Oshiputudhilolongo shaUnam Ogongo sha kwata komeho muunamapya nuuniimuna – Omupresidente
• Oshitayiskola oshu ulike kutya Namibia ota vulu okulonga iikulya ya gwana
Oshitayiskola shaUnam Ogongo otashi longo notashi eta po sha, oshinima shoka tashi kwatha aalongwa noshowo oshigwana.
Omupresidente Netumbo Nandi-Ndaitwah okwa pandula oshitayiskola shaUnam mOgongo sho sha kwata komeho mokweeta po omadhiladhilo omape guunamapya nokulonga iikulya yetu.
Omupresidente okwa ti oshiputudhilolongo shika otashi gandja oshiholelwa kAanamibia kombinga yaashoka ye na okuninga opo ya tidhile Nakiidhi kAlwenya kokule nokukandula po oluhepo.
Pethimbo a talele po oshiputudhilolongo shika mOmaandaha, Nandi-Ndaitwah okwa talele po epya lyolwiishi ndoka opo talu tewa, oshikuku shiikwamawawa (shoondjuhwa) noshowo ehala lyoAgri-PV, ndjoka lya kwatakanitha uunamapya nenduluko lyolusheno lwoketango.
Okwa kombo kombunda oshiputudhilolongo shika sho tashi longo notashi eta po, ta ti shika otashi kwatha aalongwa noshowo oshigwana koonono.
“Ngele Aafrika itaya itula mo mokuninga omapekapeko, nena naya dhimbwe kombinga yokukandula po oluhepo, oshoka eyamukulo otaye li mono ngele taya longo nokweeta po sha,” Nandi-Ndaitwah a ti.
Okwa tsu omukumo aapekapeki yaa se uunye molwiikwaniipangitho mbyoka tayi nyangwanyangwa ashike ya tsikile nokukonga ekandulopo lyomukundu- okulonga iikulya tayi gwanene.
Omupresidente okwa pandula wo ouniversiti sho tayi gandja uukoosa kaanafaalama, aanafaalama taya pewa oowino ndhoka tadhi ya nkondopeke nokwiiyambula po.
Ino pumbwa uulongelwe washa opo wu kuthe ombinga muukoosa mbuka; kehe ngoka e na ehalo nohokwe muunafaalama nomuunamapya nuuniimuna okwa manguluka okuninga omaindilo. Okwa ti kutya oshinyangadhalwa shika otashi endele pamwe nEthaneko lyoPashigwana Etihamano (NDP 6), ndjoka tali kwandjangele kombinga yuunamapya nuuniimuna, eetepo lyomadhiladhilo omape noshowo okulonga iikulya tayi gwanene.
Esipa lyombunda lyeliko lyoshilongo
Minista yuunamapya Inge Zaamwani ngoka a li mosheendo shomupresidente okwa dhenge omuthindo kutya “uunamapya owo esipa lyombunda yeliko lyoshilongo kehe”, okwa gwedha po kutya oshiputudhilolongo shaGongo osha holola kutya Namibia ota vulu okulonga iikulya tayi gwanene okupitila meandjaganeko lyuunongo neetepo lyomadhiladhilo omape.
Omukuluntuwiliki gwoshitayiskola shaGongo Christopher Mberema, ngoka a nyugulile ko kashona omupresidente kombinga yoskola yawo noku mu ulikila oskola ndjika, okwa ti kutya oshiputudhilolongo shawo ohashi dhana onkandangala onene ngele tashi ya kuunamapya nuuniimuna: okulonga olwiishi, okumuna iikwamawawa nokulonga iiyimati niikwamboga noshowo okuninga omapekapeko ga pamba uunamapya nuuniimuna nokugandja omadheulo nomapukululo. Mberema okwa ti oshitayiskola shawo ihashi longo owala omapya ashike otashi tsu woo omukumo aagundjuka Aanamibia opo ya lambe eithano lyuunamapya nuuniimuna.
Oshitayiskola shaGongo oshi na oshikunino shiinamwenyo shuunene woohekta eyovi noshi li woo endiki lyelongo nolyomapekapeko ga pamba uunamapya, uuniimuna nuuteku womiti (omakuti).
Nandi-Ndaitwah oshiwike shika okwa manitha olweendo lwe lwomasiku 10 lwokutalela po iikunino yuunamapya kOnooli yoshilongo. Okwa talele po tango ofaalama yolwiishi yaKalimbeza moshitopolwa shaZambezi. Okuza mpoka okwa yi koKavango Uuzilo koshikunino shepangelo shedhina Shadikongoro, koshikunino shaNdonga Linena nohugunina oshikunino shaUvungu Vungu. Moshitopolwa shaKavango Uuninginino, okwa talele po oshikunino shaSikondo, nokwa li a adha aaniilonga yi ipyakidhila nokufukula iihakautu.
