• Home
  • LOCAL NEWS
  • Venaani a nyana Ndowishi molwa edhipago lya kena henda
OFFER RESPECTABLE DEAL: Popular Democratc Movement leader McHenry Venaani says government should restart negotiations on the genocide.
OFFER RESPECTABLE DEAL: Popular Democratc Movement leader McHenry Venaani says government should restart negotiations on the genocide.

Venaani a nyana Ndowishi molwa edhipago lya kena henda

Ogone Tlhage
Omuwiliki gwoPopular Democratic Movement (PDM) McHenry Venaani okwa tindi omapopyo gomupresidente gwaNdowishi Frank-Walter Steinmeier kutya ethimbo olya thikana a yamukule konkandangala ye medhipago lya kii na henda mo 1904 sigo 1908, ta ti okugandja ombili itaku yamukula nawa ekanitho Aanamibia ya taalele momake goshilongo shoka.

Steinmeier okwa popi pohungi dhimbuluko yokusimaneka nakusa presidente Hage Geingob, ngoka a fumvikwa kOmawendo gOmapendafule mOsoondaha.

“Oya hala okugandja ombili nokufuta okamaliwa okashona. Otatu ti ofuto tayi uvikiwa ko oyo ndjoka yu uvite uukwawo wankali naashoka twa kanitha. Ndowishi ita vulu owala okugandja ombili noku tu futa okamaliwa okashona. Oonkundathana dhetu oompu: Tu peni ofuto tayi uvikiwa ko,” Venaani a ti.

Okwa indile wo Presidente Nangolo Mbumba a tote po okakomitiye hoka taka eta po omaindilo ga Namibia kombinga yedhipago lya kee na henda.

“Natu tameke nokuninga oshigongiilonga shoonkundathana kombinga yedhipago ndika lya kee na henda opo tu kale tu na ohokwe yoshigwana yu ukilila nomulandu gwopashigwana, opo tu tokole etokolo lyetu lyahugunina olini,” okwa ti.

FUTENI

Mo 28 Mei 2021, epangelo lyaNdowishi olya tseyitha kutya otali ka dhimbulula pambelewa iihuna ya longwa mo Namibia kutya edhipago lya kii na henda, sha landula oomvula ntano dhoonkundathana. Etseyitho olya ningwa koministeli yiikwapondje Heiko Maas, ngoka wo a holola kutya Ndowishi okwa li ta kongo edhiminopo kaakwanezimo yiihakanwa.

Moku gwedha po koku dhimbulula iiningwanima onga edhipago lya kee na henda, Ndowishi okwa zimine okugandja - onga "endhindhiliko lyokudhimbulula emono lyiihuna enenene " – konyala oobiliona 22 momakwatho kiigwana ya gumwa kedhipago lya kee na henda.

Mehulilo shiwike, Venaani okwa ti etegameno lyoshigwana shaNamibia okumana oshikumungu shedhipago lya kii na henda.

“Aantu yetu oya tegelela oshipotha shedhipago lya kee na henda shi pwe. Otatu indile sho to ka shuna poshitaafula shoonkundathana, e ta po ofuto tayi simaneke, e ta po ofuto yesimano opo tu pate epandja ndi nokutsikila nonkalamwenyo.”

Ondjila yedhiminathanopo

Ta popi pohungi dhimbuluko mehulilo shiwike ndika lya piti, Steinmeier okwa ti Ndowishi okwi itula mo okweenda mondjila yedhiminathanopo naNamibia.

“Oshilongo shandje oshi itula mo natango muuthiga [waGeingob] tu ye mondjila yedhiminathanopo, eitulomo konakuyiwa ombwanawa pamwe.

“Onda tompelwa kutya ethimbo olya thikana okugandja ombili kAanamibia,” okwa gwedha po.

Mokuyamukula komapopyo gaSteinmeier, omukwanezimo goshihakanwa shedhipago lya kii na henda Sima Luipert okwa ti omapopyo eidhimbiko lyedhipago lya kii na henda.

“Etumbulo lyomupresitende gwaNdowishi... olyo eidhimbiko tali tsikile lyomuyonena gwedhipago lya kii na henda oshilongo she sha ningile iigwana yAanama nAaherero,” okwa ti.

Shi ikolela kuye, etseyitho lyopaukumwe pokati kaNdowishi naNamibia - ndjoka Steinmeier a ndjandjukununa onga ‘onkatu ompe yekwatathano lyowina ’ – ka li “nasha shi ikalekelwa” kAanama nAaherero mokwaa po kofuto noshinakugwanithwa shopaveta komuyonena gwedhipago lya kii na henda.

“Kutse, etseyitho paukumwe olya hwameke inaashi monika nale oonkambadhala dhetu dhokufutwa. Oshoka oshu ulika sha yela kutya Ndowishi ina ilongekidha okupopya omuyonena gwedhipago lya kee na henda ngele natango ota tala edhipago lya kee na henda pamuthika gwonena’.”

Omapopyo gaa na omwago

“Mupyamunene edhimbuluko otali ehameke okuuva omupresidente gwaNdowoshi ta popi omapopyo gaa na omwago gwopaudiplomate,” Luipert okwa ti.

