Aafuthi inaya gamenwa – Geingob
Aaleli yaanyasha mboka taya ulike ongushu nomauvaneko otaya putudhwa nongundu otayi tsikile nokukondjitha uulingilingi, pamauvaneko gongundu yoSwapo.
Omupresidende Hage Geingob mOlyomakaya okwa gandja oshipopiwa she moka a popi kombinga ye yekondjitho lyuulingilingi ta popi kutya elelo lye inali gamena nando onale aanambelewa mboka taya longo uulingilingi.
Geingob okwa popi ngaaka pethimbo kwa tulwa miilonga omusindalandu gwongundu yoSwapo sha ningilwa mOutapi, omolwa omahogololo gopashigwana ngoka taga ningwa moshilongo omwedhi twa taalela.
Omuleli gwongundu yoSwapo okwa popi kutya okwa ningwa omatokolo iipotha yilwe ngaashi ekaleko lyegandjo yotendela yokulonga okapale koodhila kaHosea Kutako International Airport, sho ongushu yopoloyeka ndjoka ya londo okuza poobiliyona 3 okuya pobiliyona 7.
Epangelo olya li lya pula Ompangu yOpombanda opo ku kalekwe otendela ndjoka ya pewa ehangano lyaChina. Epangelo olya kanitha oshipotha na olya ka konga ekwatho kompangu yOpombandeelela moka ya sindana po oshipotha shoka. Kape na omuniilonga gwepangelo a tulwa miipandeko nonando ongaaka.
Geingob natango okwa popi kombinga yomatokolo gepangelo kombinga yetungo lyoompungulilo dhomahooli mOmbaye, moka ondando yetungo ndjoka ya londo pombanda noonkondo sha landula etsokumwe pokati kepangelo naatungi.
Geingob okwa popi kutya oyiitulamo mokukondjitha uulingilingi naashoka osho sha etitha iipotha ngaashi Avid, ODC oshowo GIPF no SME Bank yi kale moompangulilo dhoka dhi li dhiithikamena nepangelo itali vulu okuya mo olunyala.
“Itatu gamene omuntu. Sho oominista dhimwe dha lundilwa uulingilingi, onde ya shangele oombaapila dhoka ya yamukula niipotha yawo otayi ungaungiwa nayo kOkomisi yOkukondjitha Uulingulingi, ndjoka yi na oshinakugwanithwa shokuninga omakonaakono miipotha yuulingilingi.”
Momusindalandu gwaSwapo, okwa uvaneke okuyambidhidha aanyasha opo ya vule okuyambulwapo nokunkondopekwa paliko.
Swapo okwa uvaneke okukwashilipaleka kutya kape na OmuNamibia ta kanitha iilonga onga oshizemo shetulo miilonga lyoFourth Industrial Revolution. Aaleli yaanyasha mboka taya ulike ongushu otaya putudhwa nongundu otayi tsikile nokukondjitha uulingilingi.
Geingob okwa popi kutya omusindalandu ngoka oguli okondalaka yaSwapo naantu yaNamibia, na oguli egano lyomalalakano, nomaiyuvo gawo nkene ye na okuhumitha Namibia komeho pamayambulepo.
Etulo miilonga ndyoka olya nana engathithi lyaantu oyendji okuza kiitopolwa yayooloka moshilongo, mwakwatelwa woo omupresidende nale Hifikepunye Pohamba.
Geingob okwa popi kutya ongundu yoSwapo oyi na omukumo kutya omilandu dha tothwamo momulandu gwawo ngoka, otadhi ka kwathela mokutotapo oompito dhaantu ayehe nokugandja uuwananwa kwaaheye.
Amushanga gwongundu yoSwapo, Sofia Shaningwa naye okwa popi poshituthi shoka, moka a popi kutya elelo lyongundu yawo otali tsikile nokukalekapo omudhingoloko guli nawa ngoka tagu nkondopele aantu ya vule okuyambulapo oonkalamwenyo dhawo.
Okwa popi kutya opo ku vule okuyambulwapo oonkalamwenyo, Namibia ina pumbwa okulonga meikalekelo.
“Uuna iinima yalula ngaashi ngika, kali shi ethimbo lyokwiiyulika ominwe, nenge elundululo lyelelo nenge ongundu yopolotika ndjoka wa kala to yambidhidha ihe ethimbo lyokulongela kumwe nokunanena ombinga yimwe mokuyambulapo nokuhwepopaleka eliko lyoshilongo nonkalamwenyo,” Shaningwa a popi.
