Ookamunsela taya ka futithwa iimaliwa yomalweendo inaaga pitikwa kuuministeli
Minista yomapendulopo giilando nomikunda Sankwasa James Sankwasa okwa londodha ookamunsela yiikandjohogololo noyomomalelo goondoolopa nomikunda kutya okuya momalweendo inaaga pitikwa kombelewa ye, ta ti mboka taye ke shi ninga ota ka futithwa iimaliwa mbyoka.
Sankwasa okwa ti ookamunsela yamwe oya tsikila nokulongitha nayi iimaliwa yomalweendo pakuya momalweendo inaga yela naanaa nawa nenge inaga pitikwa, taya longitha oshimaliwa shomalweendo miinima yawo yawo paumwene.
“Hakupopya omatompelo gokuya molweendo nenge shoka ya likola mo momalweendo gawo. Shimwe ashike oya mono olweedhe lwoku ka landa iinima yawo – taya pewa oshimaliwa shomalweendo ya ka lande iinima yawo,” okwa popi ndhoka pethimbo lyokugandja pambelewa omayakulo guunamapya ga thikithwa koshigwana, omagano ngaka oga zi kuuministeli wuunamapya noga gandjelwa mOtjiwarongo.
Okwa ti kutya omalweendo inaga pitikwa otaga kala niilanduli.
“Shampa wa yi molweendo inoo pewa epitikilo okupitila melombwelo lyowina lya za kookamunsela shampa wa yi molweendo inashi uthwa kombelewa yandje, oto ka futithwa iimaliwa mbyoka. Ndhoka, odhoshili lela,” okwa ti.
“Ope na omikalo odhindji okumona oshimaliwa shoka okuza kungoye – omikalo odhindji dhindji.”
Omalalakano golweendo
Sankwasa okwa dhenge omuthindo kutya oshimaliwa shomalweendo shoka hashi gandjwa kepangelo nashi longithwe medhina lyehumokomeho nomolwiilonga yopambelewa.
“Shampa to yi mela lyondjila, nenge to ya huka kOtjiwarongo, kala to vulu okutya: ‘Onda yile ko Otjiwarongo uule womasiku gane nenge uule woshiwike, naashika osho nda zi ko nasho, notandi ke shi longitha okukwathela ombelewa yetu.’ Nolyo etompelo epangelo hali mu futile omalweendo geni. Ashike aantu yamwe ohaya yi momalweendo nelalakano lyokulya oshimaliwa shomalweendo,” okwa ti.
Okwa dhimbulukitha woo ookamunsela naanambelewa momalelo goondoolopa kutya Oveta yIiniwe yEpangelo oyo natango oveta ya shiga ko tayi ungaunga nelongitho lyoshimaliwa shepangelo.
“Oveta yOmalelo goPashitopolwa kayi shi owala oveta ya simana mokuungaunga niimaliwa yepangelo. Oveta yOmambestelo hayo oveta ya shiga ko ngele tashi kokuungaunga noshimaliwa,” okwa ti.
“Oveta ya simana ndjoka hayi utha nkene oshimaliwa shepangelo shi na okulongithwa oyo Oveta yIiniwe yEpangelo.”
Sankwasa okwa fatulula woo kutya nonande Oveta yIilonga mEpangelo ohayi wilike iipambele yiilonga, ihayi kondolola nkene oshimaliwa shepangelo hashi longithwa.
“Oveta yIilonga mEpangelo hayo ya simana kokuungaunga niimaliwa. Ohayi ungaunga nankene wa kutwa. Nkene ho futwa ohashi wilikwa kOveta yIiniwe yEpangelo,” okwa ti.
Elongitho nayi lyiimaliwa yomalweendo
Shika hasho oshikando shotango minista ta popi kombinga yelongitho nayi lyiimaliwa yomalweendo.
