Itaya popile omashina gokuhogolola goEVMs
Oongundu dhimwe dhopolotika moshilongo itadhi popile elongitho lyomashina gokuhogolola gopashinanena ngoka haga ithanwa Electronic voting machines, taya popi kutya kape na uuyuki melongitho lyomashina ngoka konima nkene ga tulilwe miilonga.
Oongundu odha popi kutya inadhi inekela omashina ngoka molwaashoka otaga vulu okulongithwa okukengelela iizemo yomahogololo, taya popi kutya oya hala omahogololo ga shunwe komukalo gwonale gwoombaapila ngele oVoter Verifiable Paper Audit Trail (VVPAT) itayi vulu okugwedhwa po uuna taku longithwa omashina ngoka.
Omupresidende gwoRepublican Party, Henk Mudge okwa popi kutya oVVPAT itayi ti sha.
“Otwa hala omahogololo geli pauyuuki ihe omashina ngoka goEVM oge li eshongo enene kuuyuuki womahogololo. Kandi wete omatompelo kutya omolwashike itaku galululwa ehogololo taku longithwa oombaapila ngaashi nale.” Okwa tindi omapopyo gokomisi yoElectoral Commission of Namibia (ECN) kutya elongitho lyomashina ngoka otali endelelitha eningo lyomahogololo.
“Otaga kutha uule woshiwike okukwashilipaleka iizemo yoEVM ngaashi owala hashi kutha oombaapila,” Mudge a popi.
Mudge okwa popi kutya ongundu yawo oya ninga oonkundathana noongundu ookwawo na otaya pangele okugandja omaiyuvo gawo kokomisi yomahogololo kombinga yomashina ngoka gokuhogolola.
Ongundu yoWorkers Revolutionary (WRP) okupitila muamushanga gwongundu ndjoka, Hewat Beukes nayo oya gandja omaiyuvo gawo kutya ope na ompito onene yokukengelela omahogololo palongitho lyomashina ngoka.
Oya popi woo kelongitho lyaapangeli yaIndia yomashina ngoka pethimbo lyomahogololo taya popi kutya omashina ngoka otaga nyengana okupangela kaapangeli AaNamibia, onkene onkalo ndjoka otayi gandja nale ethano kutya omashina ngoka otaga vulu okulongithwa mokukengela iizemo yomahogololo, onkene oye wete kutya okwa pumbwa okutulwa miilonga nokushunwa kelongitho lyokuhogolola noombaapila ngaashi nale.
Amushanga gwoAll People's Party (APP) Vincent Kanyetu, okwa popi kutya ongundu yawo itayi pula komeho nelongitho lyomashina ngoka ihe oya hala ku galulwe elongitho lyoombaapila.
Dr Charles Mubita okwa popi kutya omashina ngoka itaga vulu okwiinekelwa, na ope na omatompelo kutya omolwashike iilongo oyindji muuyuni ya kaleke elongitho lyomashina ngoka ngaashi Germany oshowo India.
Mubita okwa tsu omukumo kutya okwa pumbwa okuninga oonkundathana kaakuthimbinga ayehe momahogololo opo ku kongwe omukalo omupe gumwe ngoka tagu vulu okulongithwa.
“ECN okwa pumbwa okukoneka kutya uudemokoli oshinima shi na ondilo noonkoondo. Emanguluko lyoshilongo shika olye ya po okuputila mombinzi ya tika onkene otu na okukwashilipaleka ekalekepo lyuudemokoli moshilongo shetu oshowo egameno lyuudemokoli wetu,” Mubita a popi.
Fredericko Links okwa popi kutya osha simana opo ECN a kuthepo omalimbililo ngoka taga etithwa kelongitho lyomashina ngoka gokuhogolola.
Aanapolotika yoongundu dhompilameno oya popi kutya esindano lyaSwapo momahogololo ga piti, olya etithwa kuulingilingi wa longwa palongitho lyomashina ngoka. Ongundu yoSwapo oya mono iipundi 77 momutumba gwopaliamende omanga oongundu dhompilameno dha mono owala omawi 19.
Ongundu yoPopular Democratic Movement (PDM) oyi na iipundi itano, Rally for Democracy and Progress (RDP) itatu omanga ongundu yoAll People's Party (APP) yi na iipundi iyali.
United Democratic Front (UDF), National Unity Democratic Organisation (NUDO) oshowo ongundu yoWRP ayehe oyi na iipundi iyali.
Swanu (South West Africa National Union), Republican Party oshowo United People's Movement ayehe oye na oshipundi shimwe.
