• Home
  • LOCAL NEWS
  • Aatoti yooveta ya pulwa ya kundathane oshikumungu shekuthemo lyomategelelo
Aatoti yooveta ya pulwa ya kundathane oshikumungu shekuthemo lyomategelelo
Aatoti yooveta ya pulwa ya kundathane oshikumungu shekuthemo lyomategelelo

Aatoti yooveta ya pulwa ya kundathane oshikumungu shekuthemo lyomategelelo

Omunashipundi gwoNational Council Margaret Mensah-Williams okwa pula aanapolitika yaNamibia oshowo aatotiveta ya popile uuthemba waakwashigwana ayehe, mwakwatelwa uuthemba womashenge, oshowo epitiko lyekuthomo. lyomapunda.
Jana-Mari Smith
Mensah-Williams okwa popi ngaaka mOmaandaha pethimbo lyoonkundathana dha ningwa kombinga yuundjolowele iilyovalitho oshowo oonkundathana kombinga yomilalo ndhoka dha ningwa tadhi kwatelwa komeho kombelelewa yOmbudsman melongelokumwe noCommonwealth Secretariat.

Okwa popi kutya nonando okwa kala nokuningwa iipopiwa kombinga yepitiko lyekuthemo lyomategelelo kape na shoka sha ningwa po nonando ope na oshiponga oshinene sha taalela mboka taya kutha mo omategelelo inaga kondololwa paunamiti.

MuMaalitsa gwomvula yo 2017, ominista yuundjolowele Bernhard Haufiku okwa holola kutya aakiintu ya thika po 7 100 ohaya mono epango miipangelo yepangelo kehe omvula taya pangwa omolwa ekuthomo lyomategelelo ndyoka ya ningi yoyene shaaheli paveta. Minista okwa li a popi pethimbo ndyoka kutya omwaalu ngoka ogu li edhidhiliko kutya onkalo ndjoka ngashiingeyi oya nayipala ta popi kutya otashi e ta woo omaipulo kombinga yomwaalu gwaamboka ihaya ka konga omakwatho kiipangelo.



Oshigwana shimwe

Mensah-Williams okwa dhenge omuthindo kutya omanga iipopiwa kombinga yomashenge shi li oshidhila koyendji mwakwatelwa aanapolotika, okwa gwedha po kutya oshi li oshinakugwanithwa shaatoti yooveta opo ya gamene uuthemba womuntu kehe.

Okwa popi kutya nonando oyendji itaya tsu kumwe nasho, oshili oshinakugwanithwa shawo ya gamenene po uuthemba mboka molwaashoka aantu mboka oye li oshitopolwa shoshigwana shawo.

Okwa pula aakalelipo yaakwashigwana mboka oshowo aahwahwameki yuuthemba waantu ya talelepo omutumba dhopashigwana yo yandungike aanapolitika kombinga yonkalo ndjoka ya taalela oshigwana.

“Uvitheniko aanapolotika. Natu popyeni kombinga yiikumungu mbika noku uvithako oshigwana. Oye li oshitopolwa shoshigwana shaNamibia.”

Okwa popi kutya ethimbo olya thikana opo aanapolotika ya kaleke omaiyuvo gawo gopaumwene kombinga yonkalo ndjoka ngaashi omakuthemo gomategelelo nepitiko lyuushenge nokutula miilonga oompango dhoka tadhi popile aakwashigwana ayehe. Mensah-Williams okwa popi kutya ompango ndjoka yi li miilonga yomomvula yo 1975 tayi ithanwa Abortion and Sterilisation Act kayi na we ongushu na oya patela pondje uuthemba waakiintu naanona yaakadhona. Okwa popi kutya oveta ndjoka otayi tongola nokupatela pondje aakiintu naathigona mboka kaye na iiyemo yokukakonga ekwatho ndyoka pondje yoshilongo. Okwa popi kutya nonando oveta ndjoka itayi popile ekuthemo lyomategelelo meni lyoshilongo, onkene aakiintu taya tula oomwenyo dhawo moshiponga nokukutha mo omategelelo inashi pitikwa.

Ota yambidhidha etalululo lyompango ndjoka, ndyoka lya ningwa koLaw Reform and Development Commission ta popi kutya oshilongo osha pumbwa okukatuka oonkatu ngashiingeyi.

Okwa pula iiputudhilo yepangelo opo yi longele kumwe yo yi kwashilipaleke kutya elongo kombinga yiikumungu yomilalo olya tulwa mooskola.Ehangano lyoWorld Health Organisation (WHO) otali tengeneke kutya omakuthomo gomategelelo ge li poomiliyona 20 mokati momategelelo ge li 42 ngoka ga kuthwa mo, oga ningwa momapandanda inaga gamenwa, naanona yaakadhona oshowo aakiintu mboka ye li moomvula dhokumona uunona oye li moshiponga noonkondo. Momvula yo 2017 sho a popi pethimbo lyoshituthi shetyapulo lyEsiku lyAakiintu ndyoka lyuunganekwa koshiputudhilo shaUnam, Eileen Rakow gwombelewa yombudsman, okwa popi kutya eindiko lyaakiintu opo ya ninge omatokolo gawo kombinga yekuthemo lyomategelelo oshi li tashi yi pondje uuthemba womuntu.

Momvula yo 2018, Hahende Norman Tjombe okwa popi kutya oveta ndjoka yi li miilonga kombinga yekuthemo lyomategelelo otayi yi pondje uuthemba wuuntu waakiintu.

Dianne Hubbard gwoLegal Assistance Centre okwa lombwele oNamibian Sun omvula ya piti kutya ompango ndjoka tayi indike aakiintu opo ya kuthe mo omategelelo itayi yi moshipala aakiintu ya kuthe mo omategelelwa, ihe otayi hwahwameke owala ekuthemo lyomategelelo inali gamenwa.



JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-05-15

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Tottenham Hotspur 0 vs 2 Manchester City | Aston Villa 3 vs 3 Liverpool | Manchester United 0 vs 1 Arsenal LaLiga: Girona 0 vs 1 Villarreal | Real Madrid 5 vs 0 Deportivo Alaves | Osasuna 1 vs 1 Mallorca | Barcelona 2 vs 0 Real Sociedad | Real Betis 3 vs 2 Almería | Valencia 0 vs 0 Rayo Vallecano | Atletico Madrid 1 vs 0 Celta Vigo | Cadiz 1 vs 0 Getafe SerieA: Fiorentina 2 vs 1 Monza | Lecce 0 vs 2 Udinese | Atalanta 2 vs 1 AS Roma | Juventus 1 vs 1 Salernitana | Genoa 2 vs 1 Sassuolo | Hellas Verona 1 vs 2 Torino | SS Lazio 2 vs 0 Empoli European Championships Qualifying: West Bromwich Albion 0 vs 0 Southampton | Norwich City 0 vs 0 Leeds United English Championship: West Bromwich Albion 0 vs 0 Southampton | Norwich City 0 vs 0 Leeds United Katima Mulilo: 12° | 30° Rundu: 11° | 29° Eenhana: 14° | 31° Oshakati: 14° | 30° Ruacana: 14° | 30° Tsumeb: 14° | 28° Otjiwarongo: 11° | 26° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 25° Gobabis: 14° | 25° Henties Bay: 19° | 34° Wind speed: 27km/h, Wind direction: SE, Low tide: 03:18, High tide: 09:17, Low Tide: 15:19, High tide: 22:12 Swakopmund: 19° | 26° Wind speed: 20km/h, Wind direction: SW, Low tide: 03:16, High tide: 09:15, Low Tide: 15:17, High tide: 22:10 Walvis Bay: 23° | 35° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 03:16, High tide: 09:14, Low Tide: 15:17, High tide: 22:09 Rehoboth: 13° | 26° Mariental: 16° | 28° Keetmanshoop: 19° | 28° Aranos: 15° | 28° Lüderitz: 20° | 36° Ariamsvlei: 19° | 31° Oranjemund: 16° | 29° Luanda: 24° | 28° Gaborone: 15° | 28° Lubumbashi: 11° | 27° Mbabane: 13° | 25° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 14° | 22° Lilongwe: 14° | 27° Maputo: 17° | 28° Windhoek: 12° | 25° Cape Town: 15° | 22° Durban: 17° | 25° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 23° | 31° Lusaka: 15° | 25° Harare: 12° | 25° Currency: GBP to NAD 23.16 | EUR to NAD 19.9 | CNY to NAD 2.55 | USD to NAD 18.4 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.58 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.03 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.56 | USD to EGP 46.77 | USD to KES 129.98 | USD to NGN 1498 | USD to ZAR 18.4 | USD to ZMW 25.6 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 78632.56 Down -0.07% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1710.9 Down -2.52% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13501.46 Down -0.29% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25339.77 Down -0.16% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 364.96/OZ UP +0.38% | Copper US$ 4.97/lb UP +1.81% | Zinc US$ 3 025.30/T UP 1.13% | Brent Crude Oil US$ 82.29/BBP DOWN -0.0105 | Platinum US$ 1 044.93/OZ UP +0.11% Sport results: Premier League: Tottenham Hotspur 0 vs 2 Manchester City | Aston Villa 3 vs 3 Liverpool | Manchester United 0 vs 1 Arsenal LaLiga: Girona 0 vs 1 Villarreal | Real Madrid 5 vs 0 Deportivo Alaves | Osasuna 1 vs 1 Mallorca | Barcelona 2 vs 0 Real Sociedad | Real Betis 3 vs 2 Almería | Valencia 0 vs 0 Rayo Vallecano | Atletico Madrid 1 vs 0 Celta Vigo | Cadiz 1 vs 0 Getafe SerieA: Fiorentina 2 vs 1 Monza | Lecce 0 vs 2 Udinese | Atalanta 2 vs 1 AS Roma | Juventus 1 vs 1 Salernitana | Genoa 2 vs 1 Sassuolo | Hellas Verona 1 vs 2 Torino | SS Lazio 2 vs 0 Empoli European Championships Qualifying: West Bromwich Albion 0 vs 0 Southampton | Norwich City 0 vs 0 Leeds United English Championship: West Bromwich Albion 0 vs 0 Southampton | Norwich City 0 vs 0 Leeds United Weather: Katima Mulilo: 12° | 30° Rundu: 11° | 29° Eenhana: 14° | 31° Oshakati: 14° | 30° Ruacana: 14° | 30° Tsumeb: 14° | 28° Otjiwarongo: 11° | 26° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 25° Gobabis: 14° | 25° Henties Bay: 19° | 34° Wind speed: 27km/h, Wind direction: SE, Low tide: 03:18, High tide: 09:17, Low Tide: 15:19, High tide: 22:12 Swakopmund: 19° | 26° Wind speed: 20km/h, Wind direction: SW, Low tide: 03:16, High tide: 09:15, Low Tide: 15:17, High tide: 22:10 Walvis Bay: 23° | 35° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 03:16, High tide: 09:14, Low Tide: 15:17, High tide: 22:09 Rehoboth: 13° | 26° Mariental: 16° | 28° Keetmanshoop: 19° | 28° Aranos: 15° | 28° Lüderitz: 20° | 36° Ariamsvlei: 19° | 31° Oranjemund: 16° | 29° Luanda: 24° | 28° Gaborone: 15° | 28° Lubumbashi: 11° | 27° Mbabane: 13° | 25° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 14° | 22° Lilongwe: 14° | 27° Maputo: 17° | 28° Windhoek: 12° | 25° Cape Town: 15° | 22° Durban: 17° | 25° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 23° | 31° Lusaka: 15° | 25° Harare: 12° | 25° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.16 | EUR to NAD 19.9 | CNY to NAD 2.55 | USD to NAD 18.4 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.58 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.03 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.56 | USD to EGP 46.77 | USD to KES 129.98 | USD to NGN 1498 | USD to ZAR 18.4 | USD to ZMW 25.6 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 78632.56 Down -0.07% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1710.9 Down -2.52% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13501.46 Down -0.29% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25339.77 Down -0.16% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 364.96/OZ UP +0.38% | Copper US$ 4.97/lb UP +1.81% | Zinc US$ 3 025.30/T UP 1.13% | Brent Crude Oil US$ 82.29/BBP DOWN -0.0105 | Platinum US$ 1 044.93/OZ UP +0.11%