• Home
  • LOCAL NEWS
  • Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno oli li pombanda
Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno oli li pombanda
Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno oli li pombanda

Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno oli li pombanda

Nonando Namibia okuli oshilongo oshinambili, okuli gumwe gwomomusholondondo gwiilongo hayi longitha omwaalu omunene gwiimaliwa moshikondo shegameno lyoshilongo.
Ellanie Smit
Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno lyaNamibia olya londo pombanda noonkondo muule woomvula dha piti, okuza poobiliyona 2.8 mo 2007 okuya poobiliyona 7 mo 2016. Oshikondo shoka oshi li shimwe shomiikondo hayi mono omwaalu omunene gwiimaliwa yomutengenekwathaneko gwopashigwana okuza kepangelo lyoshilongo.

Okuyeleka niilonga iikwawo muAfrika, oshikondo shegameno shaNamibia oshi li ponomola ontitano muAfrika, miilongo mbyoka hayi longitha omwaalu omunene gwiimaliwa a landula iilongo ngaashi Algeria, Botswana, Congo oshowo Mauritius.

Uuyelele mboka owa pitithwa koStockholm International Peace Research Institute's (Sipri) military expenditure project, ndjoka ya nuninwa okweeta polweela uuyelele welongitho lyiimaliwa miikondo yegameno.

Namibia okwa talika omeho mo 2o15, sha landula sho oshilongo sha hololwa kutya osha pewa egwedheleo lyomwaalu omunene gwelongo lyiimaliwa moshikondo shegameno. Omagwedhelo ngoka oga londo pombanda noopresenda 200, pauyelele mboka wa pitithwa koSipri.

Ehangano ndyoka ohali longitha iimaliwa yaAmerika mokuninga omapekaapeko gawo na olya tothamo omvula 2014.

Elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno lyaNamibia olya londo okuya poopresenda 4.4 mo 2015, oshowo poopresenda 4.1 mo 2014.

Namibia oshimwe shomiilongo hayi longitha iimaliwa oyindji moshikondo shoka, okutala woo komwaalu gwaakwashigwana moshilongo nonando oshilongo inashi kala niita konima sho sha mono emanguluko lyasho.

Nonando omvula yo 2016 oya li omvula ontiyali yeshunitho pevi lyomwaalu gwiimaliwa ngoka hagu longithwa miikondo yegameno muAfrika, elongitho lyiimaliwa miikondo mbyoka menenevi Afrika olya thikama poobiliyona dhaAmerika 37.9 na oli li eshuno pevi lyoopresenda 1.3 okuyeleka nomvula yo 2015.

Nonando okwa dhidhilikwa eshuno pevi ndyoka, natango aakwiita yiilongo yaAfrika otaya longitha iimaliwa oyindji neyopombanda lyoopresenda 48 okuyeleka noomvula 10 dha piti. MoNamibia osha monika mo kutya elongitho lyiimaliwa moshikondo shoka mo 2007 olya li pooUS$203 million (N$2.8 billion), US$312 million (N$4.1 billion) 2013, 2015 olya li pooUS$540 million (N$7.1 billion) na olya shuna pevi kashona mo 2016okuya pooU$500 million (N$7 billion).

Natango egandjo lyiimaliwa okuza kepangelo okuya koshikondoshoka olya londo pombanda okuza poobiliyoan 1.3 mo 2007 okuya poobiliyona 6.6 mo 2016.

Okuyeleka niilongo yilwe muumbugantu wAfrika, South Afrika okwa longitha ooUS$3 160 million momilitali ye mo 2016, Angola US$2 824 million, Botswana US$514 million, Zimbabwe US$358 million oshowo Zambia US$292 million.

Sipri pethimbo a ningi omapekaapeko ge okwa mono kutya elongitho lyiimaliwa moshikondo shegameno muuyuni olya li pooUS$1.69 trillion mo2016.

Iilongo mbyoka hayi longitha omwaalu omunene gwiimaliwa miikondo yegameno muuyuni oya tumbulwa okutya US, China, Russia, Saudi Arabia, India, France, UK, Japan, Germany oshowo South Korea.

Elongitho lyiimaliwa itali talika owala komwaalu gwiimaliwa ngoka hagu longithwa mokulanda iilwitho ihe otaku talika woo kiinima yilwe ngaashi omwaalu gwiimaliwa ngoka hagu longithwa mokufuta aaniilonga, oopenzela, iikwathithomiilonga, omapekaapeko nomayambulepo.