Omunambelewa Omukuluntu gwOmahogololo moElectoral Commission of Namibia (ECN) Theo Mujoro, okwa popi kutya okomisi yawo oyi li yiitaala kutya omashina ngoka goEVM oga longele Namibia nawa pethimbo lyomahogololo nokweendelelitha omahogololo nonando okwa kala taku pulwa elongitho lyoVVPAT.
Okwa popi kutya okugwedha ko ishewe oVVPAT otashi ka pula oshilongo oomiliyona dhi li po 160.
JEMIMA BEUKES
Omupresidende gwoRepublican Party, Henk Mudge okwa popi kutya oVVPAT itayi ti sha.
“Otwa hala omahogololo geli pauyuuki ihe omashina ngoka goEVM oge li eshongo enene kuuyuuki womahogololo. Kandi wete omatompelo kutya omolwashike itaku galululwa ehogololo taku longithwa oombaapila ngaashi nale.” Okwa tindi omapopyo gokomisi yoElectoral Commission of Namibia (ECN) kutya elongitho lyomashina ngoka otali endelelitha eningo lyomahogololo.
“Otaga kutha uule woshiwike okukwashilipaleka iizemo yoEVM ngaashi owala hashi kutha oombaapila,” Mudge a popi.
Mudge okwa popi kutya ongundu yawo oya ninga oonkundathana noongundu ookwawo na otaya pangele okugandja omaiyuvo gawo kokomisi yomahogololo kombinga yomashina ngoka gokuhogolola.
Ongundu yoWorkers Revolutionary (WRP) okupitila muamushanga gwongundu ndjoka, Hewat Beukes nayo oya gandja omaiyuvo gawo kutya ope na ompito onene yokukengelela omahogololo palongitho lyomashina ngoka.
Oya popi woo kelongitho lyaapangeli yaIndia yomashina ngoka pethimbo lyomahogololo taya popi kutya omashina ngoka otaga nyengana okupangela kaapangeli AaNamibia, onkene onkalo ndjoka otayi gandja nale ethano kutya omashina ngoka otaga vulu okulongithwa mokukengela iizemo yomahogololo, onkene oye wete kutya okwa pumbwa okutulwa miilonga nokushunwa kelongitho lyokuhogolola noombaapila ngaashi nale.
Amushanga gwoAll People's Party (APP) Vincent Kanyetu, okwa popi kutya ongundu yawo itayi pula komeho nelongitho lyomashina ngoka ihe oya hala ku galulwe elongitho lyoombaapila.
Dr Charles Mubita okwa popi kutya omashina ngoka itaga vulu okwiinekelwa, na ope na omatompelo kutya omolwashike iilongo oyindji muuyuni ya kaleke elongitho lyomashina ngoka ngaashi Germany oshowo India.
Mubita okwa tsu omukumo kutya okwa pumbwa okuninga oonkundathana kaakuthimbinga ayehe momahogololo opo ku kongwe omukalo omupe gumwe ngoka tagu vulu okulongithwa.
“ECN okwa pumbwa okukoneka kutya uudemokoli oshinima shi na ondilo noonkoondo. Emanguluko lyoshilongo shika olye ya po okuputila mombinzi ya tika onkene otu na okukwashilipaleka ekalekepo lyuudemokoli moshilongo shetu oshowo egameno lyuudemokoli wetu,” Mubita a popi.
Fredericko Links okwa popi kutya osha simana opo ECN a kuthepo omalimbililo ngoka taga etithwa kelongitho lyomashina ngoka gokuhogolola.
Aanapolotika yoongundu dhompilameno oya popi kutya esindano lyaSwapo momahogololo ga piti, olya etithwa kuulingilingi wa longwa palongitho lyomashina ngoka. Ongundu yoSwapo oya mono iipundi 77 momutumba gwopaliamende omanga oongundu dhompilameno dha mono owala omawi 19.
Ongundu yoPopular Democratic Movement (PDM) oyi na iipundi itano, Rally for Democracy and Progress (RDP) itatu omanga ongundu yoAll People's Party (APP) yi na iipundi iyali.
United Democratic Front (UDF), National Unity Democratic Organisation (NUDO) oshowo ongundu yoWRP ayehe oyi na iipundi iyali.
Swanu (South West Africa National Union), Republican Party oshowo United People's Movement ayehe oye na oshipundi shimwe.
Omunambelewa Omukuluntu gwOmahogololo moElectoral Commission of Namibia (ECN) Theo Mujoro, okwa popi kutya okomisi yawo oyi li yiitaala kutya omashina ngoka goEVM oga longele Namibia nawa pethimbo lyomahogololo nokweendelelitha omahogololo nonando okwa kala taku pulwa elongitho lyoVVPAT.
Okwa popi kutya okugwedha ko ishewe oVVPAT otashi ka pula oshilongo oomiliyona dhi li po 160.
JEMIMA BEUKES
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article