Aagundjuka otashi vulika ya lyatelwe pevi mOntotwaveta yEvi ompe - Aatotiveta
Aatotiveta ya holola omaiuvo gawo
Aatotiveta yaali oya londodha kutya aagundjuka Aanamibia otashi vulika ya lyatelwe pevi nokupatelwa pondje kOntontwaveta yEvi. Oyi indile oParliamente yi tule po ooveta dha yela opo aagundjuka ya vule okumona evi, oonzo, noya kuthe ombinga miikumungu yokuungaunga nevi.
Ta popi pethimbo Ontotwaveta ya leshwa lwoshikando oshitiyali mOmutumba gwoPashigwana moshiwike sha zi ko, omupevi minista gwiikwafaambulika, oomina niikwankondo Gaudencia Kröhne okwa ti kutya nonande oveta ndjika otayi gandja omauwanawa kaagundjuka mwaa shi meukililo sho ya tala kaadhinwa, ashike oveta oya ndopa okuya ninga oyo oshinenenima.
“Ontotwaveta inayi ukilila lela aagundjuka kondandalunde, omilandu odhindji odha guma aagundjuka nonande hameukililo,” Kröhne a ti, ta popi kombinga yOkatendo 3(c), hoka ta ka popi kombinga yaadhinwa moshigwana.
Nonande ongawo, okwa londodha kutya omilandu ndhoka dha tulwa po inadhi gwana moshilongo moka mu na aagundjuka oyo oyendji ye li lwoopelesenda 70%. “Okunukwa po huka otaku ulike omwaka omunene,” okwa ti. “Ontotwaveta nayi kale nuutendo tau petha aagundjuka oompito uuna evi tali gandjwa, uuna evi tali hiilwa aagundjuka naya kuthilwe ko noshowo kooskema dhomatulululo. Nayi kwatele mo woo eyambidhidho lyoongeshefa dhaagundjuka miimaliwa yokutululwa opo aagundjuka ya vule okutota po oongeshefa dhawo dhuunamapya.”
Kröhne okwa gandja omathaneko ge woo kutya aagundjuka na kalelwe po lela kokomitiye dhevi nomuukomisi. “Omawi gaagundjuka naga ninge omatokolo kombinga yokumona evi, okulongitha evi nokuli humitha komeho,” okwa ti. “Oompito dhekuthombinga lyaagundjuka otadhi monika okupitila molaata dhokugandja evi noshowo muukomitiye womatulululo mOkatendo 6 nokati-72, ashike otwa pumbwa ooveta dha yela opo aagundjuka ya kuthe ombinga mokuninga omatokolo.”
‘Evi nali kale oshilongitho shokunkondopeka, hainda’
Oshilyo shoPopular Democratic Movement (PDM) Inna Hengari okwa gandja uusama kiiyimbi nokokukitakana kwoprosesa yokuninga omaindilo, shoka ta ti otashi sitha aagundjuka uunye mokuninga oongeshefa dhuunamapya nomokukonga uuhupilo komikunda.
“Aagundjuka Aanamibia ohaya mbombolokele kiilando taya kongo iilonga, ashike ohaya kala owala taya hepa miilando nomomalukanda,” okwa ti. “Iiyimbi niiyetelelwa oyindji yindji ohayi enditha kashona egandjo lyevi nokukateka uunangeshefa wokomikunda. Okukeelela okutembuka huka, natu pupaleke nkene tatu mone evi ewanawa.”
Hengari okwi indile ku endelelekwe onkalo ndjika ngele aagundjuka taya udhitha, okuudhithila komalungula, noshihogololitho sha yela opo ku kwashilipalekwe kutya ehogololo oli li pauyuuki notali wnde nawa.
“Evi nali kale oshilongitho shokunkondopeka, hainda,” okwi indile. “Natu tale kaagundjuka tango mokutulula opo tu longithe oonkondo dhawo muunafaalama nomoongeshefa.”
Ompito yaagundjuka
Ontotwaveta yEvi, ya tulwa poshitaafula kominista yuunamapya, omeya netendululo lyevi, otayi kambadhala okwoopaleka omapuko kombinga yevi pethimbo lyiita, okuhumitha komeho uuthikepamwe mokumona evi nokuli longitha nawa, nokweendela pamwe noNamibia’s National Development Plan 6.
Nonande ongawo, aagandji yuusama otaya ti ngele oompumbwe dhaagundjuka itadhi ungaungiwa nadho meukililo, Ontotwaveta otashi vulika yi ka lyatele pevi ondjodhi yokukwatela mo ayehe nokuhuma komeho nawa.
Kröhne okwa ti okunkondopeka aagundjuka okwa simana opo oshilongo shi koke noshi kale shi li nawa, ta ti aagundjuka “oyo oengina yonakuyiwa yaNamibia yuunamapya nuuniimuna”.
“Opolohalama dhomaudhelo ndhoka tadhi futwa noshimaliwa tashi zi mOshiketha shOmatulululo otadhi vulu okupewa aanafalama aagundjuka naanangeshefa,” okwa ti. “Ashike ongele owala aagundjuka ya taambiwa ko lela noya taya kwathwa, Namibia otashi vulika a hunuthe ompito.”
Ayehe yaali Kröhne naHengari oyi indile opo oopolohalama dhomadheulo, omakwatho goongeshefa dhuunamapya neyambidhidho lyopashimaliwa li kwathele aagundjuka mboka ya pewa evi ya vule okutota po oongeshefa oonene.
