• Home
  • LOCAL NEWS
  • Omakwatonkonga gaanona oga ninga omukundu moshilongo
Omakwatonkonga gaanona oga ninga omukundu moshilongo
Omakwatonkonga gaanona oga ninga omukundu moshilongo

Omakwatonkonga gaanona oga ninga omukundu moshilongo

Namibia kali shi we ehala lya gamenwa lyokukala aanona aashona, sho iipotha yomakwatonkonga taga ningilwa aanona tayi londo pombanda noonkondo kehe esiku.
Jana-Mari Smith
Konyala aantu ya thika po 1 500 oya tulwa miipandeko pokati komvula yo 2017 oshowo omwedhi Maalitsa gwonuumvo shi na ekwatathano niipotha yomakwatonkonga yi li po 2 500, mbyoka ya lopotelwa opolisi, netata lyiipotha mbyoka omwa kwatelwa aanona.

Omiyalu omipe ndhoka dha pitithwa kopolisi odha holola kutya iipotha yi li 2 598 oya lopotwa muule woomvula mbali netata.

Miipotha mbyoka iipotha yi li 1 176 omakwatonkonga ngoka oga ningilwa aanona aashoka.

“Omakwatonkonga moNamibia oga ninga omukundu omunene na osha pumbwa okutseyithwa,” Charlemaine Husselmann gwoLifeline/Childline a kunkilile oshiwike sha piti.

Okwa popi kutya ope na ompumbwe onene opo omakwatonkonga moshilongo ga tseyithwe onga onkalo yopaulumomhumbwe molwaashoka oga lundalala noonkondo moshilongo.

Ye pamwe nayakwawo yalwe oya popi kutya onkalo ndjoka inayi nana natango eungaungiwo nayo okuza komalelo.

“Eningilo lyomiyonena dhopaihulo aanona inali talika ko we nomeho omanene. Itashi ulike Namibia ta ningi oonkambadhala dhokuya moshipala omiyonena ndhoka,” Dianne Hubbard, gwoLegal Assistance Centre (LAC) a kunkilile.

Iipotha oyindji yomiyonena dhopaihulo mbyoka ya konaaakonwa oyindji oya kwatelamo oofamili, ookume oshowo aashiinda yeshiwike kaanona mboka ya ningwa iihakanwa.

Husselmann okwa popi kutya, iikwatelelwa kontseyo ndjoka e na omiyonena odhindji dhoka otadhi ningwa kaapopepi naanona.

Omiyalu dhoka dha pitithwa kopolisi odha holola kutya iipotha 960 oya lopotwa momvula yo 2017, niipotha 436 yomiipotha mbyoka oya omiyonena dha ningilwa aanona.

Momvula moka aaakuluntu yeli po 596 oya pangulilwa iipotha omanga aanona aashona ye li 43 ya tulwa miipandeko nokupangulililwa iipotha yomakwatonkonga.

Momvula yo 2018, okwa lopotwa iipotha 1 121 moka iipotha yi li po 500 yomiyonena dhopaihulo dha ningilwa aanona.

Aakuluntu ye li po 633 oya tulwa miipandeko nokupangulilwa iipotha mbyoka omanga aanona aashona ya tulwa miipandeko ye li 47.

Pokati kaJanuari gwomvula ndjika oshowo omwedhi Juni, okwa lopota iipotha 517, niipotha 240 oya ningilwa aanona.

Pokati komwedhi Januari naMaalitsa aakuluntu yeli 146 oya tulwa miipandeko oshowo aanona yeli 12.

Omutseyinawa gwegameno lyaanona, Omundohotola Veronica Theron okwa popi kutya omiyonena dhopaihulo tadhi ningilwa aanona moNamibia otadhi londo pombanda sho oyendji ihaya lopota omiyonena dhoka omolwa uutile okupewa oombedhi koofamili dhawo.

Okwa popi kutya aanona oyendji mboka taya pumbwa esiloshisho enene oyo unene ya ningi iihakanwa yomiyonena ndhoka molwaashoka oyo haya hekwa nuupu na oshidhigu ya gandje uumbangi.

Okwa popi kutya egandjo lyuusama koonakuninga iihakanwa oshowo okwaahasila oshisho aanona nawa oyimwe yomiinima tayi limbililike noonkondo.

“Aakuluntu natango otaya popi kutya aanona oyo yeshi pula nenge aanona oyo ya nanene oonakulonga omiyonena dhoka mokuninga iimbuluma mbyoka.”

Yimwe po yomiipotha yimwe mbyoka ya ungaungiwa nayo kopolisi nuumvo, omwa kwatelwa omumati gwoomvula 18 ngoka a kwata onkonga okamwayinakadhona koomvula 10.

MuAguste omulumentu okwa kwatapo ombambyona okanona kokakadhona okuza koskola yawo nokukakwata onkonga.

Okanona hoka okeshiwike komulumentu ngoka okupitila mofamili.

MuMaalitsa omunamimvo 75 omulumentu okwa tulwa miipandeko omolwa ekwatonkonga lyokanona koomvula hamano hoka ke mu pamba.

MuAguste opolisi oya tseyitha kutya otayi kongo omulumentu gwoomvula 48 ngoka a yi ontuku moAngola konima, na ota fekelelwa ekwatonkonga lyokamonagona koomvula hetatu, sha ningwa pokati komwedhi Januari naJuli nuumvo.

Okanona koomvula 11 oka kwatwa onkonga kuhekulu gwoomvula 30, ngoka atulwa miipandeko.

Husselmann okwa popi kutya oshinima shimwe shoka tashi hingile komakwatonkonga omaihumbato guunankondo.

