A kwata koonkondo nokuvalitha okamwanakadhona (15)
Omuvali a valitha okanona ke
Opolisi mOmusati oya manga po omulumentu, ngoka konima yokupewa egeelo lyokufuta N$3000 mo2008 sho a kwata onkonga okakadhona koomvula 14, ngashingeyi natango ota tamanekelwa oshikoya sha faathana sho a kwata onkonga okamwanakadhona koomvula 15, hoka ka valwa konima yoshiningwanima shekwatonkonga lyomo2008.
Shino osha hala okutya yina yokanona – oshihakanwa shekwatonkonga lyomo2008– nokanona hoka a vala molwoshiningwanima shoka kaye na owala ombinzi yimwe- ihe oye na oshilalo taya kala nasho okukalamwenyo akuhe ye shi etelwa komulumentu ngoka e ya kwata onkonga nokuya valitha sho ya li uunona uushona.
Omufekelwa gwoomvula 39, ngoka itaa vulu okutumbulwa kedhina molwokugamena iihakanwa ye mbika, okwa holoka mompangu yaMangestrata gwaOutapi mEtitano, 10 Kotomba 2025, ina pewa ombooloha. Oshipotha oshu undulilwa komasiku 16 Maarsa 2026 opo omakonakono gopolisi ga tsikile nokupa woo omufekelwa ompito yokukonga omukalelipo gwopaveta.
Shi ikolela kepeko lyopolisi, omufekelwa okwa monika tango ondjo mo2008 sho a kwata onkonga okakadhona koomvula 14, hoka ka ka mona okanona kokadhona lwanima. Okwa pewa egeelo lyoomvula ndatu mondholongo nenge a fute N$3 000.
Konima yoomvula 15, mo2023, okwa kwatathana nokanona ke haka – hoka ke na oomvula 15 nuumvo – nelalakano lyokukala nekwatathano nako. Shoka sha ka landula ko, aapolisi otaya ti, osha ehameka aakwanezimo mbaka ya lulumikwa nale.
‘Ina za mo nande mondholongo’
Sho aatoolinkundana yaNamibian Sun ya talele po aakwanezimo moshiwike sha zi ko, aakwanezimo oya li ya kunkwa noya nika oluhodhi. *Loini (31), ngoka a kwatwa koonkondo mo2008, ngashingeyi oha zi nokamwanakadhona *Selma nokatekulu ke koomwedhi hamano okakadhona – okanona hoka ka valwa konima yekwatonkonga ndika etalalatalala.
“Okuuva shoka sha ningwa po osha dhenge ndje nayi pomutima,” Loini, a ti newi tali kakama. “Omulumentu ngo a yona onkalamwenyo yandje natango a teya po ishewe onkalamwenyo yokamwandjekadhona. Onda lombwele opolisi kutya ina pewa nande ompito yokwiifutila mo mondholongo. Na kale mondholongo okukalamwenyo kwe akuhe.”
Okwa ti kutya okamwanakadhona oka tekulwa kuyina komukunda Ombonde, mOshitopolwa shaMusati, sigo ka ningi oomvula hamano noka tembukile koAngola, hoka aakwanezimo ya ka konga ombepo ompe. Selma okwa li e na omimvo 13 e li mOndondo ontine sho he nakumuvala a kwatathana nayo, ta ti okwa hala “okuya kwatha neputudho” nokukala monkalamwenyo ye.
“Okwa ti okwa hala e ke ka landele ondalaha yoskola nokwi indile ke ye ke mu talele po moNamibia,” Loini a hokolola. “Inandi ipula oshinima sholudhi nduka tashi vulu okwiiyendulula. Oku na omukulukadhi – Onda li te ti okamwandjekadhona oke li megameno.”
Iilonga yomilema
Selma okwa li e na okushuna ko Angola konima yefudho lyoskola. Ashike shi ikolela kuyina, he yaSelma okwa tindile okamwana, ta ti okwa hala okutamekitha Selma oskola moNamibia. Konima yoomwedhi dhontumba, aakwanezimo oya kundana kutya Selma okwa mona okanona – nahe oye ta fekelwa e mu valitha.
Selma okwa ti tango okwa li ha zi nahe momukunda Iishanaputa moshikandjohogololo shaNesi, hoka a li ha longo nogomuniilonga gwomegumbo.
Petameko, Selma okwa ti, okwa kala ta ningwa nawa nokwe mu tseyitha aanegumbo lye. Kakele, shampa omukulukadhi gwe e li kiilonga, omaihumbato gahe ohaga lunduluka.
Shi ikolela kepeko lyopolisi, oshihakanwa osha gandja ehokololo alihe kombinga yokumonithwa iihuna huka, uudhigu mboka shi i idhidhimikile uule woomwedhi manga inaka simbapala.
