Geingob okwa hulitha po elongitho nayi lyiimaliwa - Hengari
Omupopiliko gwOmupresidnde Hage Geingob okwa popi kutya omutse gwoshilongo ogwa ningi omalunduluko nokuhulitha po elongitho lyiimaliwa kiinima mbyoka inayi pumbiwa momalweendo oshowo momutumba.
Alfredo Hengari okwa popi kutya Geingob okwa ningi omatokolo omanene mokuhulitha po elongitho lyiiyemo omolwa oshizemo shompumbwe yiimaliwa shoka sha etithwa kegwo pevi lyeliko momvula yo 2013.
Okwa popi ngaaka ta yamukula komapulo ngoka a ningilwa koshifokundaneki shoNamibin Sun kutya omolwashike omuleli ita shunitha pevi omwaalu gwiilyo yokabinete oshowo omwaalu gwaagandjimayele ye onga omukalo gwokushunitha pevi elongitho lyiimaliwa oyindji pethimbo mpoka oshilongo sha taalela ompumbwe yoshimaliwa.
Okwa li woo a pulwa kutya oshike omupresidende a tula miilonga onga omukalo gwokuhupitha iimaliwa yoshigwana pethimbo oshilongo sha taalela onkalo ya dhigupala.
Geingob okwa li a lombwele oshifokundaneki shoNew Era kuyele omvula ndjika kutya okabinete kongashiingeyi okanene na ope na omatompelo.
“Omupresidende Sam Nujoma, okwa li omukokoli presidende nependafule. Okwa li e na elelo lyopaushitwe. Omupresidende Pohamba okwali a mwena kashona ihe ngawe otandi ungaunga naantu yepupi lyandje, mpoka kehe gumwe kwali ta vulu okuninga omupresidende. Ondili methiminiko enene opo ndi kale nokabinete okanene molwaashoka aantu mboka yoomvula dhandje oya hala okukwatelwa mo. Andola osha kala sha piyagana ngele inandi ya ulika,” omupresidende a li a popi.
Hengari okwa li a pula kutya omuleli okwa tula miilonga omilandu dhini mokushunitha pevi elongitho yiimaliwa, sho epangelo lya tokola okuhehela oshimaliwa shoopresenda 2 okuza oondjambi dhaaniilonga.
“Elongitho lyiimaliwa inali pumbiwa olya kuthwa po okuza komalweendo nomitumba. Owa pumbwa okudhimbulukithwa kutya omupresidende okwa kaleke elonguluko lyokapale koodhila koshimaliwa oshindji nokwiitula mo mokukondjitha uulingilingi.”
Aatseyinawa oye wete kutya Geingob okwiiyadha pokati kemanya nehala lyathinana kombinga yomwaalu gwiilyo yokabinete ke oshowo aagandjimayele ye.
Omunongononi gwonkalo yopolotika, Ndumba Kamwanyah okwa popi kutya pakantu yimwe onkalo yeliko yanayipala ndjoka ya taalela Namibia oyi na sha nomwaalu omunene gwokabineta kaNamibia.
Okwa gwedha po kutya unene oompito dhiilonga oombali dhoka dha ningwa po nonando poompito mpoka otapu vulu owala okukala omuntu gumwe.
Okwa popi kutya otashi pula oshindji okuza moshiketha shepangelo okukala nomwaalu gwokabinete guthike pokabinete kaNamibia, sho pe na aagandjimayele yomupresidende mboka natango ye na aagandjimayele na ope na woo oominista ndhoka tadhi ungaunga nompangu nuuyuki, ihe ope na woo aagandjimayele mboka taya gandja omayele komupresidende shi na niikumungu yekotampango nooveta.
Omunongononi gwonkalo yeliko, Omu Kakujaha-Matundu okwiinekela kutya omupresidende okwa tulwa ponkalo ya piyagana kookomarade ye na otashi ka kala oshidhigu okuya kutha miilonga.
“Ondi wete shoka tashi ka vula okulonga ngele eliko olya gupevi nayi okukambadhala okushunitha pevi omauwanawa gawo na otaya ka kala ye na ehogololo lyomauwanawa taga shuna pevi nenge yaka konge iilonga palwe.”
Kamwanyah okwa popi kutya ope na omaiyuvo mokati kaaleli yaAfrika kutya oshindji osho oshiwanawa, ta popi kutya omaiyuvo ngoka oga pumbwa okukuthwa po na oya pumbwa okwiilonga okuza kiilongo mbyoka ya putuka.
