Ekandjo: Pohamba oye a tameke nokwaasimaneka ekotampango lyoSwapo
Omukwaswapo omukulukulu Jerry Ekandjo okwa ti onkalo yaaleli itaya simaneka ekotampango lyongundu oya tamekwa komupresidente omukulu Hifikepunye Pohamba sho a ‘gandja’ ewiliko komupeha gwe Hage Geingob pethimbo ndiyaka mo2015, noina pulakena komapukululo kutya omilandu nadhi landulwe ndhoka dha tulwa po.
Esiku lya tetekele etyapulo lyevalo lyoSwapo mOshakati lwoshikando oshiti- 55 omumvo ngoka, Pohamba okwa tseyithile ongundu kutya otayi moshipundi shevululuko nota pe Geingob oshinakugwanithwa shokutsikila ko, nonande ekotampango olya yela nawa kombinga yomilandu dhetambaathano lyewiliko. Etokolo ndika anuwa inali pupa ko komaindilo gaawiliki aakuluntu mongundu mboka ya li taya ti na ku landulwe nokusimanekwe ekotampango.
Ekandjo okwa kala nokupopya olundji kombinga yendopo lyoSwapo okugongaleka Aakwaswapo nelalakano okuhogolola omuleli omupe mocongress yomeendelelo yomasiku 90 okuza peso lyaGeingob muFebuluali 2024.
Peha lyaashoka, ocongressa ndjika otayi kala ko momasiku 7 sigo 9 Maarsa nuumvo – omvula nomwedhi gumwe konima sho Geingob a mana oondjenda dhe.
Ongundumutima yoSwapo pomathimbo ngaka oya koleke omupevi-presidente Netumbo Nandi-Ndaitwah a kale oye awike okandidate yuupresidente wongundu pethimbo lyocongressa ndjoka twa taalela. Aayambidhidhi yaNandi-Ndaitwah otaya ti kutya oya kutha oshiholelwa ketokolo lyaPohambo lyomo2015. Kakele, Ekandjo okwa londodha Aakwaswapo yaa longithe shoka sha ningilwe onga etompelo lyokweendulula epuko ndyoka, okwa dhenge omuthindo kutya ekotampango lyoSwapo olya talululwa mo2022.
Namibian Sun okwa kundaneke moshiwike sha zi ko kutya ongundu yoSwapo oya tokola opo opoosa yuupevi-presidente wongundu yaa udhithwe sigo okocongressa yomo2027. Ashike, Ekandjo, ota ti kutya etokolo ndjoka ka li li mondjila (pakotampango).
Esimano lyekotampango
"Oonkondo dhehangano kehe odha thikama kekotampango lyalyo. Ngele otatu tsikile nokulundulula ooveta tu opalele onkalo yopethimbo, otatu gandja oshiholela oshiwinayi. Ngele nena otwa gwedhele ongamba yoomwedhi ndatu yi kale yuule womvula, oshike tashi ka nyenga aaleli yokomongula ye yi gwedhele yi ninge yoomvula ntano?" Ekandjo a yelitha.
Okwa nyana wo omahokololo kutya okuudhithwa kwopoosa yuupevi-presitende wongundu otashi eta etopoko mongundu. "Sha hala kutya ngashingeyi Swapo ita ka kala ta ningi omahogololo gaawiliki ye? Otwa tileni uudemokoli?" okwa pula.
Ekandjo okwa londodha wo Aakwaswapo kutya okundopa kwawo okulandula oompango dhawo yene otashi vulika ku ka nwethe mo lela omahogololo gookamunsela twa taalela. "Omahogololo ngaka mongundu oge li ko mu Auguste. Nago wo otaga ka eta etopoko mongundu? Nenge otwa tokola kutya ookamunsela yetu itaya kondjithathana notaya ka lela ishewe oomvula ntano dhi li komeho, omolwashoka otwa tila etopoko?"
