Ezulonkalo: ekwatho muudhigu

Omahepeko ge etelele
Okukalamwenyo kokuhepekwa sho a li omushona, ekwatathano lyopaihole lyaa li nawa noshimbuluma shoka a longa, Paulina Nghipunya okwa hokolola kombinga yolweendo lwe nelalakano oshigwana shaa idhimbike we omahepekathano gopaukashikekookantu moshilongo shetu ngoka ga taalela oomeme nuunona.
Tuyeimo Haidula
Osaala oya li ya mwena po. Aakiintu omathele nomathele ya za koombinga noombinga oya li ya tala nkene omukiintu gumwe te ende u uka komeho gawo.

Ashike, sho Paulina Nghipunya a tameke okupopya, osaala oya tameke okukengeleka nokulila. Koogumwe noogumwe, oonakupulakena oya tameke okuhukula ehodhi.

Nangame woo, omutoolinkundana, onda li nda dhigupalelwa konkalo.

A dhigupalelwa kiilonga iiwinayi a longele Kotoba 2013, sho a li e na oomvula 23, Nghipunya okwa lili woo. Ewi lye olya li tali kakama, uuwehame wu li natango komwenyo. Okwa kala mondholongo nonande i itaala ngashingeyi kutya oshimbuluma shika ando osha keelelwa.

Nghipunya gumwe gwomaapopi ya li taya popi pethimbo lyOshigongi shoomeme shopaigwana oshitiyali, sha ningilwa moHelao Nafidi mOhangwena mehuliloshiwike. Ina thiga ko sha nande, mokuhokolola kombinga yoshiningwanima shoka sha kumitha aantu oyendji.

Kuye, edhipago lyokamwanamwati kiiwike itatu kali shi oshiningwanima shohaluka oshiwinayi – ihe osho ehulilo lyonkalamwenyo yokwiitekwa, yokuhepekwa nokutondika olundji nopendji.

Monena, Nghipunya omunamimvo 35 a zile momukunda Ohakafiya oku li mEnzulonkalo lyOomeme mOvenduka, moka ta longele egeelo lyoomvula 10.

Onziililo

Ehokololo lye kali shi eipopilo, ihe olyo etumwalaka lye endelela, opo oshigwana shi idhope mo mbala manga okulilwa komuntu inaku mu etela a longe iilonga yomilema, Nghipunya a fatulula.

“Meme okwiiteke ndje sho nda li ohanona yiiwike iyali,” okwa ti, okwa li a fudha po kashona sho a li ta hala okulila. “Sigo onena, natango ina hala ndje nande. Onda kala handi lala te lili uusiku auhe tandi ipula kutya omolwashike meme e tonde ndje. Sigo oompaka inandi mona eyamukulo moshinima shoka.”

Oshilalo shoka shi luluma, shotango – okukala inoo halika komuntu ngoka e na okukala e ku hole noonkondo – osha pala ondjila yokukalamwenyo kwandje manga omushuushuka ndi kala mepiyagano nomomahepeko.

Omahepeko

Nghipunya okwa tekulwa kuhegona (yinagona omumwayina gwahe), nokwa putukile megumbo lyaa na ombili, yinagona ha dhengwa olundji shi nyanyaleka, okwa hokolola.

“Omathimbo gamwe, memegona okwa li a dhengagulwa nayi noka li ta vulu okwiinyenga nokutonata,” Nghipunya okwa dhimbulukwa.

Ongokanona okashona, okwa li e na oshinakugwanithwa komapepe ge shokusila oshimpwiyu uumwayinagona uushuushuuka, oshinakugwanithwa shoka sha kolondeke omutima gwe nonande ye a li woo okanona okashona.

Mepipi lyoomvula 15, okwa shuna kooyinakulu ngu a vala yina. Ashike natango okwa tsikile nokumona iihuna nokuningwa onyanya. “Ina tekula ndje nawa nande,” Nghipunya a ti.

“Inandi fudha nande mokulombwelwa kutya ondi itekwa kumeme. Onda kala handi shi dhimbulukitha konyala kehe esiku lyaKalunga. Omapopyo ge oge ehameka ndje sigo okonena ndji,” okwa hokolola, a nika oluhodhi noonkondo.

Ohole ondulu

Ondjuulukwe ye yokupewa ohole kuyina oye eta opo a thige po oskola mondondo 9 nokutembukila kOvenduka, hoka a yi kumeme gwe nakumuvala – ashike ina taambiwa ko nomaako agehe ngaashi a li a tegelela.

“Okwa li e tonde ndje. Kali e hole ndje,” okwa dhimbulukwa. “Peha lyokusila ndje oshimpwiyu, okwa kondjithile ndje momakwatathano naalumentu, neinekelo kutya gumwe gwomuyo ta kutha ko oshimpwiyu shokusila ndje oshimpwiyu.”

Mepipi lyoomvula 17, okwa tsakanene omulumentu gwoomvula 32 omukalimo gwomOmbaye noya yi mohole, okwa tembuka mo mOvenduka nokutembukila kOmbaye.

Petameko, ohole oya li tayi ende nawa. Ashike konima yokumona okamwetumati kokasheeli, okwa tameke okuhepeka ndje kolutu nopamadhiladhilo.

Omahepeko ngoka a putuka mugo ga tsikile ishewe nomuugundjuka we.

“Onda kala ndi wete nda mangwa. Onda fa ishewe ndi li moongaku dhamemegona dhokuhepekwa komuholike gwe,” okwa ti.

