Onyama yokuushimba inayi ya we konooli, Aupindi ta ti
Ta ti omusinda omutiligane ogu li ompinge nuuthikepamwe
Omutotiveta gwongundu yoSwapo okwa taukile muufudhime nokwaa na uuyuuki kwa kundukidha oshikumungu shomusinda omutiligane.
Oshilyo shOmutumba gwoPashigwana shongundu yoSwapo Tobie Aupindi oti indile opo onyama yaa ze koofaalama dhopaipindi nokulandithwa konooli yoshilongo sigo omilandu ndhoka tadhi thindile kongudhi yamwe omolwa omusinda omutiligane tadhi kuthwa po thiluthilu.
Omusinda omutiligane ogwo ongamba yokondolola ndjoka ya tenda ko evi lyaayehe koofaalama dhopaipindi ndhoka dhi li muushimba. Ogwe ya po pethimbo lyuukoloni, okukeelela etaandelo lyomikithi ngaashi ekondo nelaka okuza konooli oku uka kuushimba.
Kakele, omusinda omutiligane ogwo oshikumungu sha katakana ngashingeyi, noitagu popilwa koyendji. Etompelo limwe olyo ndika kutya aanafaalama konooli yoshilongo oya tulilwa po omainda ogendji mondjila yawo yokulanditha onyama yawo momalandithilo omanene ngele gomuushimba nenge gopondje yoshilongo, naashika ohashi etitha oongombe dhawo dhi landwe kombiliha.
Onyama yokuliwa itayi landithwa nayo inayi pitikwa yi taaguluke omusinda omutiligane okuza mOwambo nohayi ekelwahi inayi konakonwa sha ku talike ngle kayi li nawa.
Pethimbo ta gandja omaiuvo ge kombinga yontengenekothaneko mOmaandaha, Aupindi okwa ti Namibia ita vulu okutsikila nokukala nomilandu mbali dhopaliko – gumwe tagu thindile kongudhi aakwanaluhepo ye li kiitopolwa yokuushayi nomulandu omukwawo tagu longele muuwanawa waanangeshefa aayamba.
Okwa nyana edhiladhilo li li moyendji hali ti onyama yokonooli kayi shi ombwanawa, okwa holola kutya aakalimo yokonooli noshowo aatalelipo ohaya li onyama ndjika pwaa na mbudhi yasha.
“Ongokambadhala yopakathimbo, ondi wete otwa pumbwa okunyatipala nokukonakona ngele aanafaalama yokonooli otaya vulu okulanda onyama yawo yene,” okwa ti.
“Ngele shoka oshi na uuningilo, nena otwa pumbwa okutinda onyama tayi zi moofaalama dhopaipindi, opo yaa landithwe konooli mevi lyaayehe sigo omulandu nguka tagu thindile kongudhi gwa zi po thiluthilu," okwa gwedha po.
Aupindi okwa gandja wo omathaneko kutya ngele etompelo omalandithilo gonyama moEuropa taga kalekwa po, nena Namibia na nkondopeke omilandu dhe dhokuukeelela etaandelo lyomikithi nokugandja oombapila tadhi pumbiwa dhokweenditha iimuna. Shampa ayihe mbyoka yi li po, iimuna nayi pitikwe yi ende memanguluko okuza mevi lyaayehe okuya muushimba nelalakano lyokulya nenge lyokulanditha.
Ehangano lyoyendji
Aupindi okwa dhenge omuthindo wo kompumbwe yokweeta po omitungilo omipe dhomalandithilo moNamibia, opo aakwashigwana momalukanda niitopolwa yokuushayi ya mone ompito yi li nawa moku yokukutha ombinga miipambele yopaliko.
“Otwa pumbwa okweeta po omalandithilo ga yama komalalakano gehangano opo aantu oyendji ya mone ompito yokulanditha momalandithilo ga yooloka– hakweendela owala kehangano lyaayamba oohandimwe. Omusinda omutiligane oshiholelwa shimwe. Otwe gu kundathana mu kamwe komuukomitiye wetu wOmutumba gwoPashigwana omutiheyali,” Aupindi a holola.
Omadhiladhilo ge oga thindile mo shoka a tumbulile mu Febuluali kopolohalama yoThe Evening Review– pethimbo ndjoka a li ta dhimbulukwa nakusa omukokoli presidente Sam Nujoma – okwa ti omukalo ngoka tagu ti sha notagu simaneke iilonga yependafule lyekondjelimanguluko ongele tatu kwashilipaleke Aanamibia ayehe oye na oompito dhi thike pamwe dhokumona nokulongitha oonzo dhetu dhopaushitwe nokukutha ombinga miipambele yopaliko.
“Itashi idhidhimikilwa tu kale nomulandu gwopaliko ngoka hagu yambapaleke yamwe omanga yamwe ya thigwa konima. Yamwe oye na ompito yokulanditha momalandithilo omanene, omanga yalwe oya patelwa pondje komulandu nguka. Yamwe ohaya zi momagumbo omawanawa omanga yalwe aluhe otaya tembuka tembuka molwomafundja,” Aupindi a ti.