Okwa popi kutya mboka taya ningile aanona omiyonena ndhoka oye ya wete kutya kaye na oonkondo dhokwiigamena na aapu okuheka.

Okwa popi kutya eputudho nalyo otali dhana onkandangala, na okwa pumbiwa okulonga aanona yaamati kutya aanona yaakadhona oye na uuthemba okutya ahowe.

James Itana gwoRegain Trust Namibia, ndjoka hayi gandja omayambidhidho koonakuninga iihakanwa yomakwatonkonga okwa tsu omuthindo kutya uupyakadhi mboka itawu hulu ongele taku talika kekota lyawo.

“Otu li moshigwana shoka shi na aalumentu mboka yiitaala kutya omalutu gaakiintu ogawo.

Otu na uupyakadhi wokuulika oonkondo, shoka tashi hwahwamekwa koonkuluhedhi nomaitaalo gopambepo.”

Okwa popi kutya oshindji osha pumbwa okuningwa pakuninga omahwahwameko.

Okwa tsikile kutya ethimbo olya thikana opo aalumentu ya popye.

Okwa popi kutya ha aaalumentu ayehe taya ningile aakiintu omiyonena ihe aalumentu mboka oya mwena na ihaya popisha kombinga yaamboka taya ningi omiyonena ndhoka.

JANA-MARI SMITH

Comments

Namibian Sun 2024-04-25

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth | Arsenal 5 vs 0 Chelsea LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna European Championships Qualifying: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United English Championship: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United Katima Mulilo: 15° | 34° Rundu: 15° | 34° Eenhana: 15° | 35° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 14° | 31° Omaruru: 17° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 17° | 31° Henties Bay: 15° | 21° Wind speed: 22km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:02, High tide: 04:02, Low Tide: 22:08, High tide: 16:27 Swakopmund: 15° | 16° Wind speed: 27km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:00, High tide: 04:00, Low Tide: 22:06, High tide: 16:25 Walvis Bay: 15° | 23° Wind speed: 35km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:00, High tide: 03:59, Low Tide: 22:06, High tide: 16:24 Rehoboth: 16° | 31° Mariental: 19° | 32° Keetmanshoop: 19° | 32° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 14° | 25° Ariamsvlei: 18° | 31° Oranjemund: 14° | 21° Luanda: 26° | 29° Gaborone: 18° | 31° Lubumbashi: 12° | 26° Mbabane: 15° | 20° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 14° | 26° Lilongwe: 14° | 27° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 16° | 24° Durban: 18° | 23° Johannesburg: 18° | 25° Dar es Salaam: 23° | 26° Lusaka: 18° | 29° Harare: 15° | 29° Currency: GBP to NAD 23.75 | EUR to NAD 20.39 | CNY to NAD 2.62 | USD to NAD 19.01 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.34 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.72 | RUB to NAD 0.21 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.19 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.85 | USD to EGP 47.67 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1277.03 | USD to ZAR 19.01 | USD to ZMW 26.4 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74513.94 Up +0.68% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1545.38 Up +1.53% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13346.81 Up +0.49% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 331.65/OZ UP +0.66% | Copper US$ 4.50/lb UP +1.41% | Zinc US$ 2 858.80/T UP 0.15% | Brent Crude Oil US$ 88.03/BBP UP +0.03% | Platinum US$ 911.96/OZ UP +1.09% Sport results: Premier League: Manchester United 4 vs 2 Sheffield United | Everton 2 vs 0 Liverpool | Crystal Palace 2 vs 0 Newcastle | Wolves 0 vs 1 Bournemouth | Arsenal 5 vs 0 Chelsea LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna European Championships Qualifying: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United English Championship: Coventry City 2 vs 3 Hull City | Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United Weather: Katima Mulilo: 15° | 34° Rundu: 15° | 34° Eenhana: 15° | 35° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 14° | 31° Omaruru: 17° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 17° | 31° Henties Bay: 15° | 21° Wind speed: 22km/h, Wind direction: S, Low tide: 10:02, High tide: 04:02, Low Tide: 22:08, High tide: 16:27 Swakopmund: 15° | 16° Wind speed: 27km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:00, High tide: 04:00, Low Tide: 22:06, High tide: 16:25 Walvis Bay: 15° | 23° Wind speed: 35km/h, Wind direction: SW, Low tide: 10:00, High tide: 03:59, Low Tide: 22:06, High tide: 16:24 Rehoboth: 16° | 31° Mariental: 19° | 32° Keetmanshoop: 19° | 32° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 14° | 25° Ariamsvlei: 18° | 31° Oranjemund: 14° | 21° Luanda: 26° | 29° Gaborone: 18° | 31° Lubumbashi: 12° | 26° Mbabane: 15° | 20° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 14° | 26° Lilongwe: 14° | 27° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 16° | 24° Durban: 18° | 23° Johannesburg: 18° | 25° Dar es Salaam: 23° | 26° Lusaka: 18° | 29° Harare: 15° | 29° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.75 | EUR to NAD 20.39 | CNY to NAD 2.62 | USD to NAD 19.01 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.34 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.72 | RUB to NAD 0.21 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.19 | USD to AOA 834.06 | USD to BWP 13.85 | USD to EGP 47.67 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1277.03 | USD to ZAR 19.01 | USD to ZMW 26.4 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74513.94 Up +0.68% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1545.38 Up +1.53% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13346.81 Up +0.49% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 25917.59 Down -3.21% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 331.65/OZ UP +0.66% | Copper US$ 4.50/lb UP +1.41% | Zinc US$ 2 858.80/T UP 0.15% | Brent Crude Oil US$ 88.03/BBP UP +0.03% | Platinum US$ 911.96/OZ UP +1.09%