“Otu na omwaalu gwaakwashigwana gwaantu ye li poomiliyona 2.5 ihe otuna okabinete ke na aantu ye vulithe po 25. otu na okwiilonga kutya otatu vulu okupondola oshindji tu na omwaalu omushona gwokabinete. Okwa pumbwa okutalika kuunongo naantu mboka taya vulu okulonga pehala lyokukala owala nomwaalu gwaantu mboka kaye na uunongo washa.”
Kamwanyah okwa popi kutya otashi ulike kutya epangelo olya fa kali wete shoka tashi shunitha pevi eliko lyoshilongo nokweeta uupyakadhi.
Okwa popi kutya okwa pumbwa okutalika kutya uupyakadhi tawu zilile peni nokukambadhala okukandula po uupyakadhi taku talika mpoka tawu zilile molwaashoka itashi kwatha sha oku ninga oonkambadhala dhokukandula po onkalo ndjoka ya taalela oshilongo ngele kaku shiwike kutya uupyakadhi otawu etithwa koshike.
Okwa tsikile kutya ngele epangelo otali kambadhala okutota po oompito dhiilonga miikondo ya yooloka nena shoka otashi ka kwathela meyambulepo lyeliko, ihe omupya omunene ke wete ngele epangelo otali ningi oompangela dha sha.
Kakujaha-Matundu okwa popi kutya ope na oominista ndhoka dha kala mokabinete uule woomvula 10 na odha oya pumbwa okumangululwa.
“Aantu oya kala mepangelo ethimbo ele, na oyiimonena eliko lyagwana oku ya hupitha uule woomvula omulongo nenge oomvula dhoka taya vulu okukala kombanda yevi.
“Omupresidende ota vulu okukalapo naantu mboka taya vulu natango okulonga na otaya e ta po sha.”
Hengari okwa popi kutya Geingob kwa tula miilonga oHarambee Prosperity Plan omvula 2016, opo a kwashilipaleke kutya eliko lyaNamibia olya hupithwa.
Okwa popi kutya epangelo olyiitulamo mokuhupitha eliko ta popi woo kombinga yonkalo yoshikukuta moka a popi kutya nonando oshilongo osha taalela onkalo yoshikukutha ya dhigupala, epangelo olyiitulamo nokwiikalekela oshimaliwa sha thika poomiliyona 500 shoka tashi ka longithwa mokuungaunga nomukundu ngoka.
JEMIMA BEUKES
Okwa popi ngaaka ta yamukula komapulo ngoka a ningilwa koshifokundaneki shoNamibin Sun kutya omolwashike omuleli ita shunitha pevi omwaalu gwiilyo yokabinete oshowo omwaalu gwaagandjimayele ye onga omukalo gwokushunitha pevi elongitho lyiimaliwa oyindji pethimbo mpoka oshilongo sha taalela ompumbwe yoshimaliwa.
Okwa li woo a pulwa kutya oshike omupresidende a tula miilonga onga omukalo gwokuhupitha iimaliwa yoshigwana pethimbo oshilongo sha taalela onkalo ya dhigupala.
Geingob okwa li a lombwele oshifokundaneki shoNew Era kuyele omvula ndjika kutya okabinete kongashiingeyi okanene na ope na omatompelo.
“Omupresidende Sam Nujoma, okwa li omukokoli presidende nependafule. Okwa li e na elelo lyopaushitwe. Omupresidende Pohamba okwali a mwena kashona ihe ngawe otandi ungaunga naantu yepupi lyandje, mpoka kehe gumwe kwali ta vulu okuninga omupresidende. Ondili methiminiko enene opo ndi kale nokabinete okanene molwaashoka aantu mboka yoomvula dhandje oya hala okukwatelwa mo. Andola osha kala sha piyagana ngele inandi ya ulika,” omupresidende a li a popi.
Hengari okwa li a pula kutya omuleli okwa tula miilonga omilandu dhini mokushunitha pevi elongitho yiimaliwa, sho epangelo lya tokola okuhehela oshimaliwa shoopresenda 2 okuza oondjambi dhaaniilonga.
“Elongitho lyiimaliwa inali pumbiwa olya kuthwa po okuza komalweendo nomitumba. Owa pumbwa okudhimbulukithwa kutya omupresidende okwa kaleke elonguluko lyokapale koodhila koshimaliwa oshindji nokwiitula mo mokukondjitha uulingilingi.”
