Yalumentu: Ino idhipaga, konga ekwatho
Eliot IpingeOvenduka
Minista gIikwafambulika, oomina niinkwankondo Natangue Ithete okwa indile aalumentu Aanamibia ya yande uukolokohi nokukonga omakwatho peha lyoku idhipaga. Okwi indile woo aalumentu ya ethe po omakwatathano omawinayi, ta ti kape na omukiintu e na ongushu e vule omwenyo gwoye nenge uukalinawa woye. Ta popi moshigongiilonga shotango shaaniilonga aalumentu muuministeli oshiwike sha zi ko, kohi yoshipalanyolo ‘Beyond Tradition: Men in Motion’, Ithete okwa ti omaitaalo getu oga manga noga thiminika aalumentu ya kale aamweni, shoka tashi hwameke nayi ombepo yomaikuthomwenyo yi kale ya londa moshilongo shetu. “Momvula yonuumvo ayike, oopelesenda dha konda 80% odhaalumentu yi ikutha oomwenyo moshilongo shetu. Mbuka uudhigu wu li momagumbo getweni, miilonga yetweni moshilongo shetu,” okwa dhenge omuthindo. Minista okwa dhenge omuthindo kutya uulumentulumentu ongele ho popi noho holola uudhigu woye. “Ku shi ekatalume ngele to ehama nenge to kongo omakwatho,” okwa lombwele oonakugongala moshigongiilonga, okwe tu indile natango tu lundulule omadhiladhilo getu uuna tatu popi kombinga yuundjolowele wopamadhiladhilo. Ithete okwi indile aalumentu ye ethe po edhiladhilo lyokutya “aalumentu oye na oonkondo” nokukonga omakwatho uuna ye ga pumbwa. Okwa gwedha po kutya okuthindila kongudhi aalumentu mboka taya holola uuwehame wawo nashi mone ehulilo.
Omaudhigu pokati kaaholathani
Moshigongiilonga osho tuu shika, Ithete okwa popi kombinga yomaudhigu pokati kaaholathani, okwi indile aalumentu ya yande okuponokelathana molwaakiintu. “Nashi mone ehulilo shokukondjela okanona, nenge shokudhipagathana molwomukiintu gumwe. Ine ku hala? Etha. Mefuta omu na oohi odhindji,” okwa londodha, shoka sha yolitha nokungungutulitha aapulakeni. Ithete okwi indile woo natango aalumentu ya popye oshili ngele otaya li oompanda mbali. “Inatu kala omavaya noku shi holeka kombinga yaakiintu oyendji. Ngele okwe ku hala, ote ku zimine owala natango. Uupyakadhi uunene ohau ya ngele wa fundju e te ke shi dhimbulula konale,” okwa ti. Ithete okwa holola euvonayi lye kombinga yaalumentu mboka haya yi momakwathano naakiintu ye na ooyene, mwa kwatelwa naakulukadhi ya hokanwa, okwa londodha kutya omaihumbato ga tya ngawo ohaga eta omaupyakadhi nokwaainekelathana mokati kaalumentu. “Otse yene hatu iyetele uudhigu. Ngele owu shi kutya oku na mwene, ino piyaganeka ohole yaantu,” okwa ti. Mokutya ko sha kombinga yomalunduluko monkalamwenyo, minista okwa ndhindhilike kutya aalumentu taya kondjele omukiintu gumwe, osha shonopala, ashike omahepekathano otaga ningilwa momagumbo ngashingeyi. “Ihatu kondjithathana we, ashike otwa tameka okudhenga nokudhipaga aakiintu. Ndono kali shi ehumokomeho,” okwa dhenge omuthindo.
Okumakuka nokwiilongela ko Oshigoongiilonga shika, sha ningilwa mosaala poombonge oonene dhuuministeli, osho shimwe shomiinyangadhalwa yuumiinisteli yokuhwepopaleka uukalinawa waaniilonga aalumentu noshowo okutamekitha oonkundathana pashigwana kombinga yuundjolowele waalumentu wopamadhiladhilo. Omunambelewa omukuluntupitithi muuministeli, Moses Pakote, okwa ti oshigogongiilonga osha li tashi lalakanene okweeta po ehala nompito ombwanawa opo aalumentu ya hokolole omaudhigu gawo memanguluko nokwiilongela kuyakwawo. Okwa popi woo kombinga yomadhiladhilo gokulu yonale ngoka taga popi sha kombinga yokukala omulumentu monena nokwa pandula woo mboka taya lela nohenda, noshili noneitulomo. Uuministeli otau ka tula miilonga iinyangadhalwa mbika kiitopolwa niitopolwa notau ka longela kumwe naakuthimbinga yalwe opo ku kwashilipaleke kutya omayakulo gopaundjolowele wopamadhiladhilo otaga monika kukehe gumwe, unene tuu kiitopolwa yokuushayi. Uuministeli owa holola kutya owa dhimbulula kutya uundjolowele waalumentu wopamadhiladhilo owa simana, unene tuu pomahala giilonga.
