• Home
  • CRIME
  • Oshikondo shopaumwene nashi imange kumwe mokukondjitha uulingilingi
Oshikondo shopaumwene nashi imange kumwe mokukondjitha uulingilingi
Oshikondo shopaumwene nashi imange kumwe mokukondjitha uulingilingi

Oshikondo shopaumwene nashi imange kumwe mokukondjitha uulingilingi

Jana-Mari Smith
JANA-MARI SMITH

Oshikondo shopaumwene shaNamibia sha hangana noshiitulamo otashi vulu okudhana onkandangala onene mokukondjitha iilonga yuulingilingi nuukombunda, nokweeta polweela elongo lyuulingilingi, okupitila poonkatu dhawo dhongeshefa niilonga.

Molopota ompe yoInstitute for Public Policy Research (IPPR) omushangi Johan Coetzee, okwa popi kutya oshikondo shopaumwene otashi vulu okudhana onkandangala onene ngele oshiisimaneke nokutokola okutula pomahala omukalo gwokukondjitha uulingilingi miilyo yawo nokuninga omahwahwameko gekondjitho lyuulingilingi mokati kayo.

Olopota ndjoka oya holola kutya moNamibia, uulingilingi otawu etithwa unene okuzilila koshikondo shopaumwene shoka tashi e ta po omwaka nompito opo ku longwe lyuulingilingi, sho iilyo yimwe po tayi longitha omukalo ngoka mokwiimonena omauwanawa.

“Aanambelewa moombelewa dhepangelo otaya pewa oombumbo nomahangano taga futu oombumbo opo ga vule okuhupa paiyemo,” olopota ndjoka yaholola.

Okugwedha komahwahwameko gozero-tolerance ngoka ga tulwa po kepangelo, omahangano gopaumwene oga pumbwa okutala unene komilandu dhiilonga nokuthiminika epangelo opo li yambulepo egandjo lyomayakulo dhingi moombelewa dhoshigwana.



Olopota ndjoka oya tsikile kutya pakutala kondjele yonkalo yiipotha yuulingilingi muule womimvo dha piti, otashi ulike kutya uulingilingi otawu dhana onkandangala moNamibia, na owa ninga oshitopolwa shonkalo yesiku nomuthigululwakalo, apehe ngele omepangelo nenge omiikondo yopaumwene.

Uulingilingi tawu dhana onkandangala unene moshikondo yopaumwene, oombumbo, omagano oshowo omikalo dhilwe tadhi longithwa.

Nonando uulingilingi otawu holoka muuyuni awuhe, owa lunda noonkondo miilongo mbyoka opo tayi putuka molwaashoka otawu gumu unene aathigona, mboka inaya mona elongo oshowo iilema.

Natango uulingilingi otawu yi moshipala egandjo lyomayakulo gepangelo, okuyonagula omidhingoloko oshowo okuya moshipala omayambukepo nomapungulo.

Olopota oya tsikile kutya uukayamukulwwa pangeshefa otawu dhana woo onkandangala onene mokuhwahwameka uulingilingi, nonkalo ndjoka kayi shi ombwaanawa okuyeleka nonkalo yeliko lyoshilongo ngaashi Namibia.

Omathigathano gopangeshefa oga pumbiwa okuhwahwamekwa.

Coetzee moshinyolwa she okwa tsikile kutya AaNamibia nayo otaya hwahwameke onkalo ndjoka tayi kondjithwa, mokutula pombanda noonkondo oondando shoka tashi etitha efutitho lyaalandi oondando dhili pombanda noonkondo.

Olopota ndjoka oya tothamo omwaalu gwiiputudhilo yimwe po mbyoka ya tseyika kutya ngele tashi ya kuulingilingi oyo dhingi.

Iiputudhilo mbyoka oya kwatelamo oombelewa dhiihohela, oombelewa dhomafutilo moshikondo shomatembu, oombelewa dhomayalulo gopashimaliwa, oombelewa dhootendela oshowo oombelewa dhooprograma dhokugandja uuwanawa koshigwana.

Omusholondondo ngoka ogwa kwatela mo oombelelwa dhomayakulo nekondololo lyiikondo megandjo lyookota nenge oomikanda pitiko ngashi moshikondo shoohi, omalweendo, etumo lyiinima pondje neeto lyiinima moshilongo, oomina oshowo iikondo yilwe.

Omushangi ngoka okwa tsikile kutya oshikondo shepangelo kashi na eyambidhidho ngele olyopapolotika okuza koshikondo shopaumwene mekondjitho lyuulingilingi, paku indika oohandimwe ya longithe uulinglingi okupitila momahangano gawo.

Iitsa ya gandjwa mbyoka tayi vulu okulongithwa mekeelelo lyuulingilingi okuhulitha po egandjo lyomayambidhidho giiyemo nomagano okuza kiikondo yopaumwene okuya koongundu dhopolotika, okutotapo omahwahwameko gokukondjitha uulingilingi oshowo oongundu ndhoka dhi na omalalakano gokukondjitha uulingilingi.