Nghipunya okwa ti okwa kambadhala okuthiga po uudhigu mboka, pakushuna kegumbo kuyinakulu, ashike okwa kala i ifupipika ta pula edhiminapo nokwa heke ndje kutya onkalo otayi galukile konawa, nonde mu shunine. Lwanima onda dhimbulula kutya ondi li metegelelo ishewe – ashike omahepeko oga tsikile owala natango.

“Oha tuku ndje, ta ti, ‘Ngame omwiinayi. Oto mana po owala iikulya yandje’. Onda lili. Omathimbo gamwe okamwandjemati koomvula ne oko haka hekeleke ndje."

Esiku lyoshiningwanima

Okwa mono okantowele ke momasiku 14 Septemba 2013, nokwa dhengele he yokanona kutya okwa pulumutha. Eyamukulo lye? Okwa ti kutya okwe mu lombwela kee mu piyaganeke we, oshoka okwa mona po omukiintu gumwe nokwa tsikila nonkalamwenyo ye.

Konima ashike yomasiku omashona, momasiku 3 Kotoba 2013, okwa tidhwa mo mooyinakulu nuunona we uyali – okamati koomvula 5 nohanona – okwa kala kee na mpo ta zi mOndangwa nokwa konga ekwatho poGood Hope. He yuunona iha pupu ko we kuyo.

“Manga ndi li poGood Hope, onda kwata komadhiladhilo omawinayi. Onda li nda kanitha omukumo nondi li muuwike,” okwa hokolola.

“Onda kala nokwiipula kutya omolwashike onkalamwenyo yandje ya tanauka, nomolwashike meme nakuvala ndje inaa hala ndje. Kandi shi sho sha adha ndje," Nghipunya ta ti.

Esiku ndjoka lyoshiningwanima, okwa hokolola kutya okwa li a ende nuunona we uyali sigo ya thiki pekango mpoka u umbile okahonona ke momeya momeho gosheeli she. Okwa tonyene okalutu kako mominambo, noku ka fumvika melambo, nokwa yi. Inapu pita ethimbo ele, okwa tulwa miipandeko.

Enwethemo lyonakuziwa konakuyiwa

Oomvula noomvula, ohoni oya kala ye mu gwilila po, itaa popi sha kombinga yomuyonena a longa, e gu mwenena.

“Onda li nda tila okupopya oshili,” okwe shi zimine. “Onda li nd sa ohoni noonkondo – unene tuu sho nda lulumika nokudhipaga okamwandje.”

Kakele, kashona nakashona, okwa tameke ta hokolola kombinga yonkalamwenyo ye.

Okwa tameke nootundi dhomahepeko gopaukashikekookantu, moka i ilonga kombinga yomahepeko gi ili nogi ili, omakwatathano omawanawa nankene nenge mpoka ta vulu okukonga omakwatho uuna e li muupyakadhi.

Okwa mana ootundi dhe dhOtundimbiimbeli hadhi ithanwa 'Ehokololo lyOmunandholongo' noshowo opolohalama yokunkondopeka aakiintu. Nghipunya okwi ilongele woo okuhondja mondholongo.

Okwa lombwele aapulakeni ya pulakena nawa mOlyomakaya kutya, shampa a mangululwa, otaka tamekulula ko onkalamwenyo ye, nokukwatelwa mo iilongwa mbyoka i ilongo manga e li mondjedhililo. Oku na omukumo kutya ota ka vulu okwiinyangela notaka kala omukiintu i ithikamena po ngoka inaa pumbwa okwiikolela momulumentu molwomahupilo.

Nghipunya okwa kumagidha aavali ya kale ye hole omaluvalo gawo noye ga sile oshimpwiyu. Okwa ti kutya okukala mondholongo kaku shi okupu, nesiku kehe okwa yuulukwa okamwanamati.

“Onda hala ehokololo lyandje li talalaleke omwenyo gwomukiintu omukwetu ngoka u uvite kutya okwa dhigupalelwa konkalo noke na nkene a ninga,” okwa ti.

“Ando onda li ndi shi wo kutya ote vulu okukwathwa, ando otashi vulika okamwandje ke li momwenyo.”

Oshilongwa shi yemateka

Inspekta General gwopolisi yaNamibia Joseph Shikongo, ngoka a li omupopi omunene gwesiku, okwa ti ehokololo lyaNghipunya otali ulike uupyakadhi unene mboka tu na moshilongo.

Okwa holola kutya momumvo gwoshimaliwa 2024/25, iipotha 4 089 yomahepekathano gopaukashikekookantu oya lopotwa, nomOhangwena omwa lopotwa iipotha 461. Pokati kaApilili naMei nuumvo, iipotha yomahepekathano gopaukashikekookantu 647 oya lopotwa moshilongo ashihe, niipotha 79 oyomOhangwena.

Okudhengwa okwo ku li ponomola yotango, niipotha 2 047, taku landula okudhenga nelalakano lyokweehameka iipotha 1 285.

“Omahepekathano gopaukashikekookantu ogo eyono lyuuthemba womuntu nomukundu tu na moshilongo,” Shikongo a ti. “Iilonga mbika yomiyonena otayi vulu okukeelelwa noya dhama momaihumbato omawinayi goshigwana. Natu ga lundulule.”

Okwi indile aakiintu ya popye omaudhigu gawo naalumentu ye ya kwathele mokutunga po omagumbo, ooskola, omahala giilonga nenge kehe pamwe pu kale pwa gamenwa.

- [email protected]

Comments

Namibian Sun 2025-11-07

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment