Presidente: Namibia ita lelwa komukwaniilwa momeho gandje
'Itatu vulu okukala noshilongo sha topoka omihoko nomihoko nenge shomahala gezimo limwe owala'
Nandi-Ndaitwah okwa holola elimbililo lye kombinga yomananathano olundji ge li momalelo gopamuthigululwakalo, unene tuu petaambathano lyuuleli, shoka ta ti otashi kanithitha oshigwana omukumo momalelo gopamuthigululwakalo.
Tuyeimo Haidula
ONDANGWA
Presidente Netumbo Nandi-Ndaitwah okuuvaneke kutya otaka gamenena po uudemokoli wopakontampango waNamibia. Okwa lombwele aaleli yopamuthigululwakalo kutya itaka etha nande oshilongo shi ninge shiitunda tayi lelwa kaakwaniilwa, omahala ga kwatwa ko komuhoko gumwe nenge omahala moka mwa kala owala aantu ya pambathana.
Ta popi peegululo pambelewa lyOmutumba omuti-26 gwOlutu lwOmalelo gwoPamuthigululwakalo mOndangwa ohela, omupresidente okwi indile omalelo gopamuthigululwakalo ga hulithe po omananathano, ga kondjithe uulingilingi nokuyambidhidha epangelo moonkambadhala lyadho mokukwatela komeho ehumokomeho nekoko lyeliko lyoshilongo.
Nandi-Ndaitwah okwa holola elimbililo lye kombinga yomananathano olundji ge li momalelo gopamuthigululwakalo, unene tuu petaambathano lyuuleli, shoka ta ti otashi kanithitha oshigwana omukumo momalelo gopamuthigululwakalo.
“Sho nda thikama mpaka tandi popi nane, mokati komalelo gopamuthigululwakalo 53 ga taambiwa ko kepangelo, omalelo gopamuthigululwakalo 16 kage na aakwaaniilwa omolwomananathano ge nasha nuukwaniilwa. Otashi yemateke noonkondo shoshili,” omupresidente a ti.
Oshilongo shimwe
Nandi-Ndaitwah okwa londodha kutya okuninga omaindilo okundji opo omalelo gopamuthigululwakalo omape ga taambiwe ko kepangelo oshi li po tashi ningi oshidhigu oshoka itashi vulika kepangelo painiwe notashi vulu okugwedhela nokunayipaleka omananathano ngaka.
“Nonande, ongomulanduli gwomuthigululwakalo, onda simaneka omalelo gopamuthigululwakalo, itatu vulu okukala noshilongo sha topoka shi na iitunda niitunda nenge omahala ga kwatwa kokomazimo nomazimo,” okwa ti.
“Osha fa owala ezimo kehe olya hala okukala nomuleli gwalyo gwopamuthigululwakalo. Konima yokathimbo, oto ka uva ezimo Ekwanangombe olya hala omuleli gwalyo gwopamuthigululwakalo. Shoka itashi ki idhidhimikilwa. Ombili aaleli yopamuthigululwakalo aaholike.”
Okwa pula ngele yamwe yomaaleli yopamuthigululwakalo oya hala okulundulula uudemokoli waNamibia wu ninge “oshilongo tashi lelwa komukwaniilwa nenge miitunda niitunda tayi lelwa kaakwaniilwa.”
“Onda gana kutya otandi ka gamena nokugamenena po Ekotampango lyoRepublika yaNamibia, noitandi ka pitika shi ningwe melelo lyandje. Natu kale tango Aaamibia nopo ihe omihoko dhetu tadhi landula ko,” okwa dhenge omuthindo, naapulakeni oya li ya hakele mokule.
Ethimbo oshimaliwa Okwa ndhindhilike kutya ekondjelo lyelelo ihali topola owala oshigwana ashike ohali hepeke iiniwe yepangelo mbyoka ando yi na okulongithwa mokugandja omayakulo galwe ga simana moshilongo ngaashi okukandula po oluhepo nokukwatha oshikondo shuundjolowele.
“Nethimbo ndjo minista [yomapendulopo giilando nomikunda Sankwasa James Sankwasa] a longitha mokupopya kombinga yoshikumungu shoka, naasho tandi shi popi woo ngeyi – ando otwa kundathaneni nale sha shilwe sha simana woo. Otandi ti, ethimbo ndika olyaantu lyoshigwana shaNamibia,” okwa ti.
Omupresidente okwi indile aaleli yopamuthigululwakalo ya kwatele po nokwiiyutha kooveta dhopamuthigululwakalo nokupotokonona iikumungu yomalelo meendelelo ngaashi tashi vulika.
“Itamu vulu okutsikila nokwiimba aalelwa yeni omayakulo ga simana ngoka taga vulu okuza melelo lyopamuthigululwakalo li li po lyu ukilila. Ngele elelo lyopamuthigululwakalo otali vulu okukala ethimbo ele lyaa na omukwaniilwa, paungame, otamu lombwele ndje kutya oshigwana sheni inashi pumbwa aaleli yopamuthigululwakalo. Omalelo ngaka gopamuthigululwakalo naga kale mewiliko lyepangelo nenge melelo lyamuni. Itatu vulu okukala twa manga aalelwa yetu,” okwa londodha.
Oshigwana nashi popilwe
Okunkondopeka omitungilo dhomalelo, Nandi-Ndaitwah okwa tseyitha kutya oompangu dhopamuthigululwakalo otadhi ka nkondopekwa natango, mwa kwatelwa sho tadhi pewa iiyenditho iipe opo yi pupaleke iilonga yomalelo gopamuthigululwakalo.
MEtitano lyoshiwike sha zi ko, Omuprima Elijah Ngurare okwa gandja iiyenditho ihetatu koompangu dhopamuthigululwakalo dhomalelo ngaashi: lyaKambazembi, Maharero, Ondonga, Uukwanyama, Ovambanderu, Uukolonkadhi nolyUukwambi.
“Ndjika onkatu yotango epangelo lyetu lya katuka mokunkondopeka oompangu dhetu dhopamuthigululwakalo niiyakulitho tayi pumbiwa okugandja omayakulo ga simana,” omupresidente a ti ohela.
“Epangelo olya tsikila nokukwatelwa mo iiyenditho yoompangu dhopamuthigululwakalo montengenekothaneko lyawo sigo oompangu adhihe dhomalelo gopamuthigululwakalo dha mono iiyenditho adhihe,” okwa gwedha po.
Pokati mpoka, Sankwasa okwa londodha kutya omutumba nguka ogo tagu ka kala gwa hugunina tagu gongalwa kaakalelipo yomalelo gopamuthigulwakalo taga hilathana.
“Manga inoo ninga oshilyo shOlutu nduka, potokononeni iikumungu yeni yekondjelo lyuukwaniilwa tamu longitha notamu iyutha komithigululwakalo dheni. Oveta oye shi yeleka kutya Omukwaniilwa gwoshitunda shontumba oku na iinakugwanithwa e na oku yi longa. Sho mwa kala ethimbo ele mwaa na omukwaniilwa, olye ta longo iilonga ye?” okwa pula.
Omutumba omuti-26 gwOlutu lwOmalelo goPamuthigululwakalo otagu ka hula momasiku 12 Septemba.
[email protected]
ONDANGWA
Presidente Netumbo Nandi-Ndaitwah okuuvaneke kutya otaka gamenena po uudemokoli wopakontampango waNamibia. Okwa lombwele aaleli yopamuthigululwakalo kutya itaka etha nande oshilongo shi ninge shiitunda tayi lelwa kaakwaniilwa, omahala ga kwatwa ko komuhoko gumwe nenge omahala moka mwa kala owala aantu ya pambathana.
Ta popi peegululo pambelewa lyOmutumba omuti-26 gwOlutu lwOmalelo gwoPamuthigululwakalo mOndangwa ohela, omupresidente okwi indile omalelo gopamuthigululwakalo ga hulithe po omananathano, ga kondjithe uulingilingi nokuyambidhidha epangelo moonkambadhala lyadho mokukwatela komeho ehumokomeho nekoko lyeliko lyoshilongo.
Nandi-Ndaitwah okwa holola elimbililo lye kombinga yomananathano olundji ge li momalelo gopamuthigululwakalo, unene tuu petaambathano lyuuleli, shoka ta ti otashi kanithitha oshigwana omukumo momalelo gopamuthigululwakalo.
“Sho nda thikama mpaka tandi popi nane, mokati komalelo gopamuthigululwakalo 53 ga taambiwa ko kepangelo, omalelo gopamuthigululwakalo 16 kage na aakwaaniilwa omolwomananathano ge nasha nuukwaniilwa. Otashi yemateke noonkondo shoshili,” omupresidente a ti.
Oshilongo shimwe
Nandi-Ndaitwah okwa londodha kutya okuninga omaindilo okundji opo omalelo gopamuthigululwakalo omape ga taambiwe ko kepangelo oshi li po tashi ningi oshidhigu oshoka itashi vulika kepangelo painiwe notashi vulu okugwedhela nokunayipaleka omananathano ngaka.
“Nonande, ongomulanduli gwomuthigululwakalo, onda simaneka omalelo gopamuthigululwakalo, itatu vulu okukala noshilongo sha topoka shi na iitunda niitunda nenge omahala ga kwatwa kokomazimo nomazimo,” okwa ti.