Namibia olundji okwa nyenyetelwa omolwa omwaalu omunene ngoka ta longitha moshikondo she shegameno nonando oshilongo oshi na ombili konima nkene sha manguluka mo 1990. Oshiputudhilo shoInstitute for Public Policy Research osha kunkilile kutya oobiliyona odhindji ndhoka tadhi pewa oshikondo shEgameno opo shi totepo oompito dhiilonga mokati kaanyasha yaNamibia oshi li oshinima sha puka noonkondo, nopehala iimaliwa mbyoka nayi longithwe mokuyambulapo iikondo yilwe.

ELLANIE SMIT

Comments

Namibian Sun 2024-05-19

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Udinese 1 vs 1 Empoli | Monza 0 vs 1 Frosinone | Sassuolo 0 vs 2 Cagliari | Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City F1: Emilia Romagna GP First:Max Verstappen Red Bull 01:25:25 Second:Lando Norris McLaren + 00:00:00.725 Third:Charles Leclerc Ferrari + 00:00:07.916 Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19% Sport results: LaLiga: Deportivo Alaves 1 vs 0 Getafe | Real Sociedad 1 vs 0 Valencia | Almería 0 vs 2 Barcelona | Las Palmas 2 vs 2 Real Betis SerieA: Udinese 1 vs 1 Empoli | Monza 0 vs 1 Frosinone | Sassuolo 0 vs 2 Cagliari | Torino 3 vs 1 AC Milan | Lecce 0 vs 2 Atalanta | Fiorentina 2 vs 2 Napoli European Championships Qualifying: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City English Championship: Southampton 3 vs 1 West Bromwich Albion | Leeds United 4 vs 0 Norwich City F1: Emilia Romagna GP First:Max Verstappen Red Bull 01:25:25 Second:Lando Norris McLaren + 00:00:00.725 Third:Charles Leclerc Ferrari + 00:00:07.916 Weather: Katima Mulilo: 11° | 31° Rundu: 9° | 30° Eenhana: 11° | 31° Oshakati: 12° | 31° Ruacana: 12° | 31° Tsumeb: 13° | 29° Otjiwarongo: 12° | 27° Omaruru: 14° | 29° Windhoek: 12° | 26° Gobabis: 13° | 27° Henties Bay: 20° | 36° Wind speed: 27km/h, Wind direction: E, Low tide: 07:06, High tide: 13:28, Low Tide: 19:06, High tide: 01:31 Swakopmund: 20° | 26° Wind speed: 25km/h, Wind direction: S, Low tide: 07:04, High tide: 13:26, Low Tide: 19:04, High tide: 01:29 Walvis Bay: 22° | 33° Wind speed: 25km/h, Wind direction: SE, Low tide: 07:04, High tide: 13:25, Low Tide: 19:04, High tide: 01:28 Rehoboth: 12° | 27° Mariental: 15° | 29° Keetmanshoop: 18° | 30° Aranos: 15° | 29° Lüderitz: 16° | 35° Ariamsvlei: 18° | 32° Oranjemund: 13° | 33° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 14° | 27° Lubumbashi: 11° | 26° Mbabane: 12° | 25° Maseru: 8° | 24° Antananarivo: 15° | 22° Lilongwe: 13° | 26° Maputo: 20° | 27° Windhoek: 12° | 26° Cape Town: 14° | 21° Durban: 17° | 28° Johannesburg: 15° | 24° Dar es Salaam: 24° | 32° Lusaka: 13° | 25° Harare: 12° | 26° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.01 | EUR to NAD 19.73 | CNY to NAD 2.51 | USD to NAD 18.15 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.3 | EGP to NAD 0.38 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.7 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.55 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.22 | USD to DZD 134.35 | USD to AOA 847.42 | USD to BWP 13.49 | USD to EGP 46.86 | USD to KES 130.48 | USD to NGN 1467 | USD to ZAR 18.15 | USD to ZMW 25.45 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 79530.63 Up +0.03% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1754.58 Up +0.81% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13426.13 Up +0.11% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26142.84 Up +3.27% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9151.06 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 414.72/OZ UP +1.55% | Copper US$ 5.04/lb UP +4.12% | Zinc US$ 3 059.30/T UP 0.11% | Brent Crude Oil US$ 84.28/BBP UP +0.60% | Platinum US$ 1 084.88/OZ UP +2.19%