Geingob a nyanwa omolwa onkalo yaZimbabwe
Ongundu tayi iyithana 'Concerned group of Zimbabwe' oshiwike sha piti oya nyana omuleli gwaNamibia, Hage Geingob omolwa omapopyo ge ngoka a ningi oshiwike sha piti kombinga yonkalo yopapolotika moZimbabwe.
Pethimbo lyomutumba gwaaleli yiilongo yoSouthern African Development Community (SADC) ngoka gwa ningwa momasiku 9 gaFebruali moAddis Ababa, Ethiopia, Geingob ngoka e li omunashipundi gwoSADC okwa pititha omukanda ta gandja uusama komahangano gaashi gopapangelo, oshowo oongundu dhimwe ndhoka e wete tadhi hwahwamekitha onkalo yopapolotika yoshilongo shoka. Shoka osha landula edhipago lyaahololimadhilaadhilo ye li 12, mboka ya dhipagwa kopolisi oshowo ketanga lyegameno moshilongo shoka omwedhi gwa piti. Ehololomadhilaadhilo ndyoka lyuule womasiku gatatu lya unganewa koZimbabwe Congress of Trade Unions (ZCTU) olya shituka iikolokosha. Mboka oya ningi ehololomadhilaadhilo oye li ompinge neyo pombanda lyondando yomahooli.
Uuyuni mwakwatelwa Iigwana yaHangana oya nyana nokukondema noonkondo onkalo ndjoka yi li moZimbabwe na oya pula omalelo moshilongo shoka kaga longithe oonkondo uuna taga yamukula kaahololiyomadhilaadhilo.
“SADC oya holola uukumwe we nepangelo oshowo naantu yoReplika yaZimbabwe na otatu pula iilongo muuyuni yi ku thepo oondjindikila ndhoka dha tulilwa mo oshilongo shoka,” Geingob a popi.
Okwa popi kutya omahangano gaashi gopapagelo ngoka haga pewa iiyemo kiilongo yomUuzilo ogo taga hwahwameke onkalo ndjoka yopapolotika, yopaliko oshowo omaupyakadhi gopauntu ga taalela aakwashigwana yoshilongo shoka sha Afrika. Nonando ongaaka ongundu yo 'Concerned group of Zimbabwe' oya nyana omukanda gwaGeingob tayi popi kutya otagu holola okwaahatsakumwe nonkalo ndjoka ya talela shili Zimbabwe.
Oya popi kutya inashi yela ngele SADC okwa ninga tuu omakonaaakono gonkalo ndjoka yi li moshilongo nongele oya tsakanena tuu noonakuninga iihakanwa nokuuva ombinga yehokololo lyoonakuninga iihakanwa kakele kokutsakanena nepangelo lyoshilongo.
Ongundu otayi gandja uusama kuGeingob kutya onga omunashipundi gwoSADC ota gandja oshipopiwa shi li pankatu ndjoka, nokugwedha po kutya oshipopiwa shoka otashi idhimbike onkalo yoshili ndjoka ya taalela Zimbabwe, na oshi li etukano kaakwashigwana yoshilongo shoka.
“Tse AaZambabwe otuuvuteko onkalo yetu na inatu pumbwa aantu yopondje taye ya moshilongo opo yetu lombwele. Tse itatu vulu okulanda omahooli koshimaliwa shooUS$3.31 omanga oopresenda 95 dhetu ihadhi longo, na otatu hupu koshimaliwa inashi thika podola yimwe mesiku. Okuningitha natango onkalo ondhigu epangelo otali hanagulapo iinima yetu mbyoka hatu nduluka nokulanditha kutseyene.”
Ongundu oya popi kutya AaZimbabwe oyuuviteko oshindji shoka ya kanitha na oya kanitha nale oshindji onga oshigwana ngaashi oya kanitha oopenzela dhawo niimaliwa moombaanga, oshowo ngashiingeyi sho taya futu oondando dhi li pombanda opo ya vule okufutila omalweendo gOmupresidende Emmerson Mnangagwa.
“Uuna Geingob naSADC taya gandja uusama kutse omolwa oondjindikila ndhoka, SADC ota gandja tuu uusama kuEmmerson Mnangagwa omolwa omayamukulo ge giikolokosha ngoka ta yamukula kaakwashigwana mboka taya ningi omahololomadhilaadhilo, okudhipaga aakwashigwana oshowo okuya kwata koonkondo? Shoka osha hala kutya SADC ota popile iikolokosha mbyoka tayi ningilwa aakwashigwana kepangelo ? Geingob oku li uumbangi kutya shoka shi na oshilonga kuSADC edhina owala Emmerson Mnangagwa nepangelo lyoZanu-PF, nongele tamu holola uukwawo wanankali, SADC na yelithe kutya uukwawo wanankali we okwewuukitha kepangelo ihe ha kaakwashigwana. Inatu ningwa oonkundathana natse nenge omapulaapulo omanga omukanda ngoka inagu pitithwa.”
Omukanda ngoka gwa pitithwa kongundu ndjoka yaZimbambwe ogwa tsikile kutya oshi li kuyo onga aakwashigwana yaZimbabwe opo yiikuthe ko nokutopoka nolutu ndoka lu lilepo owala uuwanawa walyo mokumona iishoshela okuzilila kiiyemo yaakwashigwana mboka haya futu iishoshela mbyoka ihe olutu ndoka kalu nako nashianonkalo nemono lyiihuna lyaakwashigwana mboka.
Ongundu oya tsikile kutya ethimbo olya thikana kaaleli yaSADC mboka ye lilepo owala okwiiyambapalekela moondjato dhaakwashigwana opo yamone kutya ethimbo lyawo olya pwako, naakwashigwana oye na uuthemba oku ya kutha kiipundi molwaashoka oyo ya li ye ya tula miipundi.
Namibian Sun ina mona uuyelele ngele Omupresidende Geingob okwa yakula nokulesha omukanda ngoka, sho omupopiliko gwe Alfredo Hengari ina yamukula komatumwalaka ngoka a tuminwa kongodhi ye.
ELIASER NDEYANALE
Pethimbo lyomutumba gwaaleli yiilongo yoSouthern African Development Community (SADC) ngoka gwa ningwa momasiku 9 gaFebruali moAddis Ababa, Ethiopia, Geingob ngoka e li omunashipundi gwoSADC okwa pititha omukanda ta gandja uusama komahangano gaashi gopapangelo, oshowo oongundu dhimwe ndhoka e wete tadhi hwahwamekitha onkalo yopapolotika yoshilongo shoka. Shoka osha landula edhipago lyaahololimadhilaadhilo ye li 12, mboka ya dhipagwa kopolisi oshowo ketanga lyegameno moshilongo shoka omwedhi gwa piti. Ehololomadhilaadhilo ndyoka lyuule womasiku gatatu lya unganewa koZimbabwe Congress of Trade Unions (ZCTU) olya shituka iikolokosha. Mboka oya ningi ehololomadhilaadhilo oye li ompinge neyo pombanda lyondando yomahooli.
Uuyuni mwakwatelwa Iigwana yaHangana oya nyana nokukondema noonkondo onkalo ndjoka yi li moZimbabwe na oya pula omalelo moshilongo shoka kaga longithe oonkondo uuna taga yamukula kaahololiyomadhilaadhilo.
“SADC oya holola uukumwe we nepangelo oshowo naantu yoReplika yaZimbabwe na otatu pula iilongo muuyuni yi ku thepo oondjindikila ndhoka dha tulilwa mo oshilongo shoka,” Geingob a popi.
Okwa popi kutya omahangano gaashi gopapagelo ngoka haga pewa iiyemo kiilongo yomUuzilo ogo taga hwahwameke onkalo ndjoka yopapolotika, yopaliko oshowo omaupyakadhi gopauntu ga taalela aakwashigwana yoshilongo shoka sha Afrika. Nonando ongaaka ongundu yo 'Concerned group of Zimbabwe' oya nyana omukanda gwaGeingob tayi popi kutya otagu holola okwaahatsakumwe nonkalo ndjoka ya talela shili Zimbabwe.
