Epangelo itali vulu okugwedhela aaniilonga
Epangelo otali ka pumbwa oshimaliwa sha thika poobiliyona 9.5 mokugwedhela oondjambi dhaaniilonga mwakwatelwa iifuta yoomwedhi dhokonima ngaashi tashi pulwa komahangano omakalelipo gaaniilonga yepangelo.
Amushanga gwokabinete kaNamibia, George Simataa okwa popi kutya epangelo kali na oshimaliwa shi thike mpoka.
Uuna epangelo lya zimine iifuta mbyoka nena otayi ka e ta iifuta yoondjambi dhaaniilonga yepangelo yi kale poobiliyona 39.4 okuza poobiliyona 30.
Ehangano lyoNamibia Public Workers Union (Napwu) oshowo Namibia National Teachers Union (Nantu) otaya pula opo oondjambi dhaaniilonga yepangelo dhi gwedhelwe noopresenda 8 momvula ya piti oshowo oopresenda 9 nuumvo, nokweetitha iifuta mbyoka yi kale poobiliyona 44.4. momvula twa taalela. Oya hala aaniilonga ya gwedhelwe noopresenda 10, nokweetitha iifuta mbyoka yi kale poobiliyona 3.03.
Simataa okwa popi kutya kashi li mondjila epangelo li gwedhele oondjambi dhaantu mboka ye na nale iiyemo pethimbo ndyoka tali pula ooshali shoopresenda 2 okuza kaaniilonga konima sho onkalo yoshikukuta moshilongo, ya tseyithwa kutya oya ninga onkalo yopaulumomhumbwe.
Nonando ngaaka Simataa okwa popi kutya epangelo oliitulamo mokukundathana kombinga yomauwanawa nonkalo dhiilonga yaaniilonga yawo.
Okwa tumbula onkalo yopaliko yanayipala, okwaahena iilonga mokati kaanyasha, ompumbwe yomayambidhidho giiyemo kaailongi, ompumbwe yiikwathitholongo mooskola, oshikukuta oshowo omukundu gomwaalu omunene gwiifuta yoondjambi ngoka gu li po nale onga yimwe yomwaambyoka tayi yi moshipala epangelo opo li zimine omagwedhello gaaniilonga.
Simataa okwa tsikile kutya kashi li mondjila sho oondjambi dhaaniilonga yepangelo tadhi kutha po oopresenda 45 dhomwaalu aguhe gwelongitho lyiimaliwa yepangelo, sho oobiliyona 30 dhomoobiliyona 66.5 dhiimaliwa mbyoka hayi longithwa kepangelo komvula yuuka koondjambi dhaaniilonga.
Omahangano gaaniilonga otaga pula opo omauwanawa giifuta yomagumbo goopresenda 10, oopresenda 12 dhomauwanawa gomalweendo naashoka otashi ka pula oomiliyona 100.
Natango otaga pula woo oopresenda 12 dhomauwanawa giiyenditho shoka tashi ka pula epangelo oomiliyona 23, omanga epangelo tali ka futa oomiliyona 31 okuza miifuta yooN$6 mokilometa kehe.
Simataa okwa popi ta yamukula ngaaka komaindilo ngoka taga ningwa koNapwu oshowo Nantu. Omahangano ngoka oga ningi woo oshipotha nOmbelewa yaKomufala gwAaniilonga, sho omaindilo gawo gomagwedhelo goondjambi dhaaniilonga yepangelo gagwile momakutsi ga thita.
Omahangano ngoka gaali ogali ga ningi omaindilo natango momvula yo 2018 ngoka gali ga kwatela mo omagwedhelo noopresenda 8 no 9 moshikakomvula sho 2018/19 oshowo 2019/20.
Natango oyali woo ya pula omagwedhelo noopresenda 10 moshikakomvula sho 2020/21.
Nonando okuuvite onkugo yaaniilonga, omunongononi gwonkalo yopaliko, Omu Kakujaha-Matundu okwa kunkilile kutya epangelo kali li pankatu yokukonga oondjo opo yi vule okugandja shoka tashi pulwa kaaniilonga.
Okwa popi kutya epangelo itali ti inali hala okutala komakemo gaaniilonga ihe kali na sha. Okwa gandja omayele komahangano ga gwanenwe naashoka shi li po manga.
