Taya pewa omiti, pehala lyehungomwenyo
Okwa holoka omapopyo kutya oshipangelo shaShakati otashi gandja kaayakulwa omiti ndhoka hadhi pewa aantu uuna ye na uuvu wopamadhilaadhilo pehala shi tume aantu mboka ya ka pewe ehungomwenyo.
Omuhungimwenyo gumwe moshipangelo shoka, okwa popi kutya aapangwa mboka yeli meni lyoshipangelo shoka yeli 130 omanga mboka haya zi pondje yoshipangelo ye Ii 400
Omuhungimwenyo ngoka a popi noshifokudaneki shoNamibian Sun kuyele oshiwike shika okwa popi kutya aayakulwa ayehe yomoshipangelo shaShakati opo ya ninge ekwatathano noHealth Professions Councils of Namibia opo ku talululwe omakonaakono gepango lyawo molwaashoka inaga ningwa mondjila.
Konima nkene oshilongo sha manguluka oshipangelo, shoka inashi kala nomundohotola omuhungimwenyo gaapangwa yomapadhilaadhilo.
Oshikondo shaapangwa mboka ye na omikundu dhopamadhilaadhilo, ohashi yakula aapangwa yeli po 500 kehe oshiwike naapangwa mboka taya pumbwa ehungomwenyo ohaya tumwa komuhungimwenyo.
Ngoka ta longo pehala lyomukuluntu gwoshipangelo shoak, Dr Korbinian Vizcaya Amutenya, okwa koleke kutya oshipangelo shawo kashi na omundohotola omuhungimwenyo, oye na owala omundohotola gwopamadhilaadhilo.
Amutenya okwa popi kutya ota feleke kutya shoka osha etithwa kondjambi itayi nana aantu opo yam one ohokwe yokulongela moshipangelo shoka, okuyelela naandjoka hayi gandjwa kiipangelo yopaumwene.
“Omukundu nguka kagu shi owala gwewalanda lyaapangwa yopamadhilaadhilo ihe omukundu ogwoshipangelo ashihe. Onda kala omukomeho gwoshipangelo shika okuza momvula yo 1998 sigo 2005 ihe inamu kala omundohotola omuhungimwenyo. Onda li nda zimo moshipangelo shika uule woomvula omulongo, ihe tandi galuka natango opo ndi longe pehala lyomunambelewa omukuluntu ihe natango kamu na omundohotola ngoka,” Amutenya a popi.
Aapangwa yamwe oya lombwele oshifokundaneki shika kutya ohaya tulwa owala kepango omanga inaya ningilwa omakonaakono.
Oshipangelo oshi na owala omundohotola gumwe ngoka huungaunga niikumungu mbyoka, na oha kwathele aantu ya thika pe 130 mboka ye li moshipangelo oshowo 400 mboka haya zi pondje yoshipangelo kehe oshiwike.
“Otu na omundohotola gwopamadhilaadhilo ngoka a longwa e vule omundohotola omuhungimwenyo, na otwiikolelela kuye. Ngele ope na omapopyo goludhi ndoka, nena oga pumbwa okutalwa pauhandimwe,” Amutenya a popi.
Amutenya okwa popi kutya ondjambi yoondohotola aahungimwenyo mepangelo itayi nana aalongwantu.
“Oompito dhiilonga opo dhili, ohadhi tseyithwa kehe ethimbo ihe kape na ngoka ta ningi eindilo. Omolwashike itaya ningi omaindilo ngele oondjambi odhi li nawa. Oondjambi ndhoka odha pumbwa okutalululwa nongele hasho itatu mono aaningi yomaindilo ya pyokoka.”
Omukomeho gwoshikondo shoka, moshipangelo shaShakati, Dr Famuyiwa Peter, okwa wayimine oshipangelo muDesema gwomvula yo 2015, sha landula sho a ningilwa omadheulo moNigeria, moshilongo shaandjawo.
Iilonga yomundohotola omuhungimwenyo, okugandja ehungomwenyo, omanga omundohotola gwopamadhilaadhilo kombinga yimwe ha konaakono omauvu gopamadhilaadhilo nokugandja epango nenge a tumwe aapangwa mboka komuhungimwenyo nenge komundohotola omuhungimwenyo.
Amutenya okwa popi kutya omwaalu gwapangwa kewalanda 16 ogwa londa pombanda noonkondo unene aakiintu.
“Monale omwaalu gwaapangwa aakiintu gwa londa gu li poopresenda 30 omanga aalumentu ye li poopresenda 70 ihe monena omwaalu gwaapangwa aakiintu ogwa londa noopresenda 50. Kandi shi kutya uupyakadhi owuli peni. Oyendji yomaapangwa aanyasha mbyoka ye li moomvula dhokulonga ihe otandi fekele kutya ope na e yo pombanda lyelongitho lyiingangamithi oshowo ompumbwe yomayambidhidho okuza koofamili”
Omuhungimwenyo ngoka a popi ina hala uukwatya we wutothwemo okwa hokolola kutya ewalanda ndyoka oli li oheli onene moshipangelo shoka.
Okwa popi kutya aapangwa oyendji moshipangelo shoka oya tulwa kepango lyuuvu yopamadhiladhilo ihe oya li owala taya pumbwa ehungomwenyo.
