Malaria ota ka sindika
Etaandelo lyomukithi gwomalaria unene monooli yoshilongo otali ka yiwa moshipala shalandula komuloka ngoka gwa shuna pevi, niipotha iipe yomukithi otayi endelelwa po meendelelo.
Ominista yUundjolowele nOnkalonawa moNamibia, Omundohotola Bernhard Haufiku, okwa koleke kutya oku tameka omwedhi Januali nuumvo aantu ya thika po-18 oya hulitha komalaria omanga ya thika po-12 000 kwa kolekwa kutya oya kwatwa komukithi nguka.
Haufiku okwa koleke woo etukuko lyomukithi gwoCrimean-Congo Haemorrhagic fever ngoka gwa faalela omuntu gumwe gwomaantu yaali mboka ya kwatwa komukithi nguka.
“Omuntu gumwe ngoka kwa li kwa kolekwa kutya okwa kwatwa komukithi nguka okwa lalekwamo moshipangelo shaWindhoek Central hospital moka a li iikalekelwa nongashiingeyi okwiikwalekelwa moshipangelo shaGobabis.”
Okwa popi kutya kape na we iizemo tayi ulike omandhindhiliko gomukithi nguka nonando omakonaakono ngoka ga li ga ningwa, iizemo oya pitithwa owala omutenya gwOmaandaha.
Minista okwa popi kutya nonando Namibia oteshi enditha nawa mokwaadha omalalakano ge gokuvudhamo thiluthilu omukithi gwomalaria moshilongo okuza mo-2020, okwa holoka eshuno pevi noopresenda 96 dhiipotha mbyoka oshowo omaso ngoka geetithwa komukithi nguka okutameka momvula yo-2001.
Mo-2012, iipotha yomalaria ya thika po-3 163 nomaso gane oya li ya lopotwa nomoomvula dha landula ko okwa lopotwa iipotha 24 682 nomaso 87 mo-2016.
Pokati kaJanuali sigo oMalitsa gwo-2016, okwa lopotwa iipotha 7 779 naantu 32 oya hulitha.
Okwa popi kutya olundji omaso ohaga etithwa uuna omukithi gwa monika kwa lata noyendji mboka yeli moshiponga shomukithi ngoka, aanona aashona oshowo aakokele. Mboka ya pangwa mbala ohaya kala nawa.
Haufiku okwa ti shoka sha etitha iipotha yomukithi ngoka yi li pombanda mo-2013 oshowo omvula ya piti, omolwaashoka ka kwali kwa ningwa opombela moAngola oshowo moNamibia.
Ka kwa li woo kwa hawalekwa aakwashigwana oonete odhindji naamboka yedhi pewa inaye dhi longitha.
JANA-MARI SMITH
Ominista yUundjolowele nOnkalonawa moNamibia, Omundohotola Bernhard Haufiku, okwa koleke kutya oku tameka omwedhi Januali nuumvo aantu ya thika po-18 oya hulitha komalaria omanga ya thika po-12 000 kwa kolekwa kutya oya kwatwa komukithi nguka.
Haufiku okwa koleke woo etukuko lyomukithi gwoCrimean-Congo Haemorrhagic fever ngoka gwa faalela omuntu gumwe gwomaantu yaali mboka ya kwatwa komukithi nguka.
“Omuntu gumwe ngoka kwa li kwa kolekwa kutya okwa kwatwa komukithi nguka okwa lalekwamo moshipangelo shaWindhoek Central hospital moka a li iikalekelwa nongashiingeyi okwiikwalekelwa moshipangelo shaGobabis.”
Okwa popi kutya kape na we iizemo tayi ulike omandhindhiliko gomukithi nguka nonando omakonaakono ngoka ga li ga ningwa, iizemo oya pitithwa owala omutenya gwOmaandaha.
Minista okwa popi kutya nonando Namibia oteshi enditha nawa mokwaadha omalalakano ge gokuvudhamo thiluthilu omukithi gwomalaria moshilongo okuza mo-2020, okwa holoka eshuno pevi noopresenda 96 dhiipotha mbyoka oshowo omaso ngoka geetithwa komukithi nguka okutameka momvula yo-2001.
Mo-2012, iipotha yomalaria ya thika po-3 163 nomaso gane oya li ya lopotwa nomoomvula dha landula ko okwa lopotwa iipotha 24 682 nomaso 87 mo-2016.
Pokati kaJanuali sigo oMalitsa gwo-2016, okwa lopotwa iipotha 7 779 naantu 32 oya hulitha.
Okwa popi kutya olundji omaso ohaga etithwa uuna omukithi gwa monika kwa lata noyendji mboka yeli moshiponga shomukithi ngoka, aanona aashona oshowo aakokele. Mboka ya pangwa mbala ohaya kala nawa.
Haufiku okwa ti shoka sha etitha iipotha yomukithi ngoka yi li pombanda mo-2013 oshowo omvula ya piti, omolwaashoka ka kwali kwa ningwa opombela moAngola oshowo moNamibia.
Ka kwa li woo kwa hawalekwa aakwashigwana oonete odhindji naamboka yedhi pewa inaye dhi longitha.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article