“Ontotwaveta nayi pomponwe opo yi nkondopeke aagundjuka meukililo,” Kröhne a ti. “okuyi tula miilonga nuukeka opamwe negandjo lyomadheulo nokulonga nawa otaku kwathelwa lela mokukoka nomokulongitha nawa oonzo.”
Ta popi pethimbo Ontotwaveta ya leshwa lwoshikando oshitiyali mOmutumba gwoPashigwana moshiwike sha zi ko, omupevi minista gwiikwafaambulika, oomina niikwankondo Gaudencia Kröhne okwa ti kutya nonande oveta ndjika otayi gandja omauwanawa kaagundjuka mwaa shi meukililo sho ya tala kaadhinwa, ashike oveta oya ndopa okuya ninga oyo oshinenenima.
“Ontotwaveta inayi ukilila lela aagundjuka kondandalunde, omilandu odhindji odha guma aagundjuka nonande hameukililo,” Kröhne a ti, ta popi kombinga yOkatendo 3(c), hoka ta ka popi kombinga yaadhinwa moshigwana.
Nonande ongawo, okwa londodha kutya omilandu ndhoka dha tulwa po inadhi gwana moshilongo moka mu na aagundjuka oyo oyendji ye li lwoopelesenda 70%. “Okunukwa po huka otaku ulike omwaka omunene,” okwa ti. “Ontotwaveta nayi kale nuutendo tau petha aagundjuka oompito uuna evi tali gandjwa, uuna evi tali hiilwa aagundjuka naya kuthilwe ko noshowo kooskema dhomatulululo. Nayi kwatele mo woo eyambidhidho lyoongeshefa dhaagundjuka miimaliwa yokutululwa opo aagundjuka ya vule okutota po oongeshefa dhawo dhuunamapya.”
Kröhne okwa gandja omathaneko ge woo kutya aagundjuka na kalelwe po lela kokomitiye dhevi nomuukomisi. “Omawi gaagundjuka naga ninge omatokolo kombinga yokumona evi, okulongitha evi nokuli humitha komeho,” okwa ti. “Oompito dhekuthombinga lyaagundjuka otadhi monika okupitila molaata dhokugandja evi noshowo muukomitiye womatulululo mOkatendo 6 nokati-72, ashike otwa pumbwa ooveta dha yela opo aagundjuka ya kuthe ombinga mokuninga omatokolo.”
‘Evi nali kale oshilongitho shokunkondopeka, hainda’
Oshilyo shoPopular Democratic Movement (PDM) Inna Hengari okwa gandja uusama kiiyimbi nokokukitakana kwoprosesa yokuninga omaindilo, shoka ta ti otashi sitha aagundjuka uunye mokuninga oongeshefa dhuunamapya nomokukonga uuhupilo komikunda.
“Aagundjuka Aanamibia ohaya mbombolokele kiilando taya kongo iilonga, ashike ohaya kala owala taya hepa miilando nomomalukanda,” okwa ti. “Iiyimbi niiyetelelwa oyindji yindji ohayi enditha kashona egandjo lyevi nokukateka uunangeshefa wokomikunda. Okukeelela okutembuka huka, natu pupaleke nkene tatu mone evi ewanawa.”
Hengari okwi indile ku endelelekwe onkalo ndjika ngele aagundjuka taya udhitha, okuudhithila komalungula, noshihogololitho sha yela opo ku kwashilipalekwe kutya ehogololo oli li pauyuuki notali wnde nawa.
“Evi nali kale oshilongitho shokunkondopeka, hainda,” okwi indile. “Natu tale kaagundjuka tango mokutulula opo tu longithe oonkondo dhawo muunafaalama nomoongeshefa.”
Ompito yaagundjuka
Ontotwaveta yEvi, ya tulwa poshitaafula kominista yuunamapya, omeya netendululo lyevi, otayi kambadhala okwoopaleka omapuko kombinga yevi pethimbo lyiita, okuhumitha komeho uuthikepamwe mokumona evi nokuli longitha nawa, nokweendela pamwe noNamibia’s National Development Plan 6.
Nonande ongawo, aagandji yuusama otaya ti ngele oompumbwe dhaagundjuka itadhi ungaungiwa nadho meukililo, Ontotwaveta otashi vulika yi ka lyatele pevi ondjodhi yokukwatela mo ayehe nokuhuma komeho nawa.
Kröhne okwa ti okunkondopeka aagundjuka okwa simana opo oshilongo shi koke noshi kale shi li nawa, ta ti aagundjuka “oyo oengina yonakuyiwa yaNamibia yuunamapya nuuniimuna”.
“Opolohalama dhomaudhelo ndhoka tadhi futwa noshimaliwa tashi zi mOshiketha shOmatulululo otadhi vulu okupewa aanafalama aagundjuka naanangeshefa,” okwa ti. “Ashike ongele owala aagundjuka ya taambiwa ko lela noya taya kwathwa, Namibia otashi vulika a hunuthe ompito.”
Ayehe yaali Kröhne naHengari oyi indile opo oopolohalama dhomadheulo, omakwatho goongeshefa dhuunamapya neyambidhidho lyopashimaliwa li kwathele aagundjuka mboka ya pewa evi ya vule okutota po oongeshefa oonene.
“Ontotwaveta nayi pomponwe opo yi nkondopeke aagundjuka meukililo,” Kröhne a ti. “okuyi tula miilonga nuukeka opamwe negandjo lyomadheulo nokulonga nawa otaku kwathelwa lela mokukoka nomokulongitha nawa oonzo.”
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article