Okwa tsikile kutya ndika kali shi ethimbo ewanawa nokugandja omauyelele ga puka nokugeyitha oshigwana onkene okwa pula AakwaSwapo ya gandje uuyelele wuli mondjila koshigwana.
ILENI NANDJATO
Geingob okwa popi ngaaka pethimbo kwa tulwa miilonga omusindalandu gwongundu yoSwapo sha ningilwa mOutapi, omolwa omahogololo gopashigwana ngoka taga ningwa moshilongo omwedhi twa taalela.
Omuleli gwongundu yoSwapo okwa popi kutya okwa ningwa omatokolo iipotha yilwe ngaashi ekaleko lyegandjo yotendela yokulonga okapale koodhila kaHosea Kutako International Airport, sho ongushu yopoloyeka ndjoka ya londo okuza poobiliyona 3 okuya pobiliyona 7.
Epangelo olya li lya pula Ompangu yOpombanda opo ku kalekwe otendela ndjoka ya pewa ehangano lyaChina. Epangelo olya kanitha oshipotha na olya ka konga ekwatho kompangu yOpombandeelela moka ya sindana po oshipotha shoka. Kape na omuniilonga gwepangelo a tulwa miipandeko nonando ongaaka.
Geingob natango okwa popi kombinga yomatokolo gepangelo kombinga yetungo lyoompungulilo dhomahooli mOmbaye, moka ondando yetungo ndjoka ya londo pombanda noonkondo sha landula etsokumwe pokati kepangelo naatungi.
Geingob okwa popi kutya oyiitulamo mokukondjitha uulingilingi naashoka osho sha etitha iipotha ngaashi Avid, ODC oshowo GIPF no SME Bank yi kale moompangulilo dhoka dhi li dhiithikamena nepangelo itali vulu okuya mo olunyala.
“Itatu gamene omuntu. Sho oominista dhimwe dha lundilwa uulingilingi, onde ya shangele oombaapila dhoka ya yamukula niipotha yawo otayi ungaungiwa nayo kOkomisi yOkukondjitha Uulingulingi, ndjoka yi na oshinakugwanithwa shokuninga omakonaakono miipotha yuulingilingi.”
Momusindalandu gwaSwapo, okwa uvaneke okuyambidhidha aanyasha opo ya vule okuyambulwapo nokunkondopekwa paliko.
Swapo okwa uvaneke okukwashilipaleka kutya kape na OmuNamibia ta kanitha iilonga onga oshizemo shetulo miilonga lyoFourth Industrial Revolution. Aaleli yaanyasha mboka taya ulike ongushu otaya putudhwa nongundu otayi tsikile nokukondjitha uulingilingi.
Geingob okwa popi kutya omusindalandu ngoka oguli okondalaka yaSwapo naantu yaNamibia, na oguli egano lyomalalakano, nomaiyuvo gawo nkene ye na okuhumitha Namibia komeho pamayambulepo.
Etulo miilonga ndyoka olya nana engathithi lyaantu oyendji okuza kiitopolwa yayooloka moshilongo, mwakwatelwa woo omupresidende nale Hifikepunye Pohamba.
Geingob okwa popi kutya ongundu yoSwapo oyi na omukumo kutya omilandu dha tothwamo momulandu gwawo ngoka, otadhi ka kwathela mokutotapo oompito dhaantu ayehe nokugandja uuwananwa kwaaheye.
Amushanga gwongundu yoSwapo, Sofia Shaningwa naye okwa popi poshituthi shoka, moka a popi kutya elelo lyongundu yawo otali tsikile nokukalekapo omudhingoloko guli nawa ngoka tagu nkondopele aantu ya vule okuyambulapo oonkalamwenyo dhawo.
Okwa popi kutya opo ku vule okuyambulwapo oonkalamwenyo, Namibia ina pumbwa okulonga meikalekelo.
“Uuna iinima yalula ngaashi ngika, kali shi ethimbo lyokwiiyulika ominwe, nenge elundululo lyelelo nenge ongundu yopolotika ndjoka wa kala to yambidhidha ihe ethimbo lyokulongela kumwe nokunanena ombinga yimwe mokuyambulapo nokuhwepopaleka eliko lyoshilongo nonkalamwenyo,” Shaningwa a popi.
Okwa tsikile kutya ndika kali shi ethimbo ewanawa nokugandja omauyelele ga puka nokugeyitha oshigwana onkene okwa pula AakwaSwapo ya gandje uuyelele wuli mondjila koshigwana.
ILENI NANDJATO
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article