Mu Mei, pethimbo ta popitha aanambelewa yopashitopolwa mOpuwo, Sankwasa okwa gandja uusama kookamunsela mboka haya pewa iimaliwa yomalweendo nonande inaya za po shili, ta ti oshinima shoka uukengeleledhi nokashi li nawa.
“Owa gwana okupewa oshimaliwa shomalweendo, shampa wa zile po – osho hashi ithanwa ngaaka. Ngele ino ya molweendo, oto pelwa shike oshimaliwa?” okwa pula pethimbo ndjoka.
Okwa gwedha po kutya mboka taya shainene nota ya gandja oshimaliwa shoka naya hokololithwe.
“Ngele owa futwa oshimaliwa shomalweendo ndele kwa li wa za po shili, mbono uukengeleledhi wowene wene. Oshoka owa futwa ihe ino longa sha. Ashike itandi pe ombedhi omuniilonga ye awike, oshoka haye hi ifutu mwene. Mboka haya longo kombelewa yiiniwe nohaya futu aaniilonga oyo naye shi hokolole,” okwa ti.
Omapopyo goLPM
Pokati mpoka, omupresidente gwoLandless People’s Movement (LPM) Bernadus Swartbooi okwa ti Sankwasa ota longo nuufudhime, ta ti naye mwene okwa pelwe oshimaliwa shomalweendo ihe omalweendo ngoka oga kalekwa.
Swartbooi okwa ti Sankwasa okwa kaleke iigongi ya longekidhwa komalelo gondoolopa “molwaashoka ke hole ookamunsela yamwe, unene tuu yokolukadhi lwoshilongo,” okwi indile minista a fute iimaliwa mbyoka.
Nonande ongawo, uuministeli owe ekelehi omapopyo ngoka.
“Uuministeli kau na momishangwa dhawo oshimaliwa sha futwa Minista Sankwasa molwo olweendo inaya mulwo kiitopolwa niitopolwa,” omunambelewa omukuluntu pitithi Wilhelmine Shivute a ti.
“Nonando ongawo, uuministeli, otau ti ope na olweendo lumwe ndoka minista a yile koOutapi mOshitopolwa shaMusati, ndoka ina pewa natango oshimaliwa sholweendo ndoka,” okwa gwedha po.
– [email protected]
Sankwasa okwa ti ookamunsela yamwe oya tsikila nokulongitha nayi iimaliwa yomalweendo pakuya momalweendo inaga yela naanaa nawa nenge inaga pitikwa, taya longitha oshimaliwa shomalweendo miinima yawo yawo paumwene.
“Hakupopya omatompelo gokuya molweendo nenge shoka ya likola mo momalweendo gawo. Shimwe ashike oya mono olweedhe lwoku ka landa iinima yawo – taya pewa oshimaliwa shomalweendo ya ka lande iinima yawo,” okwa popi ndhoka pethimbo lyokugandja pambelewa omayakulo guunamapya ga thikithwa koshigwana, omagano ngaka oga zi kuuministeli wuunamapya noga gandjelwa mOtjiwarongo.
Okwa ti kutya omalweendo inaga pitikwa otaga kala niilanduli.
“Shampa wa yi molweendo inoo pewa epitikilo okupitila melombwelo lyowina lya za kookamunsela shampa wa yi molweendo inashi uthwa kombelewa yandje, oto ka futithwa iimaliwa mbyoka. Ndhoka, odhoshili lela,” okwa ti.
“Ope na omikalo odhindji okumona oshimaliwa shoka okuza kungoye – omikalo odhindji dhindji.”
Omalalakano golweendo
Sankwasa okwa dhenge omuthindo kutya oshimaliwa shomalweendo shoka hashi gandjwa kepangelo nashi longithwe medhina lyehumokomeho nomolwiilonga yopambelewa.
