi li onzo onene yomeya moKalahari Basin ya kwatako iitopolwa yaAngola , Namibia, Zambia, Botswana naSouth Africa.
CEB oya topolwa miitoplwa ihamano yomeya gomevi kwiikolelelwa koontaula dhopamudhingoloko dhoDamara Sequence noKalahari Sequence.
Yimwe yomiitopolwa mbyoka Ohangwena Aquifer (KOH I and KOH II), ndjoka yili mUuninginino wOhangwena oshowo mOnooli yOshitopolwa shaShikoto, yi na omeya taga tondokele mo mUumbugangu okuza moAngola.
Ngele okwa longwa nuuhasha nena emboolo lyomeya ngoka otali vulu okweetitha omeya ngoka omawanawa gaye mumwe nomeya goshimongwa, nokuyonagula uuzno dhopaushitwe.
ILENI NANDJATO
Omakonaakono ngoka goKalahari Ohangwena aquifer (KOH-2) oga ningwa okutameka Januari gwo 2011 sigo oMei 2017.
Omukalelipo gwaGermany oshowo Uuministeli wUunamapya inawu yamukula komapulo ngoka ya kala nokuningilwa kombinga yopoloyeka ndjoka.
Onzo yimwe oya hololele oNamibia Sun kutya sho kwa li kwa ningwa tango omakonaakono oga holola kutya onzo ndjoka yomeya oyi na omeya ogendji taga vulu okugandja omeya gomevi moshilongo ashihe andola, ihe omakonaakono sho ga tsikile oga gandja ishewe omalimbililo.
Aatseyinawa okwa hololwa kutya kaye shi shi kutya omeya ngoka otaga kuthwa mo ngiini inaku gonagulwa oonzo dhopaushitwe.
“Uuministeli oshowo ookume kawo mopoloyeka ndjoka itaya vulu okupopya sha natango pampito ndjika. Pethimbo lyomakononaano oonzo dhoka dhomeya inashi shi enditha nawa ngaashi sha li sha tegelelwa. Opoloyeka ndjoka okwa li kwa tengenekwa andola tayi tameke okulonga muJuni ihe ngashiingeyi otayi tegelele manga,” onzo ndjoka ya yakeleko oshifokundaneki ya popi.
Oshifokundaneki shika osha pewa uuyelele kutya aanongononi yoonzo dhomevi oya li ya ningipo omalolelo ngoka gOhangwena 1 and 2 aquifers nokuningila oonzo dhoka omakonaakono gomuule noshizemo shomakonaakono osho nduno tashi ka longithwa mokuningwa omatokolo mopoloyeka ndjoka.
Omalolelo ngoka taga ningwa momboola yi li mEenhana, oga ningwa nekwathelo lyehangano lyoNamWater. Omboola ndjoka otayi vulu okugandja omeya goolita 100 000 muule wowili yimwe.
Uuministeli wUunamapya nOmeya owa tengeneke kutya omboola ndjoka oyi na oocubic meta dhomeya dha thika poobiliyona 20 na otashi vulika yi vule okukala tayi gandja omeya mOnooli yoshilongo uule womimvo 400.
Opoloyeka ndjoka oya tamekele mo-2007 na otayi pewa omayambidhidho gopashimaliwa koGerman Development Fund, European Union (EU) oshowo NamWater na otayi pula oshiimaliwa sha thika poomiliyona 25.
Omauyelele ga pitithwa koEU oga holola kutya konima sho onzo yomeya ndjoka ya monika mOhangwena, okwa li kwa ningwa omakonaaono mo-2007 sigo 2008, pamwe notransient electromagnetic (TEM) field survey ndjoka ya holola kutya mOshitopolwa shaHangwena oshowo mOmusati omu na oonzo dhoothiithiya dhomeya.
Omakonaaono goomboola oga ningwa mo2009 no 2010 na oga koleleke kutya oonzo dhoka odhi li mUuzilo wOhangwena.
Omakonaakono sho ga manithwa oga holola kutya oothiithiya dhoka odhi na ondjele onene yomeya ndjoka tayi vulu okugandja omeya koshitopolwa ashihe.
Othiithiya ndjoka oyuunene woshinano shookilometa 75 okuza mOshikandjohogololo shaNdobe okuza mUuninginino oshowo oshinano shookilometa 40 okuza koongamba dhaAngola okuya mUumbugantu. Oyi li oshitopolwa shoCuvelai-Etosha Basin (CEB) – ndjoka yi li onzo onene yomeya moKalahari Basin ya kwatako iitopolwa yaAngola , Namibia, Zambia, Botswana naSouth Africa.
CEB oya topolwa miitoplwa ihamano yomeya gomevi kwiikolelelwa koontaula dhopamudhingoloko dhoDamara Sequence noKalahari Sequence.
Yimwe yomiitopolwa mbyoka Ohangwena Aquifer (KOH I and KOH II), ndjoka yili mUuninginino wOhangwena oshowo mOnooli yOshitopolwa shaShikoto, yi na omeya taga tondokele mo mUumbugangu okuza moAngola.
Ngele okwa longwa nuuhasha nena emboolo lyomeya ngoka otali vulu okweetitha omeya ngoka omawanawa gaye mumwe nomeya goshimongwa, nokuyonagula uuzno dhopaushitwe.
ILENI NANDJATO
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article