Aalithi yiimuna AaNamibia taya kanene moAngola
Aalithi yiimuna AaNamibia taya kanene moAngola

Aalithi yiimuna AaNamibia taya kanene moAngola

Epangelo lyaNamibia otali pula omiyalu dhaanafaalama AaNamibia mbyoka haya ka litha iimuna yawo moAngola, oshowo omwaalu gwiimuna yawo nomadhina gaalithi yiimuna yawo, konima yoolopota ndhoka tadhi holola kutya AaNamibia otaya kanene moshishiindalongo shoka.
Ileni Nandjato
Aalithi yiimuna yamwe po AaNamibia okwa lopotwa ya sile moAngola, noofamili dhawo oshowo omalelo gaNamibia inaga yakula oolopota dhopambelewa kombinga yekano lyawo.

Ominista yomakwatathano gopaigwana yaNamibia, Netumbo Nandi-Ndaitwah oye a holola uuyelele mboka pethimbo lyomutumba ngoka gwa ningwa naanafaalama AaNamibia mboka ye na iimuna yawo hayi napa meni lya Angola, omutumba ogwa ningilwa mOmundaungilo mOhangwena mEtitano lya piti, na ogwa kaliwa kaanafaalama omathele.

Okwa ningi omutumba ngoka oku lombwela aakuthimbinga kombinga yomauyelele ngoka a mono okuza komalelo ga Angola oshowo okuuva omaupyakadhi ngoka ya taalela.

AaNamibia oya kala nokulitha iimuna yawo mOshimholo moAngola okutameka omvula yo 2010, konima nkene yamwe po ya tidhwa mo moKavango East omolwa omalundilo guulithilo waaheli paveta.

Pahapu dhaNandi-Ndaitwah oya pitikwa owala okulitha iimuna yawo oshinano shookilometa 60 meni lya Angola ihe AaNamibia yamwe po otaya fala iimuna yawo oshinano shookilometa 400 meni lyoshilongo shoka.

“Katu na uupyakadhi tamu yi moAngola, ihe omukundu ngoka tu na oongoka kutya katu mu shi, tse katu shi woo omwaalu gwiimuna yeni. Ohamu yi naalithi yiimuna yeni moAngola, ngele oya sile moAngola ongiini mbela? Omwa kwashilipaleka ngiini kutya itamu ningi shoka sha li hashi ningilwa aaniilonga yomoofaalama kaakolonyeki. Ngele otamu ningi iinima yi li ngaaka, otayi ke mu pilukila po monkalamwenyo,” Nandi-Ndaitwah a popi.

“Epangelo olya hala okutseya kutya AaNamibia yangapi taya litha iimuna yawo moAngola, oye li peni, oolye aalithi yiimuna yawo na oye na iimuna iingapi. Ngele tamu kutha aantu ya ka lithe iimuna yeni moAngola, omwa pumbwa okulombwela oofamili dhawo nongele opwa holoka sha oofamili dhawo odha pumbwa okutseyithilwa.”

Ompumbwe yomandiki guundjolowele pomahala mpoka hapu lithile AaNamibia iimuna yawo, oyo unene uupyakadhi wa tumbula, ngele omulithi gwiimuna okwa gomboka.

Aanafaalama oya tseyithilwa kutya ope na oombelewa dhaakalelipo yaNamibia mOndjiva oshowo Menongue hoka taya vulu okukalopota omaupyakadhi gawo.

Nandi-Ndaitwah okwa popi kutya omalelo ga Angola otaga lopota kutya AaNamibia yamwe po aanafaalama otaya kutha ombinga meteyo lyooveta dhoshilongo shoka, ngaashi okwiikuthila evi, okulitha iimuna yawo okuya pondje yoshinano shoka ya pewa oshowo uukongo waaheli paveta.