Koshitayiskola shaGongo, okwa li ulikilwa iilongomwa yi ili noyi ili ya za molwishi mbyoka hayi pakelwa pehala mpoka nopo mpoka ya kunwa nokutewa.
Olweendo lwe olwa hulile koshikunino shEtunda, hoka u ulikilwa epya lyiihakautu, lyowheat nolyepungu nokwa li a adha epungu tali tewa.
Omupresidente okwa ti oshiputudhilolongo shika otashi gandja oshiholelwa kAanamibia kombinga yaashoka ye na okuninga opo ya tidhile Nakiidhi kAlwenya kokule nokukandula po oluhepo.
Pethimbo a talele po oshiputudhilolongo shika mOmaandaha, Nandi-Ndaitwah okwa talele po epya lyolwiishi ndoka opo talu tewa, oshikuku shiikwamawawa (shoondjuhwa) noshowo ehala lyoAgri-PV, ndjoka lya kwatakanitha uunamapya nenduluko lyolusheno lwoketango.
Okwa kombo kombunda oshiputudhilolongo shika sho tashi longo notashi eta po, ta ti shika otashi kwatha aalongwa noshowo oshigwana koonono.
“Ngele Aafrika itaya itula mo mokuninga omapekapeko, nena naya dhimbwe kombinga yokukandula po oluhepo, oshoka eyamukulo otaye li mono ngele taya longo nokweeta po sha,” Nandi-Ndaitwah a ti.
Okwa tsu omukumo aapekapeki yaa se uunye molwiikwaniipangitho mbyoka tayi nyangwanyangwa ashike ya tsikile nokukonga ekandulopo lyomukundu- okulonga iikulya tayi gwanene.
Omupresidente okwa pandula wo ouniversiti sho tayi gandja uukoosa kaanafaalama, aanafaalama taya pewa oowino ndhoka tadhi ya nkondopeke nokwiiyambula po.
Ino pumbwa uulongelwe washa opo wu kuthe ombinga muukoosa mbuka; kehe ngoka e na ehalo nohokwe muunafaalama nomuunamapya nuuniimuna okwa manguluka okuninga omaindilo. Okwa ti kutya oshinyangadhalwa shika otashi endele pamwe nEthaneko lyoPashigwana Etihamano (NDP 6), ndjoka tali kwandjangele kombinga yuunamapya nuuniimuna, eetepo lyomadhiladhilo omape noshowo okulonga iikulya tayi gwanene.
Esipa lyombunda lyeliko lyoshilongo
Minista yuunamapya Inge Zaamwani ngoka a li mosheendo shomupresidente okwa dhenge omuthindo kutya “uunamapya owo esipa lyombunda yeliko lyoshilongo kehe”, okwa gwedha po kutya oshiputudhilolongo shaGongo osha holola kutya Namibia ota vulu okulonga iikulya tayi gwanene okupitila meandjaganeko lyuunongo neetepo lyomadhiladhilo omape.
Omukuluntuwiliki gwoshitayiskola shaGongo Christopher Mberema, ngoka a nyugulile ko kashona omupresidente kombinga yoskola yawo noku mu ulikila oskola ndjika, okwa ti kutya oshiputudhilolongo shawo ohashi dhana onkandangala onene ngele tashi ya kuunamapya nuuniimuna: okulonga olwiishi, okumuna iikwamawawa nokulonga iiyimati niikwamboga noshowo okuninga omapekapeko ga pamba uunamapya nuuniimuna nokugandja omadheulo nomapukululo. Mberema okwa ti oshitayiskola shawo ihashi longo owala omapya ashike otashi tsu woo omukumo aagundjuka Aanamibia opo ya lambe eithano lyuunamapya nuuniimuna.
Oshitayiskola shaGongo oshi na oshikunino shiinamwenyo shuunene woohekta eyovi noshi li woo endiki lyelongo nolyomapekapeko ga pamba uunamapya, uuniimuna nuuteku womiti (omakuti).
Nandi-Ndaitwah oshiwike shika okwa manitha olweendo lwe lwomasiku 10 lwokutalela po iikunino yuunamapya kOnooli yoshilongo. Okwa talele po tango ofaalama yolwiishi yaKalimbeza moshitopolwa shaZambezi. Okuza mpoka okwa yi koKavango Uuzilo koshikunino shepangelo shedhina Shadikongoro, koshikunino shaNdonga Linena nohugunina oshikunino shaUvungu Vungu. Moshitopolwa shaKavango Uuninginino, okwa talele po oshikunino shaSikondo, nokwa li a adha aaniilonga yi ipyakidhila nokufukula iihakautu.
Koshitayiskola shaGongo, okwa li ulikilwa iilongomwa yi ili noyi ili ya za molwishi mbyoka hayi pakelwa pehala mpoka nopo mpoka ya kunwa nokutewa.
Olweendo lwe olwa hulile koshikunino shEtunda, hoka u ulikilwa epya lyiihakautu, lyowheat nolyepungu nokwa li a adha epungu tali tewa.



Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article