“Shampa to yi mela lyondjila, nenge to ya huka kOtjiwarongo, kala to vulu okutya: ‘Onda yile ko Otjiwarongo uule womasiku gane nenge uule woshiwike, naashika osho nda zi ko nasho, notandi ke shi longitha okukwathela ombelewa yetu.’ Nolyo etompelo epangelo hali mu futile omalweendo geni. Ashike aantu yamwe ohaya yi momalweendo nelalakano lyokulya oshimaliwa shomalweendo,” okwa ti.
Okwa dhimbulukitha woo ookamunsela naanambelewa momalelo goondoolopa kutya Oveta yIiniwe yEpangelo oyo natango oveta ya shiga ko tayi ungaunga nelongitho lyoshimaliwa shepangelo.
“Oveta yOmalelo goPashitopolwa kayi shi owala oveta ya simana mokuungaunga niimaliwa yepangelo. Oveta yOmambestelo hayo oveta ya shiga ko ngele tashi kokuungaunga noshimaliwa,” okwa ti.
“Oveta ya simana ndjoka hayi utha nkene oshimaliwa shepangelo shi na okulongithwa oyo Oveta yIiniwe yEpangelo.”
Sankwasa okwa fatulula woo kutya nonande Oveta yIilonga mEpangelo ohayi wilike iipambele yiilonga, ihayi kondolola nkene oshimaliwa shepangelo hashi longithwa.
“Oveta yIilonga mEpangelo hayo ya simana kokuungaunga niimaliwa. Ohayi ungaunga nankene wa kutwa. Nkene ho futwa ohashi wilikwa kOveta yIiniwe yEpangelo,” okwa ti.
Elongitho nayi lyiimaliwa yomalweendo
Shika hasho oshikando shotango minista ta popi kombinga yelongitho nayi lyiimaliwa yomalweendo.
Mu Mei, pethimbo ta popitha aanambelewa yopashitopolwa mOpuwo, Sankwasa okwa gandja uusama kookamunsela mboka haya pewa iimaliwa yomalweendo nonande inaya za po shili, ta ti oshinima shoka uukengeleledhi nokashi li nawa.
“Owa gwana okupewa oshimaliwa shomalweendo, shampa wa zile po – osho hashi ithanwa ngaaka. Ngele ino ya molweendo, oto pelwa shike oshimaliwa?” okwa pula pethimbo ndjoka.
Okwa gwedha po kutya mboka taya shainene nota ya gandja oshimaliwa shoka naya hokololithwe.
“Ngele owa futwa oshimaliwa shomalweendo ndele kwa li wa za po shili, mbono uukengeleledhi wowene wene. Oshoka owa futwa ihe ino longa sha. Ashike itandi pe ombedhi omuniilonga ye awike, oshoka haye hi ifutu mwene. Mboka haya longo kombelewa yiiniwe nohaya futu aaniilonga oyo naye shi hokolole,” okwa ti.
Omapopyo goLPM
Pokati mpoka, omupresidente gwoLandless People’s Movement (LPM) Bernadus Swartbooi okwa ti Sankwasa ota longo nuufudhime, ta ti naye mwene okwa pelwe oshimaliwa shomalweendo ihe omalweendo ngoka oga kalekwa.
Swartbooi okwa ti Sankwasa okwa kaleke iigongi ya longekidhwa komalelo gondoolopa “molwaashoka ke hole ookamunsela yamwe, unene tuu yokolukadhi lwoshilongo,” okwi indile minista a fute iimaliwa mbyoka.
Nonande ongawo, uuministeli owe ekelehi omapopyo ngoka.
“Uuministeli kau na momishangwa dhawo oshimaliwa sha futwa Minista Sankwasa molwo olweendo inaya mulwo kiitopolwa niitopolwa,” omunambelewa omukuluntu pitithi Wilhelmine Shivute a ti.
“Nonando ongawo, uuministeli, otau ti ope na olweendo lumwe ndoka minista a yile koOutapi mOshitopolwa shaMusati, ndoka ina pewa natango oshimaliwa sholweendo ndoka,” okwa gwedha po.
– [email protected]



Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article