Okupopya kwe kwongashingeyi okwa landula etokolo lyOmpangu yOpombanda lyomupanguli Shafimana Ueitele ngoka e ekelehi oshipotha shomunandjungu Job Amupanda shono tashi lalakanene omusinda omutiligane gu ze po.
Omusinda omutiligane ogwo ongamba yokondolola ndjoka ya tenda ko evi lyaayehe koofaalama dhopaipindi ndhoka dhi li muushimba. Ogwe ya po pethimbo lyuukoloni, okukeelela etaandelo lyomikithi ngaashi ekondo nelaka okuza konooli oku uka kuushimba.
Kakele, omusinda omutiligane ogwo oshikumungu sha katakana ngashingeyi, noitagu popilwa koyendji. Etompelo limwe olyo ndika kutya aanafaalama konooli yoshilongo oya tulilwa po omainda ogendji mondjila yawo yokulanditha onyama yawo momalandithilo omanene ngele gomuushimba nenge gopondje yoshilongo, naashika ohashi etitha oongombe dhawo dhi landwe kombiliha.
Onyama yokuliwa itayi landithwa nayo inayi pitikwa yi taaguluke omusinda omutiligane okuza mOwambo nohayi ekelwahi inayi konakonwa sha ku talike ngle kayi li nawa.
Pethimbo ta gandja omaiuvo ge kombinga yontengenekothaneko mOmaandaha, Aupindi okwa ti Namibia ita vulu okutsikila nokukala nomilandu mbali dhopaliko – gumwe tagu thindile kongudhi aakwanaluhepo ye li kiitopolwa yokuushayi nomulandu omukwawo tagu longele muuwanawa waanangeshefa aayamba.
Okwa nyana edhiladhilo li li moyendji hali ti onyama yokonooli kayi shi ombwanawa, okwa holola kutya aakalimo yokonooli noshowo aatalelipo ohaya li onyama ndjika pwaa na mbudhi yasha.
“Ongokambadhala yopakathimbo, ondi wete otwa pumbwa okunyatipala nokukonakona ngele aanafaalama yokonooli otaya vulu okulanda onyama yawo yene,” okwa ti.
“Ngele shoka oshi na uuningilo, nena otwa pumbwa okutinda onyama tayi zi moofaalama dhopaipindi, opo yaa landithwe konooli mevi lyaayehe sigo omulandu nguka tagu thindile kongudhi gwa zi po thiluthilu," okwa gwedha po.
Aupindi okwa gandja wo omathaneko kutya ngele etompelo omalandithilo gonyama moEuropa taga kalekwa po, nena Namibia na nkondopeke omilandu dhe dhokuukeelela etaandelo lyomikithi nokugandja oombapila tadhi pumbiwa dhokweenditha iimuna. Shampa ayihe mbyoka yi li po, iimuna nayi pitikwe yi ende memanguluko okuza mevi lyaayehe okuya muushimba nelalakano lyokulya nenge lyokulanditha.
Ehangano lyoyendji
Aupindi okwa dhenge omuthindo wo kompumbwe yokweeta po omitungilo omipe dhomalandithilo moNamibia, opo aakwashigwana momalukanda niitopolwa yokuushayi ya mone ompito yi li nawa moku yokukutha ombinga miipambele yopaliko.
“Otwa pumbwa okweeta po omalandithilo ga yama komalalakano gehangano opo aantu oyendji ya mone ompito yokulanditha momalandithilo ga yooloka– hakweendela owala kehangano lyaayamba oohandimwe. Omusinda omutiligane oshiholelwa shimwe. Otwe gu kundathana mu kamwe komuukomitiye wetu wOmutumba gwoPashigwana omutiheyali,” Aupindi a holola.
Omadhiladhilo ge oga thindile mo shoka a tumbulile mu Febuluali kopolohalama yoThe Evening Review– pethimbo ndjoka a li ta dhimbulukwa nakusa omukokoli presidente Sam Nujoma – okwa ti omukalo ngoka tagu ti sha notagu simaneke iilonga yependafule lyekondjelimanguluko ongele tatu kwashilipaleke Aanamibia ayehe oye na oompito dhi thike pamwe dhokumona nokulongitha oonzo dhetu dhopaushitwe nokukutha ombinga miipambele yopaliko.
“Itashi idhidhimikilwa tu kale nomulandu gwopaliko ngoka hagu yambapaleke yamwe omanga yamwe ya thigwa konima. Yamwe oye na ompito yokulanditha momalandithilo omanene, omanga yalwe oya patelwa pondje komulandu nguka. Yamwe ohaya zi momagumbo omawanawa omanga yalwe aluhe otaya tembuka tembuka molwomafundja,” Aupindi a ti.
Okupopya kwe kwongashingeyi okwa landula etokolo lyOmpangu yOpombanda lyomupanguli Shafimana Ueitele ngoka e ekelehi oshipotha shomunandjungu Job Amupanda shono tashi lalakanene omusinda omutiligane gu ze po.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article