Minista gIikwafambulika, oomina niinkwankondo Natangue Ithete okwa indile aalumentu Aanamibia ya yande uukolokohi nokukonga omakwatho peha lyoku idhipaga. Okwi indile woo aalumentu ya ethe po omakwatathano omawinayi, ta ti kape na omukiintu e na ongushu e vule omwenyo gwoye nenge uukalinawa woye. Ta popi moshigongiilonga shotango shaaniilonga aalumentu muuministeli oshiwike sha zi ko, kohi yoshipalanyolo ‘Beyond Tradition: Men in Motion’, Ithete okwa ti omaitaalo getu oga manga noga thiminika aalumentu ya kale aamweni, shoka tashi hwameke nayi ombepo yomaikuthomwenyo yi kale ya londa moshilongo shetu. “Momvula yonuumvo ayike, oopelesenda dha konda 80% odhaalumentu yi ikutha oomwenyo moshilongo shetu. Mbuka uudhigu wu li momagumbo getweni, miilonga yetweni moshilongo shetu,” okwa dhenge omuthindo. Minista okwa dhenge omuthindo kutya uulumentulumentu ongele ho popi noho holola uudhigu woye. “Ku shi ekatalume ngele to ehama nenge to kongo omakwatho,” okwa lombwele oonakugongala moshigongiilonga, okwe tu indile natango tu lundulule omadhiladhilo getu uuna tatu popi kombinga yuundjolowele wopamadhiladhilo. Ithete okwi indile aalumentu ye ethe po edhiladhilo lyokutya “aalumentu oye na oonkondo” nokukonga omakwatho uuna ye ga pumbwa. Okwa gwedha po kutya okuthindila kongudhi aalumentu mboka taya holola uuwehame wawo nashi mone ehulilo.
Omaudhigu pokati kaaholathani
Moshigongiilonga osho tuu shika, Ithete okwa popi kombinga yomaudhigu pokati kaaholathani, okwi indile aalumentu ya yande okuponokelathana molwaakiintu. “Nashi mone ehulilo shokukondjela okanona, nenge shokudhipagathana molwomukiintu gumwe. Ine ku hala? Etha. Mefuta omu na oohi odhindji,” okwa londodha, shoka sha yolitha nokungungutulitha aapulakeni. Ithete okwi indile woo natango aalumentu ya popye oshili ngele otaya li oompanda mbali. “Inatu kala omavaya noku shi holeka kombinga yaakiintu oyendji. Ngele okwe ku hala, ote ku zimine owala natango. Uupyakadhi uunene ohau ya ngele wa fundju e te ke shi dhimbulula konale,” okwa ti. Ithete okwa holola euvonayi lye kombinga yaalumentu mboka haya yi momakwathano naakiintu ye na ooyene, mwa kwatelwa naakulukadhi ya hokanwa, okwa londodha kutya omaihumbato ga tya ngawo ohaga eta omaupyakadhi nokwaainekelathana mokati kaalumentu. “Otse yene hatu iyetele uudhigu. Ngele owu shi kutya oku na mwene, ino piyaganeka ohole yaantu,” okwa ti. Mokutya ko sha kombinga yomalunduluko monkalamwenyo, minista okwa ndhindhilike kutya aalumentu taya kondjele omukiintu gumwe, osha shonopala, ashike omahepekathano otaga ningilwa momagumbo ngashingeyi. “Ihatu kondjithathana we, ashike otwa tameka okudhenga nokudhipaga aakiintu. Ndono kali shi ehumokomeho,” okwa dhenge omuthindo.
Okumakuka nokwiilongela ko Oshigoongiilonga shika, sha ningilwa mosaala poombonge oonene dhuuministeli, osho shimwe shomiinyangadhalwa yuumiinisteli yokuhwepopaleka uukalinawa waaniilonga aalumentu noshowo okutamekitha oonkundathana pashigwana kombinga yuundjolowele waalumentu wopamadhiladhilo. Omunambelewa omukuluntupitithi muuministeli, Moses Pakote, okwa ti oshigogongiilonga osha li tashi lalakanene okweeta po ehala nompito ombwanawa opo aalumentu ya hokolole omaudhigu gawo memanguluko nokwiilongela kuyakwawo. Okwa popi woo kombinga yomadhiladhilo gokulu yonale ngoka taga popi sha kombinga yokukala omulumentu monena nokwa pandula woo mboka taya lela nohenda, noshili noneitulomo. Uuministeli otau ka tula miilonga iinyangadhalwa mbika kiitopolwa niitopolwa notau ka longela kumwe naakuthimbinga yalwe opo ku kwashilipaleke kutya omayakulo gopaundjolowele wopamadhiladhilo otaga monika kukehe gumwe, unene tuu kiitopolwa yokuushayi. Uuministeli owa holola kutya owa dhimbulula kutya uundjolowele waalumentu wopamadhiladhilo owa simana, unene tuu pomahala giilonga.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article