Okwa dhenge omuthindo kutya aayambidhidhi yoSwapo ye li omayovi omathele gatatu oye li ompinge (inaya nyanyukilwa) okwaasimaneka ekotampango huka kwa tsikila nokuya komeho. "Oomvula 50 dha piti, otwa kala nokusimaneka ekotampango ndika. Nopethimbo lyepangelo lyokatongotongo wo, otwa kondjo. Olye tu mangele kumwe. Aawiiliki yongundu poondondo adhihe naye li simaneke."
Opoosa yomupevi-presitende ‘itayi vulu okukala inaayi udhithwa’
Ekandjo okwa nyenyeta kutya opoosa yuupevi-presidente oya kwatakanithwa nopoosa yuupresitende noya pumbwa okuudhithwa muule woomwedhi ndatu. Nonande ekotampango inali ndjandjukununa nawa omifango dhokuulika ngoka ta landula ko muupevi-presitende wongundu, Ekandjo okwa ti: "Okumweneka opoosa ndjika kashi li pakotampango. Kape na ompango tayi tompele okukutha etokolo ndjoka. Aantu oya kondja, oya sa noye edhililwa moondholongo nelalakano lyokutunga oSwapo, onkene natu yi gamenene po."
Okwa ti wo sho iizemo yomahogololo tayi ende tayi nkundipala, omolwashoka itatu simaneke nokulongitha uudemokoli pamuthika gwongundu. "Ekotampango olye shi yeleka kutya ngele omupresitende okwa mana oondjenda, ocongressa yomeendelelo nayi ningwe muule woomwedhi ndatu. Nomethimbo ndjoka lyoomwedhi ndatu, omupevi-presidente oye ta lele oshilongo. Ngele omupevi-presidente ita vulu okushi ninga, amushanga ndjai gwongundu te mu yakula ko. Ngele amushanga ndjai gwongundu ita wapa okulela oshilongo, nena oshinakugwanithwa otashi gwile komapepe gomupeha amushanga ndjai. Nongele ayehe yane itaya vulu, nena opolitburo oyi na oonkondo dhokuulika ngoka ta lele oshilongo."
Okwa ti kutya aaleli yamwe oya hala ya ka ye popoosa ndjika monakuyiwa.
"Ngele Nandi-Ndaitwah okwa hogolololwa onga omupresidente nokwa yi pondje yoshilongo nenge ta alukwa, amushanga ndjai gwongundu ota ka kwathela ongo omupresidente. Onkalo ndjoka oyo tatu ka longa sigo omo2027? Aantu otaya ilongekidha uuna ndoka ngele kape na omupevi-presidente nena otaya ka tya ngoka ta kwathele poopoosa mpoka oye ta ningi omupresidente gwoSwapo?"
Okupopila uudemokoli mongundu
Ekandjo okwa ekelehi omapopyo kutya etokolo lye olya valwa komalalakano ge gopaumwene, ashike okwa nyenyeta kutya oonkambadhala dhe otadhi lalakanene okukaleka po uudemokoli mongundu. "Okwiipukulula okwa simana. Aanawino yamwe miikwapolitika otaya ti, tse yepipi ekuluntu, natu egeke omatemo getu. Ashike kutya tu kale tu na oomvula 90 nenge 50, ngele ongundu itayi lelwa nawa, otu na okupopya. Ongeleka ihayi manga nenge yi mweneke aambishofi aakuluntu nenge aapapa ngele taya popi kombinga yomapuko mongeleka."
Okwa ekelehi wo omapopyo kutya okukala kwaGeingob ongo omupresitende inaa kondjithwa konima yokuza miilonga kwaPohamba otashi vulika ku kale oshiholelwa kuNandi-Ndaitwah. "Geingob okwa li a ulikwa naantu oya li ya pulwa ya ulike aantu yawo. Osho ngawo ngame naNahas Angula twe ya mehokololo. Geingob okwa sindana sho a hogololwa hamolwashoka a ulikwa nokukolekwa kaayambidhidhi ye. Mo2022, okwa kolekwa oshoka kapwa li aakondjithi taye mu kondjitha. Ashike oto vulu owala okukolekelwa popoosa wu li po nale, haandjoka to fekele to ka ya po."
