Iipotha iipe yoHepatitis E ya londo pombanda
Ehangano lyoWorld Health Organisation olya popi kutya epangelo oshowo omalelo gopaitopolwa oya pumbwa okukatuka oonkatu dhomeendelelo mokuungaunga netukuko lyomukithi gwoHepatitis E.
Ehangano lyUundjolowele mUuyuni, oWorld Health Organisation (WHO) olya holola omaiyuvo ngoka oshiwike shika, sha landula e yo pombanda ndyoka lya dhidhikikwa metukuko lyiipotha yomukithi gwohepatitis E muJuni, nokupopya kutya okwa pumbwa okukatukwa oonkatu omolwa omukithi ngoka ngashiingeyi gwa kwata AaNamibia ye li po 5 400 nokudhipaga aantu yeli po 45, konima nkene gwa tukuka oomvula mbali dha piti.
Iipotha yomukithi ngoka yi li po 56 oya dhidhilikwa pokati komasiku 20 gaMei oshowo gaali gaJuni nuumvo, palopota ompe ndjoka ya pitithwa kuuministeli wuundjolowele, nomwaalu ngoka ogwa londo pombanda sigo opiipotha 113 okuza momasiku gatatu sigo 16 gaJuni.
Mokuyamukula, olopota yopaundjolowele wopaulumomhumbwe nomatukuko gomikithi muAfrika ndjoka ya pitithwa koWHO mOmaandaha, oya holola omaupyakadhi ngoka taga yi moshipala oonkambadhala dhokukondolola omukithi ngoka uule woomwedhi 20 ngashiingeyi.
WHO okwa gandja ekunkililo kepangelo nomalelo giitopolwa opo ya katuke oonkatu nokutala komaupyakadhi ngoka geli eshongo mokukondjitha omukithi ngoka.
Olopota oya holola kutya e yo pombanda lyiipotha yomukithi ngoka moNamibia muule womasiku ga piti, oli li omaipulo omanene unene sho oshilongo sha taalela onkalo yoshikukuta ndjoka tayi vulu okuya moshipala eyandjakaneko lyomeya nokutula pombanda ompumbwe yomeya moshilongo.
Olopota oya holola kutya omukithi gwohepatitis E ngoka gwa tukuka moNamibia muSepetemba gwomvula yo 2017, ogwa ninga omukundu omunene moshilongo.
Namibia okwa lopotwa kutya okuli a gumwa nayi noonkondo komukithi ngoka oshowo uule wethimbo omukithi gwa kala moshilongo uule woomwedhi dhi vulithe po 18 ngashiingeyi.
Uupyakadhi wumwe mboka wa dhidhilikwa kutya otawu taandelitha unene omukithi, ompumbwe yomeya ga yogoka, omayambidhidho gopauyogoki mokati koshigwana unene komahala hoka kwadhidhilikwa omukithi unene momalukanda.
Omalimbililo
Iipotha yombuto yohepatatais E ngashiingeyi oyi li po 5 423, okuza po 5 309 petameko lyomwedhi Juni.
Uuministeli wuundjolowele owa koleke kutya iipotha iipe yi li 113 yombuto yohepatitis mboka ya dhidhilikwa ngashiingeyi o 60 oya lopotwa moshitopolwa shaKhomas, ya landulwa kiipotha 17 ya dhidhilikwa moshitopolwa shErongo, moshitopolwa shaMusati omwa dhidhilikwa iipotha ihetatu, mOmaheke omwa dhidhilikwa iipotha ihamano omanga miitopolwa Oshana, Ohangwena oshowo Kavango mwadhidhilikwa oshipotha shimwe kehe pokati komasiku gatatu sigo 16 gaJuni.
Omukithi ngoka ogwa tukuka unene momalukanda moka mu na ompumbwe yeyandjakaneko lyomeya ga yogoka, oshowo ompumbwe yuundjugo niikwaniipangitho yilwe yuuyogoki mwakwatelwa woo omahala gokwiiyogela koonyala.
Omahala ngoka ga dhengwa unene ongaashi Havana noGoreangab mOvenduka oshowo olukanda lwaDRC moSwakopmund.
Moshitopolwa shaKhomas, aantu ya thika po 3 529 oya kwatwa kombuto ndjoka omanga moshitopolwa shErongo, aantu ye li po 1 267 ya gumwa.
Iitopolwa yilwe ya hupako oyo ya humbata oopresenda 12 dhombuto ndjoka.
Iipotha yi li po 37 yohepatitis A oya lopotwa moshitopolwa shaMusati nuumvo, na otaku tengenekwa kutya oyo ya etitha etukuko ndyoka.