Sho omulumentu nguka e shi dhimbulula kutya okamwana oke li metegelelo, okwe ka fala anuwa kaakwawo ko Angola nokwe ka lombwele ka tye kutya oka mitikwa komulithi gwiimuna. Selma okwa mono okanona okapelelma muMaarsa nuumvo nokwa kala ta pangwa miipangelo yepangelo manga inaa galukila kegumbo a kale pumeme gwe.
“Kanda li ndi shi wo kutya nandi popye nalye,” okwa popi newi etalala, ta hala okulila. “Ngashingeyi onda hala owala okushuna moskola. Onda hala okulongwa, opo ndi kale nonkalamwenyo ohwepo yandje noyokamwandje.”
Shi iyendulula
Oshiningwanima shika osha kokola oshilalo shayinakulu yaSelma (Yina yaLoini), ngoka a lopotele ekwatonkonga lyomo2008. Okwa ti oshidhigu noonkondo okutala oshiningwanima shika sha adha egumbo lye natango.
“Okwe shi endululile shike aakwetu?” okwa pula nonkumwe. “Ine tu kwathela meputudho lyokanona ke kotango. Ngashingeyi otwa etelwa okanona okakwawo tu ka tekule, ke ya po momukalo gu luluma gwa faathana. Oshikumuthi noonkondo.”
Yinakulu, ngoka ta tekula iihakanwa nokatekulululwa ke, ota ti okuwete ofamili ye ye ethiwa notayi popiwa. “Aantu ohaya popi. Ohaya pula. Kashi shi oshipu okukala nesithahoni lyoludhi nduka, nonande tse iihakanwa,” okwa ti.
Etegameno
Ofamili ndjika otayi nana nondatu. Okahanona — nonande oke li muundjolowele oko okashuushuuka — oka dhiingilwa melapi lyondhelela eyaya. Yinakulu yaSelma ota ti ohaya pewa owala ominambo shampa ya fala okanona koshipangelo ketuntilo. Iikutu oyindji yokanona oke yi pewa omagano kaapangi.
Nonande taya hupu shokadhila, ofamili ndjika oya hangana muukumwe wumwe — wokupopilwa. “Otwa hala a teye iiyimati yiilonga ye,” yinakulu yaSelma a ti. “Ofamili yetu okwe yi teya po, nokwa pumbwa okupangulilwa iilonga ye.”
Opolisi oya koleka kutya omakonakono gopambinzi oga kuthwa oshihakanwa nokanona kasho nogo oshitopolwa shomakonokono ngoka gi ipyakidhilwa nago. Kakele, ofamili otayi ti inayi ningilwa otuu ehungomwenyo nande olya sha.
• Omadhina oga lundululwa nelalakano lyokugamena iihakanwa.
Shino osha hala okutya yina yokanona – oshihakanwa shekwatonkonga lyomo2008– nokanona hoka a vala molwoshiningwanima shoka kaye na owala ombinzi yimwe- ihe oye na oshilalo taya kala nasho okukalamwenyo akuhe ye shi etelwa komulumentu ngoka e ya kwata onkonga nokuya valitha sho ya li uunona uushona.
Omufekelwa gwoomvula 39, ngoka itaa vulu okutumbulwa kedhina molwokugamena iihakanwa ye mbika, okwa holoka mompangu yaMangestrata gwaOutapi mEtitano, 10 Kotomba 2025, ina pewa ombooloha. Oshipotha oshu undulilwa komasiku 16 Maarsa 2026 opo omakonakono gopolisi ga tsikile nokupa woo omufekelwa ompito yokukonga omukalelipo gwopaveta.
Shi ikolela kepeko lyopolisi, omufekelwa okwa monika tango ondjo mo2008 sho a kwata onkonga okakadhona koomvula 14, hoka ka ka mona okanona kokadhona lwanima. Okwa pewa egeelo lyoomvula ndatu mondholongo nenge a fute N$3 000.
Konima yoomvula 15, mo2023, okwa kwatathana nokanona ke haka – hoka ke na oomvula 15 nuumvo – nelalakano lyokukala nekwatathano nako. Shoka sha ka landula ko, aapolisi otaya ti, osha ehameka aakwanezimo mbaka ya lulumikwa nale.
‘Ina za mo nande mondholongo’
Sho aatoolinkundana yaNamibian Sun ya talele po aakwanezimo moshiwike sha zi ko, aakwanezimo oya li ya kunkwa noya nika oluhodhi. *Loini (31), ngoka a kwatwa koonkondo mo2008, ngashingeyi oha zi nokamwanakadhona *Selma nokatekulu ke koomwedhi hamano okakadhona – okanona hoka ka valwa konima yekwatonkonga ndika etalalatalala.