“Uulithilo moAngola owa pitikwa owala omolwa ekwatathano lyopapolotika ndyoka li li pokati kiilongo mbika iyali. Ombili ndjoka yi li pokati kiilongo mbika inamu yi teya po nomaihumbato omawinayi, sho tamu litha iimuna yeni meni lya Angola,” Nandi-Ndaitwah a popi.

Minista okwa popi kutya nonando kape na omukanda gwashainwa, uulithilo mboka owa pitikwa meni lya Angola, kwiikwatelelwa kutya omilandu otadhi landulwa. Aanafaalama oya tegelelwa ya kale nombaapila okuza komalelo gopamuthigululwakalo gawo oshowo omukanda ngoka tagu pitika einyengo lyiimuna gwa za koDirectorate of Veterinary Services (DVS).

Mokati kaanambelewa mboka ya kala momutumba ngoka ongaashi ngoloneya gwaHangwena, Usko Nghaamwa, ookansela yomiikandjohogololo moshitopolwa shaHangwena, komanda gwopolisi moshitopolwa shaHangwena Komufala Shinedima Shindinge, omundohotola gwiimuna moshikandjo shonooli-uuninginino, Dr Kennedy Shoombe, omunambelewa poshitaafula shaAngola muuministeli womakwatathano gopaigwana, Eldo Kaiyamo oshowo aaleli yopamuthigululwakalo.

Aanafaalama oya popi kutya aakwashigwana yamwe ya Angola otaye ya ningile omatilitho, taya hindi aalithi yiimuna yawo nenge taya kwatako iimuna yawo nokupula iifuta.

Shoombe okwa pula aanafaalama ya kwashilipaeke kutya aluhe oya galulila iimuna yawo kegumbo, pethimbo lyiikonga yotuntila yiimuna opo ku vule okukondololwa omikithi dhiimuna, sho omalelo gaAngola ihaga tuntile iimuna. Okwe ya pula woo opo kaya kuthe ko uupapa komakutsi giimuna uuna taya fala iimuna yawo meni lya Angola.

Omundohotola Shoombe okwa popi kutya oya lopotelwa komalelo ga Angola kutya iimuna yimwepo mbyoka tayi falwa moshilongo shawo otayi si komikithi dhaashiwike na ohaya pula omalelo ngoka opo ga yambidhidhe okufala shoka tashi vulu okuza kiimuna mbyoka yi vule okuningilwa omakonaakono kutya oya si koshike.

Okwa pula woo aanafaalama ya yambidhidhe mwaashoka.



