Kwa ulikwa aakonaakoni yomayambidhidho gaanona
Kwa ulikwa aakonaakoni yomayambidhidho gaanona

Kwa ulikwa aakonaakoni yomayambidhidho gaanona

Itashi ka kala we oshinakugwanithwa shaakiintu mboka taya tekula uunona wawo oyo ayeke ya kale molukongo lyoohe yuunona opo yagwanithepo iifuta yomayambidhidho gaanona yawo.
Jana-Mari Smith
Olugodhi lwaavali mokukondjela omayambidhidho gaanona yawo okupitila moompangulilo moshilongo otalu ka hwepopalekwa, sho taku kuulilwa aakonaakoni yomayambidhidho gaanona moondoolopa dhi li omugoyi muJuli nuumvo.

“Euliko lyaanambelewa mboka otali ka kandula po omukundu omunene ngoka gwa kalapo shi na sha niikumungu yomayambidhidho gaanona,” Simon Idipo, ngoka e li omupopiliko guuministeli wuuyuki a lombwele oNamibian Sun.

Oompito dhoka odha tseyithwa momwedhi Maalitsa naanambelewa mboka aakonaakono otaya ka topolelwa oondoolopa ngaashi Keetmanshoop, Ondangwa, Oshakati, Otjiwarongo, Rundu, Swakopmund, Walvis Bay, Ovenduka oshowo Katima Mulilo.

Yolande Engelbrecht gwoLegal Assistance Centre (LAC) okwa popi kutya aanambelewa mboka otaya ka pewa oonkondo, dha kwatelamo okukonga uumbaapila womafutilo goondjambi, omauyelele gomaliko okupitila moombaanga naagandji yiilonga, opo ku kondopekwe iipotha yomayambidhidho gaanona. “Etulo miilonga lyaakonaakoni yomayambidhidho gaanona otali ka ningitha oshidhigu opo aantu ya holele iiyemo yawo. Shika otashi vudha mo elongitho pambambo lyoompangulilo dhomayambidhidho gaanona kwaamboka ihaya popi oshili ngele she ya kombinga yawo.”

Oyendji ohaya mangululwa paku gandja uuyelele wiifundja nonando ope na egeelo lyokufuta oshimaliwa shooN$4 000 nenge uule woomwedhi 12 modholongo omolwa ompumbwe yaakonaakoni, Engelbrecht a gwedha po.

Aanambelewa mboka otaya ka kutha po oshinakugwanithwa shokukonga mboka itaya gwanitha po omalombwelo gompangu opo ya yambidhidhe aanona yawo.

Idipo okwa zimine kutya, monena oshi li omukundu omunene sho iipotha yoludhi ndoka hayi pula omakonaakono ihe omolwa ompumbwe yomakonaakono ngoka kape na sha shoka hashi ningwa po. Okwa popi kutya uuna ya tameke iilonga muJuli nena omukundu ngoka otagu kala ondjokonona.

Omukalelipo gwaanona mOffice of the Ombudsman, Ingrid Husselmann, okwa popi kutya paveta, aavali ayehe oye na oshinakugwanithwa shokuyambidhidha aanona yawo noompangu odhi na oshinakugwanithwa shokukwashilipaleka kutya shoka osha ningwa uuna enyenyeto lya ningwa.

Husselmann okwa popi kutya Ombelewa yOmbudsman oyi na einekelo kutya uuna aakonaakoni mboka ya tameke iilonga nena iipotha oyindji yomayambidhidho gaanona otayi ka kandulwa po.

Engelbrecht okwa popi kutya euliko lyaakonaakoni ngaashi tashi uthwa kOmpango yOmayambidhidho gAanona yomo 2003 oshi li onkatu yomondjila, na oshinima sha kala sha pumbwa okuningwa nale.

Nonando ompangu otayi utha euliko lyaakonaakoni mboka, kape na omukonaakoni uulikwa okuza omvula yo 2005.

Omakonaakono ga ningwa koLAC momvula yo 2013 oga holola kutya ompumbwe yeuliko lyaakonaakoni mboka otayi shunitha monima iipotha yomayambidhidho gaanona. Omakonaakono oga holola kutya South Africa oteshi enditha nawa momayambidhidho gaanona okupitila kompangu, omolwa aakonaakoni mboka yeli miilonga moshilongo shoka.

Okwa popi kutya osha pumbiwa opo andola oomangestrata ayehe 34 moompangulilo dhaNamibia mboka haya ungaunga nomayambidhidho gaanona opo ya kale ye na omukonaakoni gumwe.

Omakonaakono ga ningwa pokati ko 2006-2007 goDemographic and Health Survey oga mono kutya konyala aanona yoomvula ntano sigo 17 yoopresenda 50, oye na owala epando limwe lyoongaku, omapando gaali giizalomwa oshowo ekumbatha.

Oyendji yomaanona mboka itaya vulu okumona iipumbiwa yomoonkalamwenyo dhawo omolwa aavali yamwe po mboka taya ndopa okufuta omayambidhidho gaanona yawo, omakonaakono ngoka ga ningwa koLAC mo 2013, ga holola.

LAC oya tsikile kutya omayambidhidho ngoka oga talika ko onga omukalo hagu e ta omananathano pokati kaavali, pehala ga talikeko onga egwanithepo lyuuthemba waanona. Omakonaakono ngoka oga dhidhilike kutya pokati komanyenyeto ge li po 4 000 no 5 000 ngoka haga ningwa kehe omvula moompangulilo dhoomangestrata ye Ii po 34 moNamibia, etata owala lyiipotha mbyoka olyo hali gandja iizemo.