“Okuuva shoka sha ningwa po osha dhenge ndje nayi pomutima,” Loini, a ti newi tali kakama. “Omulumentu ngo a yona onkalamwenyo yandje natango a teya po ishewe onkalamwenyo yokamwandjekadhona. Onda lombwele opolisi kutya ina pewa nande ompito yokwiifutila mo mondholongo. Na kale mondholongo okukalamwenyo kwe akuhe.”
Okwa ti kutya okamwanakadhona oka tekulwa kuyina komukunda Ombonde, mOshitopolwa shaMusati, sigo ka ningi oomvula hamano noka tembukile koAngola, hoka aakwanezimo ya ka konga ombepo ompe. Selma okwa li e na omimvo 13 e li mOndondo ontine sho he nakumuvala a kwatathana nayo, ta ti okwa hala “okuya kwatha neputudho” nokukala monkalamwenyo ye.
“Okwa ti okwa hala e ke ka landele ondalaha yoskola nokwi indile ke ye ke mu talele po moNamibia,” Loini a hokolola. “Inandi ipula oshinima sholudhi nduka tashi vulu okwiiyendulula. Oku na omukulukadhi – Onda li te ti okamwandjekadhona oke li megameno.”
Iilonga yomilema
Selma okwa li e na okushuna ko Angola konima yefudho lyoskola. Ashike shi ikolela kuyina, he yaSelma okwa tindile okamwana, ta ti okwa hala okutamekitha Selma oskola moNamibia. Konima yoomwedhi dhontumba, aakwanezimo oya kundana kutya Selma okwa mona okanona – nahe oye ta fekelwa e mu valitha.
Selma okwa ti tango okwa li ha zi nahe momukunda Iishanaputa moshikandjohogololo shaNesi, hoka a li ha longo nogomuniilonga gwomegumbo.
Petameko, Selma okwa ti, okwa kala ta ningwa nawa nokwe mu tseyitha aanegumbo lye. Kakele, shampa omukulukadhi gwe e li kiilonga, omaihumbato gahe ohaga lunduluka.
Shi ikolela kepeko lyopolisi, oshihakanwa osha gandja ehokololo alihe kombinga yokumonithwa iihuna huka, uudhigu mboka shi i idhidhimikile uule woomwedhi manga inaka simbapala.
Sho omulumentu nguka e shi dhimbulula kutya okamwana oke li metegelelo, okwe ka fala anuwa kaakwawo ko Angola nokwe ka lombwele ka tye kutya oka mitikwa komulithi gwiimuna. Selma okwa mono okanona okapelelma muMaarsa nuumvo nokwa kala ta pangwa miipangelo yepangelo manga inaa galukila kegumbo a kale pumeme gwe.
“Kanda li ndi shi wo kutya nandi popye nalye,” okwa popi newi etalala, ta hala okulila. “Ngashingeyi onda hala owala okushuna moskola. Onda hala okulongwa, opo ndi kale nonkalamwenyo ohwepo yandje noyokamwandje.”
Shi iyendulula
Oshiningwanima shika osha kokola oshilalo shayinakulu yaSelma (Yina yaLoini), ngoka a lopotele ekwatonkonga lyomo2008. Okwa ti oshidhigu noonkondo okutala oshiningwanima shika sha adha egumbo lye natango.
“Okwe shi endululile shike aakwetu?” okwa pula nonkumwe. “Ine tu kwathela meputudho lyokanona ke kotango. Ngashingeyi otwa etelwa okanona okakwawo tu ka tekule, ke ya po momukalo gu luluma gwa faathana. Oshikumuthi noonkondo.”
Yinakulu, ngoka ta tekula iihakanwa nokatekulululwa ke, ota ti okuwete ofamili ye ye ethiwa notayi popiwa. “Aantu ohaya popi. Ohaya pula. Kashi shi oshipu okukala nesithahoni lyoludhi nduka, nonande tse iihakanwa,” okwa ti.
Etegameno
Ofamili ndjika otayi nana nondatu. Okahanona — nonande oke li muundjolowele oko okashuushuuka — oka dhiingilwa melapi lyondhelela eyaya. Yinakulu yaSelma ota ti ohaya pewa owala ominambo shampa ya fala okanona koshipangelo ketuntilo. Iikutu oyindji yokanona oke yi pewa omagano kaapangi.
Nonande taya hupu shokadhila, ofamili ndjika oya hangana muukumwe wumwe — wokupopilwa. “Otwa hala a teye iiyimati yiilonga ye,” yinakulu yaSelma a ti. “Ofamili yetu okwe yi teya po, nokwa pumbwa okupangulilwa iilonga ye.”
Opolisi oya koleka kutya omakonakono gopambinzi oga kuthwa oshihakanwa nokanona kasho nogo oshitopolwa shomakonokono ngoka gi ipyakidhilwa nago. Kakele, ofamili otayi ti inayi ningilwa otuu ehungomwenyo nande olya sha.
• Omadhina oga lundululwa nelalakano lyokugamena iihakanwa.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article