Natango oshikondo shopaumwen nashi yambidhidhe okomisi yokukondjitha uulingilingi ano oAnti-Corruption Commission mokuninga omahwahwameko gokuyanda nokuya moshipala uulingilingi.



Coetzee okwa tsu omuthindo kutya oshikondo shopaumwene oshi na oonkondo dhokulundulula onkalo ngele tashi ya konkalo yokukondjitha uulingilingi, pakundungika iilyo yawo nkene ku na okwiihumbatwa mekondjitho ndyoka. Okwa pula opo oshikondo shoka shi gandje woo omayele nokulongela kumwe nepangelo meningo lyoompango nomisindalandu ndhoka tadhi pumbiwa mokulwitha uulingilingi.

Oshikondo shopaumwene shahangana otashi vulu okuthiminika epangelo opo ku hulithepo iilonga yuukombunda nuulingilingi miikondo yepangelo.

Comments

Namibian Sun 2024-04-26

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Brighton 0 vs 4 Manchester City | Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth | Arsenal 5 vs 0 Chelsea SerieA: Udinese 1 vs 2 AS Roma European Championships Qualifying: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton English Championship: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton Katima Mulilo: 16° | 33° Rundu: 16° | 33° Eenhana: 16° | 35° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 32° Otjiwarongo: 14° | 31° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 18° | 30° Henties Bay: 15° | 22° Wind speed: 26km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:31, High tide: 04:30, Low Tide: 22:38, High tide: 16:57 Swakopmund: 15° | 18° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:29, High tide: 04:28, Low Tide: 22:36, High tide: 16:55 Walvis Bay: 16° | 26° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:29, High tide: 04:27, Low Tide: 22:36, High tide: 16:54 Rehoboth: 17° | 31° Mariental: 20° | 34° Keetmanshoop: 22° | 34° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 13° | 24° Ariamsvlei: 20° | 35° Oranjemund: 17° | 30° Luanda: 26° | 29° Gaborone: 18° | 27° Lubumbashi: 11° | 25° Mbabane: 13° | 17° Maseru: 9° | 23° Antananarivo: 14° | 27° Lilongwe: 14° | 26° Maputo: 18° | 25° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 15° | 27° Durban: 17° | 22° Johannesburg: 15° | 23° Dar es Salaam: 23° | 31° Lusaka: 17° | 26° Harare: 14° | 26° Currency: GBP to NAD 23.55 | EUR to NAD 20.21 | CNY to NAD 2.6 | USD to NAD 18.86 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.71 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.68 | RUB to NAD 0.21 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.22 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.79 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1329.44 | USD to ZAR 18.85 | USD to ZMW 26.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74329.37 Down -0.25% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1642.69 Up +6.30% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13346.81 Up +0.49% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 343.50/OZ UP +0.55% | Copper US$ 4.54/lb UP +0.65% | Zinc US$ 2 873.40/T UP 0.67% | Brent Crude Oil US$ 89.44/BBP UP +0.61% | Platinum US$ 912.19/OZ DOWN -0.004 Sport results: Premier League: Brighton 0 vs 4 Manchester City | Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth | Arsenal 5 vs 0 Chelsea SerieA: Udinese 1 vs 2 AS Roma European Championships Qualifying: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton English Championship: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton Weather: Katima Mulilo: 16° | 33° Rundu: 16° | 33° Eenhana: 16° | 35° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 32° Otjiwarongo: 14° | 31° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 18° | 30° Henties Bay: 15° | 22° Wind speed: 26km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:31, High tide: 04:30, Low Tide: 22:38, High tide: 16:57 Swakopmund: 15° | 18° Wind speed: 28km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:29, High tide: 04:28, Low Tide: 22:36, High tide: 16:55 Walvis Bay: 16° | 26° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:29, High tide: 04:27, Low Tide: 22:36, High tide: 16:54 Rehoboth: 17° | 31° Mariental: 20° | 34° Keetmanshoop: 22° | 34° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 13° | 24° Ariamsvlei: 20° | 35° Oranjemund: 17° | 30° Luanda: 26° | 29° Gaborone: 18° | 27° Lubumbashi: 11° | 25° Mbabane: 13° | 17° Maseru: 9° | 23° Antananarivo: 14° | 27° Lilongwe: 14° | 26° Maputo: 18° | 25° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 15° | 27° Durban: 17° | 22° Johannesburg: 15° | 23° Dar es Salaam: 23° | 31° Lusaka: 17° | 26° Harare: 14° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.55 | EUR to NAD 20.21 | CNY to NAD 2.6 | USD to NAD 18.86 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.71 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.68 | RUB to NAD 0.21 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.22 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.79 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1329.44 | USD to ZAR 18.85 | USD to ZMW 26.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74329.37 Down -0.25% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1642.69 Up +6.30% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13346.81 Up +0.49% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 343.50/OZ UP +0.55% | Copper US$ 4.54/lb UP +0.65% | Zinc US$ 2 873.40/T UP 0.67% | Brent Crude Oil US$ 89.44/BBP UP +0.61% | Platinum US$ 912.19/OZ DOWN -0.004