Omupopiliko gwoSwapo Hilma Nicanor okwa tindi okutya ko ngele okuhogololwa kwaNandi-Ndaitwah otaku ti okuulikwa kwaaleli yalwe inaku pitikwa mocongressa yomeendelelo. "Otatu lili [omukokoli Sam Nujoma]. Otandi ka yamukula epulo ndjoka konima yefumviko," okwa ti.
- [email protected]
Esiku lya tetekele etyapulo lyevalo lyoSwapo mOshakati lwoshikando oshiti- 55 omumvo ngoka, Pohamba okwa tseyithile ongundu kutya otayi moshipundi shevululuko nota pe Geingob oshinakugwanithwa shokutsikila ko, nonande ekotampango olya yela nawa kombinga yomilandu dhetambaathano lyewiliko. Etokolo ndika anuwa inali pupa ko komaindilo gaawiliki aakuluntu mongundu mboka ya li taya ti na ku landulwe nokusimanekwe ekotampango.
Ekandjo okwa kala nokupopya olundji kombinga yendopo lyoSwapo okugongaleka Aakwaswapo nelalakano okuhogolola omuleli omupe mocongress yomeendelelo yomasiku 90 okuza peso lyaGeingob muFebuluali 2024.
Peha lyaashoka, ocongressa ndjika otayi kala ko momasiku 7 sigo 9 Maarsa nuumvo – omvula nomwedhi gumwe konima sho Geingob a mana oondjenda dhe.
Ongundumutima yoSwapo pomathimbo ngaka oya koleke omupevi-presidente Netumbo Nandi-Ndaitwah a kale oye awike okandidate yuupresidente wongundu pethimbo lyocongressa ndjoka twa taalela. Aayambidhidhi yaNandi-Ndaitwah otaya ti kutya oya kutha oshiholelwa ketokolo lyaPohambo lyomo2015. Kakele, Ekandjo okwa londodha Aakwaswapo yaa longithe shoka sha ningilwe onga etompelo lyokweendulula epuko ndyoka, okwa dhenge omuthindo kutya ekotampango lyoSwapo olya talululwa mo2022.
Namibian Sun okwa kundaneke moshiwike sha zi ko kutya ongundu yoSwapo oya tokola opo opoosa yuupevi-presidente wongundu yaa udhithwe sigo okocongressa yomo2027. Ashike, Ekandjo, ota ti kutya etokolo ndjoka ka li li mondjila (pakotampango).
Esimano lyekotampango
"Oonkondo dhehangano kehe odha thikama kekotampango lyalyo. Ngele otatu tsikile nokulundulula ooveta tu opalele onkalo yopethimbo, otatu gandja oshiholela oshiwinayi. Ngele nena otwa gwedhele ongamba yoomwedhi ndatu yi kale yuule womvula, oshike tashi ka nyenga aaleli yokomongula ye yi gwedhele yi ninge yoomvula ntano?" Ekandjo a yelitha.
Okwa nyana wo omahokololo kutya okuudhithwa kwopoosa yuupevi-presitende wongundu otashi eta etopoko mongundu. "Sha hala kutya ngashingeyi Swapo ita ka kala ta ningi omahogololo gaawiliki ye? Otwa tileni uudemokoli?" okwa pula.
Ekandjo okwa londodha wo Aakwaswapo kutya okundopa kwawo okulandula oompango dhawo yene otashi vulika ku ka nwethe mo lela omahogololo gookamunsela twa taalela. "Omahogololo ngaka mongundu oge li ko mu Auguste. Nago wo otaga ka eta etopoko mongundu? Nenge otwa tokola kutya ookamunsela yetu itaya kondjithathana notaya ka lela ishewe oomvula ntano dhi li komeho, omolwashoka otwa tila etopoko?"
Okwa dhenge omuthindo kutya aayambidhidhi yoSwapo ye li omayovi omathele gatatu oye li ompinge (inaya nyanyukilwa) okwaasimaneka ekotampango huka kwa tsikila nokuya komeho. "Oomvula 50 dha piti, otwa kala nokusimaneka ekotampango ndika. Nopethimbo lyepangelo lyokatongotongo wo, otwa kondjo. Olye tu mangele kumwe. Aawiiliki yongundu poondondo adhihe naye li simaneke."