“Otashi ehameke oshoka okwa longitha okulila kwetu mokutompela edhipago manga ti iningitha a dhimbulula edhipago lya kee na henda. Oyo mboka owala ihaa lesha neuvoko lyomuule oontuwafo dhopambelewa nodhopaveta dhaNdowishi taa itaale okupopya kwa lunduluja kwomadhiladhilo goshili gaNdowishi,” okwa gwedha po.

Pokati 1904 no 1908, Aandowishi oya dhipaga konyala Aaherero nAanama 100 000 sha landula ekulunguto enene molwa ekuthe ko lyevi niilonga tayi thiminikilwa.

Mo 2 Kotomba 1904, Lieutenant-General Lothar von Trotha, kombana a shiga ko gwaGerman South West Africa, okwa tseyitha elombwelo lyedhipago tali lombwele aakwiita Aandowishi ya dhipage “kehe omulumentu [Omuherero], a homata nenge inaa homata” noku fadhukitha po [nenge okuyaha] aakiintu naanona Aaherero.

Comments

Namibian Sun 2024-05-09

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Crystal Palace 4 vs 0 Manchester United SerieA: Udinese 1 vs 1 Napoli | Salernitana 1 vs 2 Atalanta Katima Mulilo: 13° | 33° Rundu: 14° | 33° Eenhana: 15° | 34° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 19° | 35° Tsumeb: 17° | 32° Otjiwarongo: 15° | 31° Omaruru: 19° | 33° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 16° | 30° Henties Bay: 15° | 18° Wind speed: 21km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:06, High tide: 04:02, Low Tide: 22:18, High tide: 16:30 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:04, High tide: 04:00, Low Tide: 22:16, High tide: 16:28 Walvis Bay: 15° | 21° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:04, High tide: 03:59, Low Tide: 22:16, High tide: 16:27 Rehoboth: 18° | 30° Mariental: 22° | 32° Keetmanshoop: 18° | 32° Aranos: 20° | 32° Lüderitz: 12° | 22° Ariamsvlei: 16° | 31° Oranjemund: 10° | 18° Luanda: 25° | 27° Gaborone: 14° | 29° Lubumbashi: 15° | 28° Mbabane: 14° | 30° Maseru: 11° | 26° Antananarivo: 11° | 22° Lilongwe: 16° | 27° Maputo: 17° | 31° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 13° | 16° Durban: 20° | 33° Johannesburg: 17° | 25° Dar es Salaam: 23° | 30° Lusaka: 15° | 28° Harare: 13° | 27° Currency: GBP to NAD 23.04 | EUR to NAD 19.87 | CNY to NAD 2.56 | USD to NAD 18.48 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.31 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.67 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.64 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.51 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.25 | USD to KES 130.98 | USD to NGN 1429.05 | USD to ZAR 18.48 | USD to ZMW 27.25 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 77177.44 Up +0.32% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1714.65 Down -0.07% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13418.67 Up +0.32% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25988.93 Down -1.67% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 323.37/OZ UP +0.63% | Copper US$ 4.50/lb UP +0.02% | Zinc US$ 2 905.40/T DOWN -0.2% | Brent Crude Oil US$ 84.21/BBP DOWN -0.0009 | Platinum US$ 974.22/OZ UP +0.00% Sport results: Premier League: Crystal Palace 4 vs 0 Manchester United SerieA: Udinese 1 vs 1 Napoli | Salernitana 1 vs 2 Atalanta Weather: Katima Mulilo: 13° | 33° Rundu: 14° | 33° Eenhana: 15° | 34° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 19° | 35° Tsumeb: 17° | 32° Otjiwarongo: 15° | 31° Omaruru: 19° | 33° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 16° | 30° Henties Bay: 15° | 18° Wind speed: 21km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:06, High tide: 04:02, Low Tide: 22:18, High tide: 16:30 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:04, High tide: 04:00, Low Tide: 22:16, High tide: 16:28 Walvis Bay: 15° | 21° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:04, High tide: 03:59, Low Tide: 22:16, High tide: 16:27 Rehoboth: 18° | 30° Mariental: 22° | 32° Keetmanshoop: 18° | 32° Aranos: 20° | 32° Lüderitz: 12° | 22° Ariamsvlei: 16° | 31° Oranjemund: 10° | 18° Luanda: 25° | 27° Gaborone: 14° | 29° Lubumbashi: 15° | 28° Mbabane: 14° | 30° Maseru: 11° | 26° Antananarivo: 11° | 22° Lilongwe: 16° | 27° Maputo: 17° | 31° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 13° | 16° Durban: 20° | 33° Johannesburg: 17° | 25° Dar es Salaam: 23° | 30° Lusaka: 15° | 28° Harare: 13° | 27° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.04 | EUR to NAD 19.87 | CNY to NAD 2.56 | USD to NAD 18.48 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.31 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.67 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.64 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.51 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.64 | USD to EGP 47.25 | USD to KES 130.98 | USD to NGN 1429.05 | USD to ZAR 18.48 | USD to ZMW 27.25 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 77177.44 Up +0.32% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1714.65 Down -0.07% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13418.67 Up +0.32% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25988.93 Down -1.67% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 323.37/OZ UP +0.63% | Copper US$ 4.50/lb UP +0.02% | Zinc US$ 2 905.40/T DOWN -0.2% | Brent Crude Oil US$ 84.21/BBP DOWN -0.0009 | Platinum US$ 974.22/OZ UP +0.00%