Ombuto hepatitis E oshowo A adhihe ohadhi taandelithwa okuza monyata nenge momeya niikulya ya kwatwa koombuto ndhoka, na ohayi taandele unene momahala ge na onkalo yuuyogoki ya nkundipala. Dr Bernard Haufiku, ngoka a kwatele komeho okomitiye yekondololo lyopaulumomhumbwe lyuundjolowele pashigwana, okwa li a popi kutya okwa pumbwa okuteya po elyenge lyetaandelitho lyoombuto ndhoka.
JANA-MARI SMITH
Iipotha yomukithi ngoka yi li po 56 oya dhidhilikwa pokati komasiku 20 gaMei oshowo gaali gaJuni nuumvo, palopota ompe ndjoka ya pitithwa kuuministeli wuundjolowele, nomwaalu ngoka ogwa londo pombanda sigo opiipotha 113 okuza momasiku gatatu sigo 16 gaJuni.
Mokuyamukula, olopota yopaundjolowele wopaulumomhumbwe nomatukuko gomikithi muAfrika ndjoka ya pitithwa koWHO mOmaandaha, oya holola omaupyakadhi ngoka taga yi moshipala oonkambadhala dhokukondolola omukithi ngoka uule woomwedhi 20 ngashiingeyi.
WHO okwa gandja ekunkililo kepangelo nomalelo giitopolwa opo ya katuke oonkatu nokutala komaupyakadhi ngoka geli eshongo mokukondjitha omukithi ngoka.
Olopota oya holola kutya e yo pombanda lyiipotha yomukithi ngoka moNamibia muule womasiku ga piti, oli li omaipulo omanene unene sho oshilongo sha taalela onkalo yoshikukuta ndjoka tayi vulu okuya moshipala eyandjakaneko lyomeya nokutula pombanda ompumbwe yomeya moshilongo.
Olopota oya holola kutya omukithi gwohepatitis E ngoka gwa tukuka moNamibia muSepetemba gwomvula yo 2017, ogwa ninga omukundu omunene moshilongo.
Namibia okwa lopotwa kutya okuli a gumwa nayi noonkondo komukithi ngoka oshowo uule wethimbo omukithi gwa kala moshilongo uule woomwedhi dhi vulithe po 18 ngashiingeyi.
Uupyakadhi wumwe mboka wa dhidhilikwa kutya otawu taandelitha unene omukithi, ompumbwe yomeya ga yogoka, omayambidhidho gopauyogoki mokati koshigwana unene komahala hoka kwadhidhilikwa omukithi unene momalukanda.
Omalimbililo
Iipotha yombuto yohepatatais E ngashiingeyi oyi li po 5 423, okuza po 5 309 petameko lyomwedhi Juni.
Uuministeli wuundjolowele owa koleke kutya iipotha iipe yi li 113 yombuto yohepatitis mboka ya dhidhilikwa ngashiingeyi o 60 oya lopotwa moshitopolwa shaKhomas, ya landulwa kiipotha 17 ya dhidhilikwa moshitopolwa shErongo, moshitopolwa shaMusati omwa dhidhilikwa iipotha ihetatu, mOmaheke omwa dhidhilikwa iipotha ihamano omanga miitopolwa Oshana, Ohangwena oshowo Kavango mwadhidhilikwa oshipotha shimwe kehe pokati komasiku gatatu sigo 16 gaJuni.
Omukithi ngoka ogwa tukuka unene momalukanda moka mu na ompumbwe yeyandjakaneko lyomeya ga yogoka, oshowo ompumbwe yuundjugo niikwaniipangitho yilwe yuuyogoki mwakwatelwa woo omahala gokwiiyogela koonyala.
Omahala ngoka ga dhengwa unene ongaashi Havana noGoreangab mOvenduka oshowo olukanda lwaDRC moSwakopmund.
Moshitopolwa shaKhomas, aantu ya thika po 3 529 oya kwatwa kombuto ndjoka omanga moshitopolwa shErongo, aantu ye li po 1 267 ya gumwa.
Iitopolwa yilwe ya hupako oyo ya humbata oopresenda 12 dhombuto ndjoka.
Iipotha yi li po 37 yohepatitis A oya lopotwa moshitopolwa shaMusati nuumvo, na otaku tengenekwa kutya oyo ya etitha etukuko ndyoka.
Ombuto hepatitis E oshowo A adhihe ohadhi taandelithwa okuza monyata nenge momeya niikulya ya kwatwa koombuto ndhoka, na ohayi taandele unene momahala ge na onkalo yuuyogoki ya nkundipala. Dr Bernard Haufiku, ngoka a kwatele komeho okomitiye yekondololo lyopaulumomhumbwe lyuundjolowele pashigwana, okwa li a popi kutya okwa pumbwa okuteya po elyenge lyetaandelitho lyoombuto ndhoka.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article