ILENI NANDJATO

Comments

Namibian Sun 2024-04-29

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Nottingham Forest 0 vs 2 Manchester City | Bournemouth 3 vs 0 Brighton | Tottenham Hotspur 2 vs 3 Arsenal | Aston Villa 2 vs 2 Chelsea | Everton 1 vs 0 Brentford | Wolves 2 vs 1 Luton Town | Fulham 1 vs 1 Crystal Palace | Manchester United 1 vs 1 Burnley | Newcastle 5 vs 1 Sheffield United | West Ham 2 vs 2 Liverpool LaLiga: Real Betis 1 vs 1 Sevilla | Villarreal 3 vs 0 Rayo Vallecano | Granada 3 vs 0 Osasuna | Cadiz 1 vs 1 Mallorca | Atletico Madrid 3 vs 1 Athletic Club | Deportivo Alaves 3 vs 0 Celta Vigo | Almería 1 vs 3 Getafe | Las Palmas 0 vs 2 Girona | Real Sociedad 0 vs 1 Real Madrid SerieA: Fiorentina 5 vs 1 Sassuolo | Napoli 2 vs 2 AS Roma | Atalanta 2 vs 0 Empoli | Bologna 1 vs 1 Udinese | Inter Milan 2 vs 0 Torino | SS Lazio 1 vs 0 Hellas Verona | Juventus 0 vs 0 AC Milan | Lecce 1 vs 1 Monza | Frosinone 3 vs 0 Salernitana European Championships Qualifying: Hull City 3 vs 3 Ipswich Town | Millwall FC 1 vs 0 Plymouth Argyle | Blackburn Rovers 0 vs 0 Coventry City | Watford 1 vs 0 Sunderland | Bristol City 2 vs 0 Rotherham United | Huddersfield Town 1 vs 1 Birmingham City | Sheffield Wednesday 3 vs 0 West Bromwich Albion | Norwich City 2 vs 2 Swansea City | Cardiff City 1 vs 4 Middlesbrough | Southampton 0 vs 1 Stoke City | Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United English Championship: Hull City 3 vs 3 Ipswich Town | Millwall FC 1 vs 0 Plymouth Argyle | Blackburn Rovers 0 vs 0 Coventry City | Watford 1 vs 0 Sunderland | Bristol City 2 vs 0 Rotherham United | Huddersfield Town 1 vs 1 Birmingham City | Sheffield Wednesday 3 vs 0 West Bromwich Albion | Norwich City 2 vs 2 Swansea City | Cardiff City 1 vs 4 Middlesbrough | Southampton 0 vs 1 Stoke City | Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United Katima Mulilo: 14° | 31° Rundu: 14° | 31° Eenhana: 15° | 33° Oshakati: 17° | 33° Ruacana: 15° | 33° Tsumeb: 16° | 30° Otjiwarongo: 14° | 29° Omaruru: 17° | 31° Windhoek: 14° | 28° Gobabis: 16° | 29° Henties Bay: 17° | 24° Wind speed: 21km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:27, High tide: 06:24, Low Tide: 01:00, High tide: 19:07 Swakopmund: 15° | 18° Wind speed: 13km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:25, High tide: 06:22, Low Tide: 00:58, High tide: 19:05 Walvis Bay: 17° | 27° Wind speed: 22km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:25, High tide: 06:21, Low Tide: 00:58, High tide: 19:04 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 21° | 32° Keetmanshoop: 23° | 33° Aranos: 20° | 31° Lüderitz: 18° | 28° Ariamsvlei: 22° | 34° Oranjemund: 17° | 26° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 31° Lubumbashi: 11° | 25° Mbabane: 13° | 29° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 27° Maputo: 16° | 29° Windhoek: 14° | 28° Cape Town: 15° | 20° Durban: 19° | 32° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 24° | 31° Lusaka: 14° | 27° Harare: 11° | 26° Currency: GBP to NAD 23.35 | EUR to NAD 19.96 | CNY to NAD 2.58 | USD to NAD 18.64 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.67 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.13 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.71 | USD to EGP 47.8 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1355 | USD to ZAR 18.64 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76456.15 Up +1.44% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1707.28 Up +2.04% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13373.9 Up +0.14% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26011.28 Up +5.57% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 337.71/OZ DOWN -0.0001 | Copper US$ 4.63/lb UP +1.79% | Zinc US$ 2 965.80/T DOWN -0.16% | Brent Crude Oil US$ 88.08/BBP DOWN -0.0099 | Platinum US$ 946.14/OZ UP +3.58% Sport results: Premier League: Nottingham Forest 0 vs 2 Manchester City | Bournemouth 3 vs 0 Brighton | Tottenham Hotspur 2 vs 3 Arsenal | Aston Villa 2 vs 2 Chelsea | Everton 1 vs 0 Brentford | Wolves 2 vs 1 Luton Town | Fulham 1 vs 1 Crystal Palace | Manchester United 1 vs 1 Burnley | Newcastle 5 vs 1 Sheffield United | West Ham 2 vs 2 Liverpool LaLiga: Real Betis 1 vs 1 Sevilla | Villarreal 3 vs 0 Rayo Vallecano | Granada 3 vs 0 Osasuna | Cadiz 1 vs 1 Mallorca | Atletico Madrid 3 vs 1 Athletic Club | Deportivo Alaves 3 vs 0 Celta Vigo | Almería 1 vs 3 Getafe | Las Palmas 0 vs 2 Girona | Real Sociedad 0 vs 1 Real Madrid SerieA: Fiorentina 5 vs 1 Sassuolo | Napoli 2 vs 2 AS Roma | Atalanta 2 vs 0 Empoli | Bologna 1 vs 1 Udinese | Inter Milan 2 vs 0 Torino | SS Lazio 1 vs 0 Hellas Verona | Juventus 0 vs 0 AC Milan | Lecce 1 vs 1 Monza | Frosinone 3 vs 0 Salernitana European Championships Qualifying: Hull City 3 vs 3 Ipswich Town | Millwall FC 1 vs 0 Plymouth Argyle | Blackburn Rovers 0 vs 0 Coventry City | Watford 1 vs 0 Sunderland | Bristol City 2 vs 0 Rotherham United | Huddersfield Town 1 vs 1 Birmingham City | Sheffield Wednesday 3 vs 0 West Bromwich Albion | Norwich City 2 vs 2 Swansea City | Cardiff City 1 vs 4 Middlesbrough | Southampton 0 vs 1 Stoke City | Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United English Championship: Hull City 3 vs 3 Ipswich Town | Millwall FC 1 vs 0 Plymouth Argyle | Blackburn Rovers 0 vs 0 Coventry City | Watford 1 vs 0 Sunderland | Bristol City 2 vs 0 Rotherham United | Huddersfield Town 1 vs 1 Birmingham City | Sheffield Wednesday 3 vs 0 West Bromwich Albion | Norwich City 2 vs 2 Swansea City | Cardiff City 1 vs 4 Middlesbrough | Southampton 0 vs 1 Stoke City | Queens Park Rangers 4 vs 0 Leeds United Weather: Katima Mulilo: 14° | 31° Rundu: 14° | 31° Eenhana: 15° | 33° Oshakati: 17° | 33° Ruacana: 15° | 33° Tsumeb: 16° | 30° Otjiwarongo: 14° | 29° Omaruru: 17° | 31° Windhoek: 14° | 28° Gobabis: 16° | 29° Henties Bay: 17° | 24° Wind speed: 21km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:27, High tide: 06:24, Low Tide: 01:00, High tide: 19:07 Swakopmund: 15° | 18° Wind speed: 13km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:25, High tide: 06:22, Low Tide: 00:58, High tide: 19:05 Walvis Bay: 17° | 27° Wind speed: 22km/h, Wind direction: W, Low tide: 12:25, High tide: 06:21, Low Tide: 00:58, High tide: 19:04 Rehoboth: 18° | 29° Mariental: 21° | 32° Keetmanshoop: 23° | 33° Aranos: 20° | 31° Lüderitz: 18° | 28° Ariamsvlei: 22° | 34° Oranjemund: 17° | 26° Luanda: 25° | 30° Gaborone: 15° | 31° Lubumbashi: 11° | 25° Mbabane: 13° | 29° Maseru: 10° | 25° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 27° Maputo: 16° | 29° Windhoek: 14° | 28° Cape Town: 15° | 20° Durban: 19° | 32° Johannesburg: 16° | 25° Dar es Salaam: 24° | 31° Lusaka: 14° | 27° Harare: 11° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.35 | EUR to NAD 19.96 | CNY to NAD 2.58 | USD to NAD 18.64 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.32 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.67 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.13 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.71 | USD to EGP 47.8 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1355 | USD to ZAR 18.64 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 76456.15 Up +1.44% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1707.28 Up +2.04% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13373.9 Up +0.14% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26011.28 Up +5.57% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 337.71/OZ DOWN -0.0001 | Copper US$ 4.63/lb UP +1.79% | Zinc US$ 2 965.80/T DOWN -0.16% | Brent Crude Oil US$ 88.08/BBP DOWN -0.0099 | Platinum US$ 946.14/OZ UP +3.58%