“Oshihwepo okukala na sha shi vulithe okukala kape na sha. Ngele otaya tsikile epangelo nali ninge omatokolo omanene. Shoka otashi ti oli na okukutha miilonga aantu yamwe po shoka tashi ka kala tashi luluma noonkondo shi vulithe omagwedhelo,” Kakujaha-Matundu.
JEMIMA BEUKES
Uuna epangelo lya zimine iifuta mbyoka nena otayi ka e ta iifuta yoondjambi dhaaniilonga yepangelo yi kale poobiliyona 39.4 okuza poobiliyona 30.
Ehangano lyoNamibia Public Workers Union (Napwu) oshowo Namibia National Teachers Union (Nantu) otaya pula opo oondjambi dhaaniilonga yepangelo dhi gwedhelwe noopresenda 8 momvula ya piti oshowo oopresenda 9 nuumvo, nokweetitha iifuta mbyoka yi kale poobiliyona 44.4. momvula twa taalela. Oya hala aaniilonga ya gwedhelwe noopresenda 10, nokweetitha iifuta mbyoka yi kale poobiliyona 3.03.
Simataa okwa popi kutya kashi li mondjila epangelo li gwedhele oondjambi dhaantu mboka ye na nale iiyemo pethimbo ndyoka tali pula ooshali shoopresenda 2 okuza kaaniilonga konima sho onkalo yoshikukuta moshilongo, ya tseyithwa kutya oya ninga onkalo yopaulumomhumbwe.
Nonando ngaaka Simataa okwa popi kutya epangelo oliitulamo mokukundathana kombinga yomauwanawa nonkalo dhiilonga yaaniilonga yawo.
Okwa tumbula onkalo yopaliko yanayipala, okwaahena iilonga mokati kaanyasha, ompumbwe yomayambidhidho giiyemo kaailongi, ompumbwe yiikwathitholongo mooskola, oshikukuta oshowo omukundu gomwaalu omunene gwiifuta yoondjambi ngoka gu li po nale onga yimwe yomwaambyoka tayi yi moshipala epangelo opo li zimine omagwedhello gaaniilonga.
Simataa okwa tsikile kutya kashi li mondjila sho oondjambi dhaaniilonga yepangelo tadhi kutha po oopresenda 45 dhomwaalu aguhe gwelongitho lyiimaliwa yepangelo, sho oobiliyona 30 dhomoobiliyona 66.5 dhiimaliwa mbyoka hayi longithwa kepangelo komvula yuuka koondjambi dhaaniilonga.
Omahangano gaaniilonga otaga pula opo omauwanawa giifuta yomagumbo goopresenda 10, oopresenda 12 dhomauwanawa gomalweendo naashoka otashi ka pula oomiliyona 100.
Natango otaga pula woo oopresenda 12 dhomauwanawa giiyenditho shoka tashi ka pula epangelo oomiliyona 23, omanga epangelo tali ka futa oomiliyona 31 okuza miifuta yooN$6 mokilometa kehe.
Simataa okwa popi ta yamukula ngaaka komaindilo ngoka taga ningwa koNapwu oshowo Nantu. Omahangano ngoka oga ningi woo oshipotha nOmbelewa yaKomufala gwAaniilonga, sho omaindilo gawo gomagwedhelo goondjambi dhaaniilonga yepangelo gagwile momakutsi ga thita.
Omahangano ngoka gaali ogali ga ningi omaindilo natango momvula yo 2018 ngoka gali ga kwatela mo omagwedhelo noopresenda 8 no 9 moshikakomvula sho 2018/19 oshowo 2019/20.
Natango oyali woo ya pula omagwedhelo noopresenda 10 moshikakomvula sho 2020/21.
Nonando okuuvite onkugo yaaniilonga, omunongononi gwonkalo yopaliko, Omu Kakujaha-Matundu okwa kunkilile kutya epangelo kali li pankatu yokukonga oondjo opo yi vule okugandja shoka tashi pulwa kaaniilonga.
Okwa popi kutya epangelo itali ti inali hala okutala komakemo gaaniilonga ihe kali na sha. Okwa gandja omayele komahangano ga gwanenwe naashoka shi li po manga.
“Oshihwepo okukala na sha shi vulithe okukala kape na sha. Ngele otaya tsikile epangelo nali ninge omatokolo omanene. Shoka otashi ti oli na okukutha miilonga aantu yamwe po shoka tashi ka kala tashi luluma noonkondo shi vulithe omagwedhelo,” Kakujaha-Matundu.
JEMIMA BEUKES
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article