Omahwahwameko gegameno lyoonyushi
Omukwashigwana gwaNamibia ngoka ha munu nokutekula oonyushi okwa pula AaNamibia opo ya kutheko nuudhiginini ongeshefa yoonyushi nokuyambidhidha ongeshefa yokulonga omagadhi goonyushi omanga a popi woo kegandjo lyomageelelo kwaamboka haya piyaganeke nokudhipaga oonyushi.
Sho a popi konima yedhimbuluko lyEsiku lyOonyushi mUuyuni ndyoka hali dhimbulukiwa aluhe momasiku 20 gaMei, omutekuli goonyushi moNamibia, Roland Graf zu Bentheim okwa popi kutya Namibia oha landa okuza pondje yoshilongo omagadhi goonyushi goopresenda 99 nonando oku na ompito ombwaanawa yokulonga omagadhi ngoka nokuyambulapo eliko lye.
Zu Bentheim oku na einekelo kutya Namibia ota vulu okulonga oopresenda 90 dhomagadhi goonyushi ngoka ngashiingeyi ha landa oopresenda 95 okuza koSouth Afrika omanga ha landa oopresenda 4 okuza koGermany.
“Namibia ota vulu okuninga evi lyoonyushi ihe otwa pumbwa meendelelo aatseyinawa muuteku woonyushi opo ya vule okunduluka omagadhi goonyushi nokuninga omahwahwameko goshilonga nesimano lyoonyushi moshilongo.”
Okutala koshiponga oshinene shoka sha taalela oonyushi muuyuni, zu Bentheim omwedhi nguka okwa gandja omagwedhelepo gomageelo ga thika pefutitho lyoshimaliwa shoN$50 000 kwaamboka taya ka piyaganeka oonyushi nenge taye dhi dhipaga.
Oonyushi odhi li sha simana momudhingoloko na ohadhi yambidhidha megamenenepo lyiikunwa opo yi vule okunduluka nokutulako oondya dha gwana. Okwa popi kutya ohaku ningwa omahwahwameko gegameno lyiinamwenyo ya yooloka ihe ihaku ningwa omahwahwameko gegamenenepo lyoonyushi.
Pahapu dhoHoneybee Health Coalition, oonyushi odha simana muushitwe wiikunwa nongele nena kadhi ko, iikunwa oyindji itayi vulu okutulako oondya dha gwana. Konyala iikunwa yi li poopresenda 75 otayi vulu okukala ya gumwa nayi konkalo ndjoka.
Momvula yo 2017, Omutumba gwIigwana yaHangana, ogwa tula miilonga okatokolitho hoka ka utha kutya omasiku 20 gaMei kehe omvula otaku kala haku dhimbulukiwa Esiku lyOonyushi mUuyuni, opo ku vule okuningwa omahwahwameko sho omwaalu gwoonyushi tagu shuna pevi muuyuni.
Okatokolitho hoka oka tulwa miilonga sha landula omapekaapeko gomomvula yo 2016 ngoka ga londodha kutya ehulepo lyoonyushi muuyuni, sho omwaalu goonyushi tagu shuna nayi noonkondo pevi, oshi li oshizemo shiilonga yaantuneyonagulo ndyoka otali ningwa kaantu.
Okatokolitho hoka oka holola kutya onkalo ndjoka otayi ka guma nayi iikunwa nokweeta ondjala noluhepo mokati kaantu, negamenenepo lyoonyushi olya nuninwa okuya moshipala ondjala nekalekepo lyuundjolowele waantu.
Iikunwa mbyoka tayi gumwa nayi ngele omwaalu gwoonyushi ogwa pu po omwa kwatelwa iiyimati, iihape oshowo iikunwa mbyoka hayi longithwa onga iikulya yiinamwenyo moshikondo shonyama.
Epandja lyopaungomba lwoWorldbeeday.org olya kunkilile kutya omwaalu gwoonyushi muuyuni otagu shuna pevi, pethimbo ndyoka oonyushi dhili dha pumbiwa noonkondo, unene miilongo mbyoka opo tayi putuka.
Omagwedhelepo ngoka ga gandjwa kaantu opo ya vule okuhupitha oonyushi omwa kwatelwa ekalekepo lyiikunino inayi tulwa omiti dhomauzigo.
Okwa dhengwa omuthindo keyando lyelongitho lyiikwauzigo miikunino, oshowo ngele omuntu okwa mono oonyushi pehala lyokutidha po oonyushi dhoka nokudhidhipaga nena naya konge omayambidhiho okuza kaantu mboka ye na owino notseyo muuteku yonyushi.
JANA-MARI SMITH
Sho a popi konima yedhimbuluko lyEsiku lyOonyushi mUuyuni ndyoka hali dhimbulukiwa aluhe momasiku 20 gaMei, omutekuli goonyushi moNamibia, Roland Graf zu Bentheim okwa popi kutya Namibia oha landa okuza pondje yoshilongo omagadhi goonyushi goopresenda 99 nonando oku na ompito ombwaanawa yokulonga omagadhi ngoka nokuyambulapo eliko lye.
Zu Bentheim oku na einekelo kutya Namibia ota vulu okulonga oopresenda 90 dhomagadhi goonyushi ngoka ngashiingeyi ha landa oopresenda 95 okuza koSouth Afrika omanga ha landa oopresenda 4 okuza koGermany.
“Namibia ota vulu okuninga evi lyoonyushi ihe otwa pumbwa meendelelo aatseyinawa muuteku woonyushi opo ya vule okunduluka omagadhi goonyushi nokuninga omahwahwameko goshilonga nesimano lyoonyushi moshilongo.”
Okutala koshiponga oshinene shoka sha taalela oonyushi muuyuni, zu Bentheim omwedhi nguka okwa gandja omagwedhelepo gomageelo ga thika pefutitho lyoshimaliwa shoN$50 000 kwaamboka taya ka piyaganeka oonyushi nenge taye dhi dhipaga.
Oonyushi odhi li sha simana momudhingoloko na ohadhi yambidhidha megamenenepo lyiikunwa opo yi vule okunduluka nokutulako oondya dha gwana. Okwa popi kutya ohaku ningwa omahwahwameko gegameno lyiinamwenyo ya yooloka ihe ihaku ningwa omahwahwameko gegamenenepo lyoonyushi.
Pahapu dhoHoneybee Health Coalition, oonyushi odha simana muushitwe wiikunwa nongele nena kadhi ko, iikunwa oyindji itayi vulu okutulako oondya dha gwana. Konyala iikunwa yi li poopresenda 75 otayi vulu okukala ya gumwa nayi konkalo ndjoka.
Momvula yo 2017, Omutumba gwIigwana yaHangana, ogwa tula miilonga okatokolitho hoka ka utha kutya omasiku 20 gaMei kehe omvula otaku kala haku dhimbulukiwa Esiku lyOonyushi mUuyuni, opo ku vule okuningwa omahwahwameko sho omwaalu gwoonyushi tagu shuna pevi muuyuni.
Okatokolitho hoka oka tulwa miilonga sha landula omapekaapeko gomomvula yo 2016 ngoka ga londodha kutya ehulepo lyoonyushi muuyuni, sho omwaalu goonyushi tagu shuna nayi noonkondo pevi, oshi li oshizemo shiilonga yaantuneyonagulo ndyoka otali ningwa kaantu.
Okatokolitho hoka oka holola kutya onkalo ndjoka otayi ka guma nayi iikunwa nokweeta ondjala noluhepo mokati kaantu, negamenenepo lyoonyushi olya nuninwa okuya moshipala ondjala nekalekepo lyuundjolowele waantu.
Iikunwa mbyoka tayi gumwa nayi ngele omwaalu gwoonyushi ogwa pu po omwa kwatelwa iiyimati, iihape oshowo iikunwa mbyoka hayi longithwa onga iikulya yiinamwenyo moshikondo shonyama.
Epandja lyopaungomba lwoWorldbeeday.org olya kunkilile kutya omwaalu gwoonyushi muuyuni otagu shuna pevi, pethimbo ndyoka oonyushi dhili dha pumbiwa noonkondo, unene miilongo mbyoka opo tayi putuka.
Omagwedhelepo ngoka ga gandjwa kaantu opo ya vule okuhupitha oonyushi omwa kwatelwa ekalekepo lyiikunino inayi tulwa omiti dhomauzigo.
Okwa dhengwa omuthindo keyando lyelongitho lyiikwauzigo miikunino, oshowo ngele omuntu okwa mono oonyushi pehala lyokutidha po oonyushi dhoka nokudhidhipaga nena naya konge omayambidhiho okuza kaantu mboka ye na owino notseyo muuteku yonyushi.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article