Aapangwa yane mboka inaya hala okutumbulwa komadhina oya popi kutya oya ningi iihakanwa yonkalo ndjoka. Oya popi kutya ya li owala ye na uupyakadhi wopankalathano ihe oya tulwa kepango lyuupyakadhi wopamadhilaadhilo inaya ningilwa omakonaakono gasha.
ILENI NANDJATO
Omuhungimwenyo ngoka a popi noshifokudaneki shoNamibian Sun kuyele oshiwike shika okwa popi kutya aayakulwa ayehe yomoshipangelo shaShakati opo ya ninge ekwatathano noHealth Professions Councils of Namibia opo ku talululwe omakonaakono gepango lyawo molwaashoka inaga ningwa mondjila.
Konima nkene oshilongo sha manguluka oshipangelo, shoka inashi kala nomundohotola omuhungimwenyo gaapangwa yomapadhilaadhilo.
Oshikondo shaapangwa mboka ye na omikundu dhopamadhilaadhilo, ohashi yakula aapangwa yeli po 500 kehe oshiwike naapangwa mboka taya pumbwa ehungomwenyo ohaya tumwa komuhungimwenyo.
Ngoka ta longo pehala lyomukuluntu gwoshipangelo shoak, Dr Korbinian Vizcaya Amutenya, okwa koleke kutya oshipangelo shawo kashi na omundohotola omuhungimwenyo, oye na owala omundohotola gwopamadhilaadhilo.
Amutenya okwa popi kutya ota feleke kutya shoka osha etithwa kondjambi itayi nana aantu opo yam one ohokwe yokulongela moshipangelo shoka, okuyelela naandjoka hayi gandjwa kiipangelo yopaumwene.
“Omukundu nguka kagu shi owala gwewalanda lyaapangwa yopamadhilaadhilo ihe omukundu ogwoshipangelo ashihe. Onda kala omukomeho gwoshipangelo shika okuza momvula yo 1998 sigo 2005 ihe inamu kala omundohotola omuhungimwenyo. Onda li nda zimo moshipangelo shika uule woomvula omulongo, ihe tandi galuka natango opo ndi longe pehala lyomunambelewa omukuluntu ihe natango kamu na omundohotola ngoka,” Amutenya a popi.
Aapangwa yamwe oya lombwele oshifokundaneki shika kutya ohaya tulwa owala kepango omanga inaya ningilwa omakonaakono.
Oshipangelo oshi na owala omundohotola gumwe ngoka huungaunga niikumungu mbyoka, na oha kwathele aantu ya thika pe 130 mboka ye li moshipangelo oshowo 400 mboka haya zi pondje yoshipangelo kehe oshiwike.
“Otu na omundohotola gwopamadhilaadhilo ngoka a longwa e vule omundohotola omuhungimwenyo, na otwiikolelela kuye. Ngele ope na omapopyo goludhi ndoka, nena oga pumbwa okutalwa pauhandimwe,” Amutenya a popi.
Amutenya okwa popi kutya ondjambi yoondohotola aahungimwenyo mepangelo itayi nana aalongwantu.
“Oompito dhiilonga opo dhili, ohadhi tseyithwa kehe ethimbo ihe kape na ngoka ta ningi eindilo. Omolwashike itaya ningi omaindilo ngele oondjambi odhi li nawa. Oondjambi ndhoka odha pumbwa okutalululwa nongele hasho itatu mono aaningi yomaindilo ya pyokoka.”
Omukomeho gwoshikondo shoka, moshipangelo shaShakati, Dr Famuyiwa Peter, okwa wayimine oshipangelo muDesema gwomvula yo 2015, sha landula sho a ningilwa omadheulo moNigeria, moshilongo shaandjawo.
Iilonga yomundohotola omuhungimwenyo, okugandja ehungomwenyo, omanga omundohotola gwopamadhilaadhilo kombinga yimwe ha konaakono omauvu gopamadhilaadhilo nokugandja epango nenge a tumwe aapangwa mboka komuhungimwenyo nenge komundohotola omuhungimwenyo.
Amutenya okwa popi kutya omwaalu gwapangwa kewalanda 16 ogwa londa pombanda noonkondo unene aakiintu.
“Monale omwaalu gwaapangwa aakiintu gwa londa gu li poopresenda 30 omanga aalumentu ye li poopresenda 70 ihe monena omwaalu gwaapangwa aakiintu ogwa londa noopresenda 50. Kandi shi kutya uupyakadhi owuli peni. Oyendji yomaapangwa aanyasha mbyoka ye li moomvula dhokulonga ihe otandi fekele kutya ope na e yo pombanda lyelongitho lyiingangamithi oshowo ompumbwe yomayambidhidho okuza koofamili”
Omuhungimwenyo ngoka a popi ina hala uukwatya we wutothwemo okwa hokolola kutya ewalanda ndyoka oli li oheli onene moshipangelo shoka.
Okwa popi kutya aapangwa oyendji moshipangelo shoka oya tulwa kepango lyuuvu yopamadhiladhilo ihe oya li owala taya pumbwa ehungomwenyo.
Aapangwa yane mboka inaya hala okutumbulwa komadhina oya popi kutya oya ningi iihakanwa yonkalo ndjoka. Oya popi kutya ya li owala ye na uupyakadhi wopankalathano ihe oya tulwa kepango lyuupyakadhi wopamadhilaadhilo inaya ningilwa omakonaakono gasha.
ILENI NANDJATO
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article