Aatseyinawa oye wete kutya Geingob okwiiyadha pokati kemanya nehala lyathinana kombinga yomwaalu gwiilyo yokabinete ke oshowo aagandjimayele ye.
Omunongononi gwonkalo yopolotika, Ndumba Kamwanyah okwa popi kutya pakantu yimwe onkalo yeliko yanayipala ndjoka ya taalela Namibia oyi na sha nomwaalu omunene gwokabineta kaNamibia.
Okwa gwedha po kutya unene oompito dhiilonga oombali dhoka dha ningwa po nonando poompito mpoka otapu vulu owala okukala omuntu gumwe.
Okwa popi kutya otashi pula oshindji okuza moshiketha shepangelo okukala nomwaalu gwokabinete guthike pokabinete kaNamibia, sho pe na aagandjimayele yomupresidende mboka natango ye na aagandjimayele na ope na woo oominista ndhoka tadhi ungaunga nompangu nuuyuki, ihe ope na woo aagandjimayele mboka taya gandja omayele komupresidende shi na niikumungu yekotampango nooveta.
Omunongononi gwonkalo yeliko, Omu Kakujaha-Matundu okwiinekela kutya omupresidende okwa tulwa ponkalo ya piyagana kookomarade ye na otashi ka kala oshidhigu okuya kutha miilonga.
“Ondi wete shoka tashi ka vula okulonga ngele eliko olya gupevi nayi okukambadhala okushunitha pevi omauwanawa gawo na otaya ka kala ye na ehogololo lyomauwanawa taga shuna pevi nenge yaka konge iilonga palwe.”
Kamwanyah okwa popi kutya ope na omaiyuvo mokati kaaleli yaAfrika kutya oshindji osho oshiwanawa, ta popi kutya omaiyuvo ngoka oga pumbwa okukuthwa po na oya pumbwa okwiilonga okuza kiilongo mbyoka ya putuka.
“Otu na omwaalu gwaakwashigwana gwaantu ye li poomiliyona 2.5 ihe otuna okabinete ke na aantu ye vulithe po 25. otu na okwiilonga kutya otatu vulu okupondola oshindji tu na omwaalu omushona gwokabinete. Okwa pumbwa okutalika kuunongo naantu mboka taya vulu okulonga pehala lyokukala owala nomwaalu gwaantu mboka kaye na uunongo washa.”
Kamwanyah okwa popi kutya otashi ulike kutya epangelo olya fa kali wete shoka tashi shunitha pevi eliko lyoshilongo nokweeta uupyakadhi.
Okwa popi kutya okwa pumbwa okutalika kutya uupyakadhi tawu zilile peni nokukambadhala okukandula po uupyakadhi taku talika mpoka tawu zilile molwaashoka itashi kwatha sha oku ninga oonkambadhala dhokukandula po onkalo ndjoka ya taalela oshilongo ngele kaku shiwike kutya uupyakadhi otawu etithwa koshike.
Okwa tsikile kutya ngele epangelo otali kambadhala okutota po oompito dhiilonga miikondo ya yooloka nena shoka otashi ka kwathela meyambulepo lyeliko, ihe omupya omunene ke wete ngele epangelo otali ningi oompangela dha sha.
Kakujaha-Matundu okwa popi kutya ope na oominista ndhoka dha kala mokabinete uule woomvula 10 na odha oya pumbwa okumangululwa.
“Aantu oya kala mepangelo ethimbo ele, na oyiimonena eliko lyagwana oku ya hupitha uule woomvula omulongo nenge oomvula dhoka taya vulu okukala kombanda yevi.
“Omupresidende ota vulu okukalapo naantu mboka taya vulu natango okulonga na otaya e ta po sha.”
Hengari okwa popi kutya Geingob kwa tula miilonga oHarambee Prosperity Plan omvula 2016, opo a kwashilipaleke kutya eliko lyaNamibia olya hupithwa.
Okwa popi kutya epangelo olyiitulamo mokuhupitha eliko ta popi woo kombinga yonkalo yoshikukuta moka a popi kutya nonando oshilongo osha taalela onkalo yoshikukutha ya dhigupala, epangelo olyiitulamo nokwiikalekela oshimaliwa sha thika poomiliyona 500 shoka tashi ka longithwa mokuungaunga nomukundu ngoka.
JEMIMA BEUKES
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article