Aanyenyeti oyendji ohaya pula omwaalu gwoshimaliwa shooN$500 onga eyambidhidho lyaanona, nolundji oshimaliwa shooN$250.

MuApilili gwomvula yo 2018, oshifokundneki shoNamibia Sun osha lopota kutya konyala iipotha oyindji yomayambidhidho gaanona, aavali aalumentu oyo unene taya ndopa okugwanitha po omayambidhidho ngoka.

Uuyelele mboka gwa gandjwa ko Office of the Judiciary koNamibian Sun owa holola kutya mokati kiipotha yomayambidhidho gaanona yi li 31 104 moompangulilo dhaNamibia 33, 15 097 itayi longo.

JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-04-27

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Brighton 0 vs 4 Manchester City | Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth LaLiga: Real Sociedad 0 vs 1 Real Madrid SerieA: Frosinone 3 vs 0 Salernitana | Udinese 1 vs 2 AS Roma European Championships Qualifying: Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United | Coventry City 2 vs 3 Hull City English Championship: Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United | Coventry City 2 vs 3 Hull City Katima Mulilo: 16° | 31° Rundu: 20° | 32° Eenhana: 17° | 33° Oshakati: 19° | 33° Ruacana: 16° | 33° Tsumeb: 17° | 31° Otjiwarongo: 17° | 30° Omaruru: 19° | 32° Windhoek: 16° | 28° Gobabis: 17° | 28° Henties Bay: 17° | 25° Wind speed: 19km/h, Wind direction: S, Low tide: 11:03, High tide: 05:02, Low Tide: 23:14, High tide: 17:32 Swakopmund: 16° | 22° Wind speed: 21km/h, Wind direction: SW, Low tide: 11:01, High tide: 05:00, Low Tide: 23:12, High tide: 17:30 Walvis Bay: 18° | 29° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 11:01, High tide: 04:59, Low Tide: 23:12, High tide: 17:29 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 21° | 32° Keetmanshoop: 22° | 33° Aranos: 18° | 31° Lüderitz: 16° | 28° Ariamsvlei: 22° | 33° Oranjemund: 14° | 25° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 26° Lubumbashi: 11° | 24° Mbabane: 11° | 20° Maseru: 10° | 23° Antananarivo: 15° | 24° Lilongwe: 13° | 24° Maputo: 17° | 26° Windhoek: 16° | 28° Cape Town: 16° | 23° Durban: 15° | 24° Johannesburg: 14° | 23° Dar es Salaam: 23° | 30° Lusaka: 15° | 25° Harare: 12° | 24° Currency: GBP to NAD 23.44 | EUR to NAD 20.1 | CNY to NAD 2.59 | USD to NAD 18.8 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.66 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.22 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.79 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1329.44 | USD to ZAR 18.78 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 75370.99 Up +1.40% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1673.12 Up +1.85% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13354.97 Up +0.06% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9142.54 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 338.05/OZ UP +0.31% | Copper US$ 4.54/lb UP +0.71% | Zinc US$ 2 869.50/T UP 0.15% | Brent Crude Oil US$ 88.96/BBP UP +0.08% | Platinum US$ 913.47/OZ DOWN -0.0026 Sport results: Premier League: Brighton 0 vs 4 Manchester City | Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth LaLiga: Real Sociedad 0 vs 1 Real Madrid SerieA: Frosinone 3 vs 0 Salernitana | Udinese 1 vs 2 AS Roma European Championships Qualifying: Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United | Coventry City 2 vs 3 Hull City English Championship: Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United | Coventry City 2 vs 3 Hull City Weather: Katima Mulilo: 16° | 31° Rundu: 20° | 32° Eenhana: 17° | 33° Oshakati: 19° | 33° Ruacana: 16° | 33° Tsumeb: 17° | 31° Otjiwarongo: 17° | 30° Omaruru: 19° | 32° Windhoek: 16° | 28° Gobabis: 17° | 28° Henties Bay: 17° | 25° Wind speed: 19km/h, Wind direction: S, Low tide: 11:03, High tide: 05:02, Low Tide: 23:14, High tide: 17:32 Swakopmund: 16° | 22° Wind speed: 21km/h, Wind direction: SW, Low tide: 11:01, High tide: 05:00, Low Tide: 23:12, High tide: 17:30 Walvis Bay: 18° | 29° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 11:01, High tide: 04:59, Low Tide: 23:12, High tide: 17:29 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 21° | 32° Keetmanshoop: 22° | 33° Aranos: 18° | 31° Lüderitz: 16° | 28° Ariamsvlei: 22° | 33° Oranjemund: 14° | 25° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 26° Lubumbashi: 11° | 24° Mbabane: 11° | 20° Maseru: 10° | 23° Antananarivo: 15° | 24° Lilongwe: 13° | 24° Maputo: 17° | 26° Windhoek: 16° | 28° Cape Town: 16° | 23° Durban: 15° | 24° Johannesburg: 14° | 23° Dar es Salaam: 23° | 30° Lusaka: 15° | 25° Harare: 12° | 24° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.44 | EUR to NAD 20.1 | CNY to NAD 2.59 | USD to NAD 18.8 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.66 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.22 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.79 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1329.44 | USD to ZAR 18.78 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 75370.99 Up +1.40% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1673.12 Up +1.85% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13354.97 Up +0.06% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9142.54 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 338.05/OZ UP +0.31% | Copper US$ 4.54/lb UP +0.71% | Zinc US$ 2 869.50/T UP 0.15% | Brent Crude Oil US$ 88.96/BBP UP +0.08% | Platinum US$ 913.47/OZ DOWN -0.0026