Oya popi kutya inashi yela ngele SADC okwa ninga tuu omakonaaakono gonkalo ndjoka yi li moshilongo nongele oya tsakanena tuu noonakuninga iihakanwa nokuuva ombinga yehokololo lyoonakuninga iihakanwa kakele kokutsakanena nepangelo lyoshilongo.
Ongundu otayi gandja uusama kuGeingob kutya onga omunashipundi gwoSADC ota gandja oshipopiwa shi li pankatu ndjoka, nokugwedha po kutya oshipopiwa shoka otashi idhimbike onkalo yoshili ndjoka ya taalela Zimbabwe, na oshi li etukano kaakwashigwana yoshilongo shoka.
“Tse AaZambabwe otuuvuteko onkalo yetu na inatu pumbwa aantu yopondje taye ya moshilongo opo yetu lombwele. Tse itatu vulu okulanda omahooli koshimaliwa shooUS$3.31 omanga oopresenda 95 dhetu ihadhi longo, na otatu hupu koshimaliwa inashi thika podola yimwe mesiku. Okuningitha natango onkalo ondhigu epangelo otali hanagulapo iinima yetu mbyoka hatu nduluka nokulanditha kutseyene.”
Ongundu oya popi kutya AaZimbabwe oyuuviteko oshindji shoka ya kanitha na oya kanitha nale oshindji onga oshigwana ngaashi oya kanitha oopenzela dhawo niimaliwa moombaanga, oshowo ngashiingeyi sho taya futu oondando dhi li pombanda opo ya vule okufutila omalweendo gOmupresidende Emmerson Mnangagwa.
“Uuna Geingob naSADC taya gandja uusama kutse omolwa oondjindikila ndhoka, SADC ota gandja tuu uusama kuEmmerson Mnangagwa omolwa omayamukulo ge giikolokosha ngoka ta yamukula kaakwashigwana mboka taya ningi omahololomadhilaadhilo, okudhipaga aakwashigwana oshowo okuya kwata koonkondo? Shoka osha hala kutya SADC ota popile iikolokosha mbyoka tayi ningilwa aakwashigwana kepangelo ? Geingob oku li uumbangi kutya shoka shi na oshilonga kuSADC edhina owala Emmerson Mnangagwa nepangelo lyoZanu-PF, nongele tamu holola uukwawo wanankali, SADC na yelithe kutya uukwawo wanankali we okwewuukitha kepangelo ihe ha kaakwashigwana. Inatu ningwa oonkundathana natse nenge omapulaapulo omanga omukanda ngoka inagu pitithwa.”
Omukanda ngoka gwa pitithwa kongundu ndjoka yaZimbambwe ogwa tsikile kutya oshi li kuyo onga aakwashigwana yaZimbabwe opo yiikuthe ko nokutopoka nolutu ndoka lu lilepo owala uuwanawa walyo mokumona iishoshela okuzilila kiiyemo yaakwashigwana mboka haya futu iishoshela mbyoka ihe olutu ndoka kalu nako nashianonkalo nemono lyiihuna lyaakwashigwana mboka.
Ongundu oya tsikile kutya ethimbo olya thikana kaaleli yaSADC mboka ye lilepo owala okwiiyambapalekela moondjato dhaakwashigwana opo yamone kutya ethimbo lyawo olya pwako, naakwashigwana oye na uuthemba oku ya kutha kiipundi molwaashoka oyo ya li ye ya tula miipundi.
Namibian Sun ina mona uuyelele ngele Omupresidende Geingob okwa yakula nokulesha omukanda ngoka, sho omupopiliko gwe Alfredo Hengari ina yamukula komatumwalaka ngoka a tuminwa kongodhi ye.
ELIASER NDEYANALE
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article