“Osha fa owala ezimo kehe olya hala okukala nomuleli gwalyo gwopamuthigululwakalo. Konima yokathimbo, oto ka uva ezimo Ekwanangombe olya hala omuleli gwalyo gwopamuthigululwakalo. Shoka itashi ki idhidhimikilwa. Ombili aaleli yopamuthigululwakalo aaholike.”
Okwa pula ngele yamwe yomaaleli yopamuthigululwakalo oya hala okulundulula uudemokoli waNamibia wu ninge “oshilongo tashi lelwa komukwaniilwa nenge miitunda niitunda tayi lelwa kaakwaniilwa.”
“Onda gana kutya otandi ka gamena nokugamenena po Ekotampango lyoRepublika yaNamibia, noitandi ka pitika shi ningwe melelo lyandje. Natu kale tango Aaamibia nopo ihe omihoko dhetu tadhi landula ko,” okwa dhenge omuthindo, naapulakeni oya li ya hakele mokule.
Ethimbo oshimaliwa Okwa ndhindhilike kutya ekondjelo lyelelo ihali topola owala oshigwana ashike ohali hepeke iiniwe yepangelo mbyoka ando yi na okulongithwa mokugandja omayakulo galwe ga simana moshilongo ngaashi okukandula po oluhepo nokukwatha oshikondo shuundjolowele.
“Nethimbo ndjo minista [yomapendulopo giilando nomikunda Sankwasa James Sankwasa] a longitha mokupopya kombinga yoshikumungu shoka, naasho tandi shi popi woo ngeyi – ando otwa kundathaneni nale sha shilwe sha simana woo. Otandi ti, ethimbo ndika olyaantu lyoshigwana shaNamibia,” okwa ti.
Omupresidente okwi indile aaleli yopamuthigululwakalo ya kwatele po nokwiiyutha kooveta dhopamuthigululwakalo nokupotokonona iikumungu yomalelo meendelelo ngaashi tashi vulika.
“Itamu vulu okutsikila nokwiimba aalelwa yeni omayakulo ga simana ngoka taga vulu okuza melelo lyopamuthigululwakalo li li po lyu ukilila. Ngele elelo lyopamuthigululwakalo otali vulu okukala ethimbo ele lyaa na omukwaniilwa, paungame, otamu lombwele ndje kutya oshigwana sheni inashi pumbwa aaleli yopamuthigululwakalo. Omalelo ngaka gopamuthigululwakalo naga kale mewiliko lyepangelo nenge melelo lyamuni. Itatu vulu okukala twa manga aalelwa yetu,” okwa londodha.
Oshigwana nashi popilwe
Okunkondopeka omitungilo dhomalelo, Nandi-Ndaitwah okwa tseyitha kutya oompangu dhopamuthigululwakalo otadhi ka nkondopekwa natango, mwa kwatelwa sho tadhi pewa iiyenditho iipe opo yi pupaleke iilonga yomalelo gopamuthigululwakalo.
MEtitano lyoshiwike sha zi ko, Omuprima Elijah Ngurare okwa gandja iiyenditho ihetatu koompangu dhopamuthigululwakalo dhomalelo ngaashi: lyaKambazembi, Maharero, Ondonga, Uukwanyama, Ovambanderu, Uukolonkadhi nolyUukwambi.
“Ndjika onkatu yotango epangelo lyetu lya katuka mokunkondopeka oompangu dhetu dhopamuthigululwakalo niiyakulitho tayi pumbiwa okugandja omayakulo ga simana,” omupresidente a ti ohela.
“Epangelo olya tsikila nokukwatelwa mo iiyenditho yoompangu dhopamuthigululwakalo montengenekothaneko lyawo sigo oompangu adhihe dhomalelo gopamuthigululwakalo dha mono iiyenditho adhihe,” okwa gwedha po.
Pokati mpoka, Sankwasa okwa londodha kutya omutumba nguka ogo tagu ka kala gwa hugunina tagu gongalwa kaakalelipo yomalelo gopamuthigulwakalo taga hilathana.
“Manga inoo ninga oshilyo shOlutu nduka, potokononeni iikumungu yeni yekondjelo lyuukwaniilwa tamu longitha notamu iyutha komithigululwakalo dheni. Oveta oye shi yeleka kutya Omukwaniilwa gwoshitunda shontumba oku na iinakugwanithwa e na oku yi longa. Sho mwa kala ethimbo ele mwaa na omukwaniilwa, olye ta longo iilonga ye?” okwa pula.
Omutumba omuti-26 gwOlutu lwOmalelo goPamuthigululwakalo otagu ka hula momasiku 12 Septemba.
[email protected]
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article