Opoosa yomupevi-presitende ‘itayi vulu okukala inaayi udhithwa’
Ekandjo okwa nyenyeta kutya opoosa yuupevi-presidente oya kwatakanithwa nopoosa yuupresitende noya pumbwa okuudhithwa muule woomwedhi ndatu. Nonande ekotampango inali ndjandjukununa nawa omifango dhokuulika ngoka ta landula ko muupevi-presitende wongundu, Ekandjo okwa ti: "Okumweneka opoosa ndjika kashi li pakotampango. Kape na ompango tayi tompele okukutha etokolo ndjoka. Aantu oya kondja, oya sa noye edhililwa moondholongo nelalakano lyokutunga oSwapo, onkene natu yi gamenene po."
Okwa ti wo sho iizemo yomahogololo tayi ende tayi nkundipala, omolwashoka itatu simaneke nokulongitha uudemokoli pamuthika gwongundu. "Ekotampango olye shi yeleka kutya ngele omupresitende okwa mana oondjenda, ocongressa yomeendelelo nayi ningwe muule woomwedhi ndatu. Nomethimbo ndjoka lyoomwedhi ndatu, omupevi-presidente oye ta lele oshilongo. Ngele omupevi-presidente ita vulu okushi ninga, amushanga ndjai gwongundu te mu yakula ko. Ngele amushanga ndjai gwongundu ita wapa okulela oshilongo, nena oshinakugwanithwa otashi gwile komapepe gomupeha amushanga ndjai. Nongele ayehe yane itaya vulu, nena opolitburo oyi na oonkondo dhokuulika ngoka ta lele oshilongo."
Okwa ti kutya aaleli yamwe oya hala ya ka ye popoosa ndjika monakuyiwa.
"Ngele Nandi-Ndaitwah okwa hogolololwa onga omupresidente nokwa yi pondje yoshilongo nenge ta alukwa, amushanga ndjai gwongundu ota ka kwathela ongo omupresidente. Onkalo ndjoka oyo tatu ka longa sigo omo2027? Aantu otaya ilongekidha uuna ndoka ngele kape na omupevi-presidente nena otaya ka tya ngoka ta kwathele poopoosa mpoka oye ta ningi omupresidente gwoSwapo?"
Okupopila uudemokoli mongundu
Ekandjo okwa ekelehi omapopyo kutya etokolo lye olya valwa komalalakano ge gopaumwene, ashike okwa nyenyeta kutya oonkambadhala dhe otadhi lalakanene okukaleka po uudemokoli mongundu. "Okwiipukulula okwa simana. Aanawino yamwe miikwapolitika otaya ti, tse yepipi ekuluntu, natu egeke omatemo getu. Ashike kutya tu kale tu na oomvula 90 nenge 50, ngele ongundu itayi lelwa nawa, otu na okupopya. Ongeleka ihayi manga nenge yi mweneke aambishofi aakuluntu nenge aapapa ngele taya popi kombinga yomapuko mongeleka."
Okwa ekelehi wo omapopyo kutya okukala kwaGeingob ongo omupresitende inaa kondjithwa konima yokuza miilonga kwaPohamba otashi vulika ku kale oshiholelwa kuNandi-Ndaitwah. "Geingob okwa li a ulikwa naantu oya li ya pulwa ya ulike aantu yawo. Osho ngawo ngame naNahas Angula twe ya mehokololo. Geingob okwa sindana sho a hogololwa hamolwashoka a ulikwa nokukolekwa kaayambidhidhi ye. Mo2022, okwa kolekwa oshoka kapwa li aakondjithi taye mu kondjitha. Ashike oto vulu owala okukolekelwa popoosa wu li po nale, haandjoka to fekele to ka ya po."
Omupopiliko gwoSwapo Hilma Nicanor okwa tindi okutya ko ngele okuhogololwa kwaNandi-Ndaitwah otaku ti okuulikwa kwaaleli yalwe inaku pitikwa mocongressa yomeendelelo. "Otatu lili [omukokoli Sam Nujoma]. Otandi ka yamukula epulo ndjoka konima yefumviko," okwa ti.
- [email protected]
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article