Iipotha yoMalaria ya gu pevi
Iipotha yoMalaria ya gu pevi

Iipotha yoMalaria ya gu pevi

Kenya Kambowe
Iipotha yomukithi gwomalaria oya gu pevi noonkondo miitopolwa iyali yaKavango, sho kwa lopotwa owala iipotha yi li 1 120 okuyeleka nomvula ya zi ko ethimbo lya faathana, sho kwa li kwa lopotwa iipotha yi li 6 000.

Shoka osha hololwa kwaangoka ta longo pehala lyomukomeho gwuundjolowele oshitopolwa shaKavango, Dr Abiola Adesina, ngoka a popi kutya egwo pevi ndyoka nuumvo olya etithwa koprograma yopombela yoIndoor Residual Spraying (IRS) ndjoka ya ningwa omvula ya piti, oshowo omuloka gwa nkundipala ngoka gwa dhidhilikwa nuumvo.

Namibian Sun okwa li a lopota muSepetamba omvula ya piti kutya, okwa lopotwa iipotha yoMalaria yi li po 24 000 oshowo omaso 32.

Adesina okwa popi ngaaka pethimbo lyepatululo lyomutumba gwoongamba dhaNamibia naAngola ngoka tagu ningilwa moRundu.

Omunambelewa ngoka ina popya ngele okwa lopotwa omaso ga etithwa komukithi gwomalaria ngashiingeyi.

Iitopolwa yaKavango iyali oyo unene hayi gumwa noonkondo komukithi gwomalaria moNamibia.

MuApilili gwo 2017, iitopolwa iyali yaKavango oya lopota iipotha yi li po 4 617 ya pombanda iikando ine niipotha mbyoka ya lopotwa moshitopolwa shaHangwena yi li 1 184, Zambezi 582, Omusati 237, Oshikoto 196, Otjozondjupa 97 oshowo Oshana 69.

Adesina okwa popi kutya nonuumvo otaya pangele okutula miilonga oprograma ndjoka yoIRS na okwa pula aakwashigwana ya yamukule nawa opo ku vule okuyandwa omukithi ngoka.

Okutameka omvula yo 2016, epangelo olya kala tali longithwa omuti tagu ithanwa K-Othrine ngoka tagu vulu okugamena okuza koomwe uule woomwedhi hamano.

Adesina okwa popi kutya ngele oprograma ndjoka yoIRS oya tulwa nawa miilonga nena iipotha yomalaria otayi vulu okushunithwa pevi.

Sho a pulwa ngele oprograma ndjoka otayi yi miilonga moAngola, sho oshilongo shoka sha kala sha taalela omashongo ngele tashi ya ketulo miilonga lyoprograma ndjoka, Adesina okwa popi kutya mbyoka oyimwe yomiinima tayi kundathanwa pomutumba ngoka.

Omvula ya piti, pethimbo lyedhimbuluko lyEsiku lyoSADC Malaria Awareness Ominista nale yUundjolowele, Bernard Haufiku okwa holola kutya iipotha yomukithi gwomalaria yi li po 3 000 oya lopotwa momvula yo 2012, na oya londo sigo opiipotha 66 000 moshilongo ashihe momvula yo 2018.

Adesina okwa yelitha kutya elalakano lyomutumba ngoka taya ningi okutopolelathana iiyetwapo nokwiilonga iiyetwapo iiwanawa okuza kaanambelewa yiilongo mbyoka iyali.

Okwa tsu omuthimbo kombinga yekondololo lyomikithi nepango kutya otali e ta iizemo iiwanawa yoonkundathana ndhoka.

Nonando ongaaka okwa kala omashongo ngaashi elongitho lyoonete dhoomwe mokukwata oohi.

MuApili gwo 2017, omukalelipo gwoMalaria Elimination 8 (E8) oshowo ominista nale yuundjolowele Dr Richard Kamwi, oya lombwele oNamibian Sun kutya nonando uuministeli otawu gandja oonete dhokwiigamena koomwe ngele nena oonete dhoka itadhi longithwa mokwiigamena nena o E8 itayi a dha omalalakano gawo gomo2020.

KENYA KAMBOWE

Comments

Namibian Sun 2025-07-05

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment