• Home
  • LOCAL NEWS
  • Eikuthomwenyo nepiyagano momadhiladhilo li indjipala
EFANO: Getty/Anna Stills
EFANO: Getty/Anna Stills

Eikuthomwenyo nepiyagano momadhiladhilo li indjipala

Elizabeth Kheibes
Minista yuundjolowele Dr Esperance Luvindao okwa yematekwa kekateko mokumanitha nokutula miilonga Ontotwaveta yUundjolowele woPamadhiladhilo, ontotwaveta ndjoka ya tegelelwa ethimbo nuule. Okwa tseyitha kutya aanuuvu 102 900 oya mono omayakulo guundjolowele wopamadhilo momumvo gwoshimaliwa gwo2024/2025.

Ta popi moshigongiilonga shokugandja omauyelele kombinga yuundjolowele wopamadhiladhilo ohela mOvenduka, Luvindao ina nyanyukilwa nkene oshilongo tashi ende kashona mokutula miilonga omilandu dha simana ndhoka dha pamba uundjolowele wopamadhiladhilo, okwa londodha oshigwana kutya ooveta tadhi totwa nokukakadhala otashi eta ekanitho lyoomwenyo.

Shi ikolela komiyalu dhopambelewa, aavu ye na uuvu wopamadhiladhilo 91 500 oya pangwa taya zi komagumbo naavu 11 400 oya taambelwa moombete moshikakothimbo shoka – shoka tashi ulike kutya otwa taalela kuudhigu tau geye esiku nesiku.

“Otashi tu pula oomvula omulongo tu tote oveta yimwe?” okwa pula. “Omilandu nadhi kwathele oshigwana—inadhi kala oshiimbi tashi tu imbi tu pule komeho. Inatu pumbwa pu pite natango oomvula omulongo opo tu longe shoka sha li shi na okukala sha longwa nale.”

Luvindao (31) gumwe gwomoominista oongundjuka, okwa dhenge omuthindo kutya osha simana opo tu ulume twaa kala owala tatu popi tse itaa tu ningi po sha.

“Itatu vulu okweeta po omalunduluko ngele otatu gongala owala miigongiilonga. Otwa pumbwa okutota ooveta, okutunga, okugandja oshimaliwa nokupanga aavu.”



‘Omilandu itaa dhi tulwa miilonga’

Nonande omiyalu nonkalo ndjika otayi halutha, Luvindao okwa holola kutya omilandu ndhoka dhi na okukwathela aanuuvu yopamadhiladhilo odhonkulu yonale nenge inadhi pwa (inadhi tulwa miilonga).

“Otu na aantu taya mono iihuna notaya si ashike omilandu itadhi tulwa miilonga,” okwa ti. “Ngele otwa hala iizemo ya yooloka, otwa pumbwa okulongitha omikalo omipe- tatu tameke nokulonga nokweendelela.”

Okulongitha oshiholelwa shopaumwene, minista okwa ti kutya, naye woo, okwa kala nuumbanda nuutile pethimbo a li ti ilongele uundohotola nokwa hungwa omwenyo.

“Ohandi shi hokolola ngashingeyi olundji, oshoka otwa pumbwa okukala tatu hokolola omaudhigu getu,” okwa ti, okwa gwedha po kutya aaniilonga moshikondo shuundjolowele olundji ohaya humbata omaudhigu gawo oye ayeke ihaya popi.

“Otwa tegelela aapangi noondohotola dhetu dhi kale neidhidhimiko shaashi oya ganena oshilonga shika. Ashike omvulwe noshizimbi kayi shi oshitopolwa shiilonga yomoshikondo shuundjolowele,” okwa gwedha po.











Oshimaliwa nashi kale nondjundo yoompumbwe dhetu

Luvindao okwa popi woo kombinga yokwaatsa kumwe kwomapopyo gaanapolitika niimaliwa mbyoka yi li po.

“Oshinima shimwe okutya uundjolowele wetu wopamadhiladhilo owa simana. Noshinima oshikwawo okuholola esimano lyawo okupitila moshimaliwa shoka tashi gandjwa kepangelo. Otwa pumbwa oshimaliwa natango – inatu hala omatompelo nomaipopilo ogendjigendji.”

Okwa totha mo iipangelo mbyoka yi ipyakidhilwa nokutungwa, ngaashi Oshipangelo shomOvenduka, kutya osha ndopa okutunga oosaala dhaanuuvu yopamadhiladhilo.

“Itashi ikwata nande oshipangelo tashi tungwa ihe kashi na oosaala dhaanuuvu yopamadhiladhilo nenge uundunda waahungimwenyo. Okudhimbwa huka otaku gandja etumwalaka – kutya katu na ko nasha nuundjolowele wopamadhialdhilo. Otwa pumbwa okweeta po omalunduluko.”

Minista oku uvaneke kutya otaka tala tango ketungo lyiipangelo nokokugandja omakwatho taga pumbiwa pethimbo lye ongominista yuundjolowele.



Eso

Omukundu gwaantu tayi ikutha omwenyo moNamibia nago ogwa kundathanwa, noonakusa 542 oya si miiponga yokwiikutha oomwenyo omumvo gwa yi.

“Eso lyomuntu i ikutha omwenyo otali etwa kokundopa kwepangelo - nokutseni atuhe,” Luvindao a ti. “Kandi shi omunawino miipambele yuundjolowele wopamadhiladhilo,” okwa gwedha po, “ashike ondi na ehalo lyokukwata komeho nokuya moonkundathana naanawino miipambele yuundjolowele wopamadhiladhilo.”

“Ongame ndi li koluuli, ihe haanawino. Oondohotola dhaanuuvu yopamadhiladhilo, aahungimwenyo naapangi – oyo aanawino waashika.”

Okwa koleke kutya Ontotwaveta yUundjolowele woPamadhiladhilo otayi ka manithwa nokutulwa miilonga momumvo nguka gwoshimaliwa.

Aatotiveta otaya ka talele po aatotiveta ooyakwawo koZimbabwe muJuli 2025 opo ya tale nkene ontotwaveta tayi pula komeho.

Comments

Namibian Sun 2025-06-14

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment