Uuministeli wUundjolowele wa hala okuhupitha iimaliwa
Onga omukalo gwokuhupitha iimaliwa nokushunitha pevi elongitho lyiimaliwa yepangelo, oshikondo shuundjolowele osha tokola okushunitha pevi nokukaleka elongitho lyiimaliwa miinima yimwe mbyoka itayi yi moshipala epango lyaayakulwa yuuministeli.
Ominista yuundjolowele nOnkalonawa Bernard Haufiku, okwa lopotwa ya thigi po ombelewa yawo ndjoka onene nokutembukila mombelewa onshona, opo ndjoka onene yi vule okulongithwa kaaniilonga yalwe, onga omukalo tagu longithwa koshikondo shoka, mokushunitha pevi omwaalu gwiimaliwa mbyoka tayi longithwa.
“Naminista okwa thiga po ombelewa ye nokutembukila mombelewa ndjoka onshoka, opo ndjoka onene yi topolelwe aaniilonga ya thika p yane,” omupeha amushanga muuminiteli mboka, Petronella Masabane lombwele oNamibian Sun.
Etokolo ndyoka olya ningwa onga etetulo lyelongitho lyiimaliwa nokukwashilipaleka kutya etetulo ndyoka itali gumu aapangwa, pahapu dhomupeha amushanga ngoka.
Okwa ningwa omatokolo ogendji muuministeli mboka opo ku shunithwe pevi omwaalu gwiimaliwa ngoka tagu longithwa, mwakwatelwa ekaleko lyokulanda iinima iipe, oshowo omakuto miilonga omape ngoka itaga kwatakanithwa nonkalonawa yaapangwa.
Uumunisteli owa pewa oshimaliwa shoobiliyona 6.51 nuumvo noobiliyona 3.29 odhili oshitopolwa shoondjambi dhaaniilonga.
Masabane okwa popi kutya omukalo ngoka ogwa etitha eshunitho pevi lyoomauwanawa gaaniilonga, na oya tula woo miilonga omuthigululwakalo gwokwaahepitha iinima, nokukaleka iinima yilwe mbyoka itayi yi moshipala epango lyaayakulwa wuuministeli.
Masabane okwa tsikile kutya aaniilonga oyendji oya taambako onkalo ndjoka, na otaya longele kumwe poondondo dha yooloka opo ya vule okuhupitha iimaliwa.
Uuministeli mboka owa kalele woo omalweendo gaaniilonga, naamboka ya pitikwa okuya momalweendo ongele owala pe na ompumbwe onene ngaashi ngele kwa tukuka omikithi ngaashi oyellow fever, malaria nenge omukithi gwombulwa.
Kakele komalweendo ngoka, omalweendo agehe gopondje yoshilongo nomoshilongo oga kalekwa kaleke kwaangoka taga futilwa okuza pondje yuuministeli, mwa kwatelwa omilalo, iikulya nomalweendo.
Elelo lyuuministeli mboka ihali pula woo iifuta ngele taya longitha iihauto yawo yopaumwene miilonga, kakele ongele omalweendo otaga yi pondje ookilometa dhi li po-500.
Eningo lyiigongi mbyoka tayi pula ehiilo lyomahala gokugongalela nalyo olya talika omeho, sha etitha elelo lyuuministeli paitopolwa li kale owala hali kala niigongi yokomvula.
Etulo miilonga lyomagongalo taku longithwa uutekinika osha etitha woo eshunitho pevi lyiimaliwa hayi longithwa momalweendo.
Okuhupitha iimaliwa mbyoka tayi longithwa mokuhiila oombelewa, oshimwe hoka sha etitha minista a tembuke mo mombelewa ye nokuyi gandja kaaniilonga.
Ekaleko lyelando lyiiwapeki yomoombelewa oshowo okunyanyangitha oombaapila dhomahwahwameko oyimwe yomiinima tayi talika woo omeho. Aaniilonga oya tseyithilwa opo ya longithe omikalo dhilwe dhomakwatathano ngaashi ooradio niikundaneki oshowo iigongi opo ku vule okushunithwa pevi omwaalu gwiimaliwa tagu longithwa mokunyanyangitha oombaapila dhomahwahwameko goopoloyeka dhuuministeli.
Minista okwa popi woo nokukunkilila kutya etseyitho ndyoka tali topolelwathana komapandja gomakwatathano gopainternet kombinga yehulithepo lyoondjambi dhaanashilonga yuunamiti mboka yeli momadheulo giilonga, kali li pamulandu nomondjila. Okwa koleke kutya inaku ninga omalunduluko moondjambi dhaaniilonga nomauwananwa gaaniilonga.
JANA-MARI SMITH
“Naminista okwa thiga po ombelewa ye nokutembukila mombelewa ndjoka onshoka, opo ndjoka onene yi topolelwe aaniilonga ya thika p yane,” omupeha amushanga muuminiteli mboka, Petronella Masabane lombwele oNamibian Sun.
Etokolo ndyoka olya ningwa onga etetulo lyelongitho lyiimaliwa nokukwashilipaleka kutya etetulo ndyoka itali gumu aapangwa, pahapu dhomupeha amushanga ngoka.
Okwa ningwa omatokolo ogendji muuministeli mboka opo ku shunithwe pevi omwaalu gwiimaliwa ngoka tagu longithwa, mwakwatelwa ekaleko lyokulanda iinima iipe, oshowo omakuto miilonga omape ngoka itaga kwatakanithwa nonkalonawa yaapangwa.
Uumunisteli owa pewa oshimaliwa shoobiliyona 6.51 nuumvo noobiliyona 3.29 odhili oshitopolwa shoondjambi dhaaniilonga.
Masabane okwa popi kutya omukalo ngoka ogwa etitha eshunitho pevi lyoomauwanawa gaaniilonga, na oya tula woo miilonga omuthigululwakalo gwokwaahepitha iinima, nokukaleka iinima yilwe mbyoka itayi yi moshipala epango lyaayakulwa wuuministeli.
Masabane okwa tsikile kutya aaniilonga oyendji oya taambako onkalo ndjoka, na otaya longele kumwe poondondo dha yooloka opo ya vule okuhupitha iimaliwa.
Uuministeli mboka owa kalele woo omalweendo gaaniilonga, naamboka ya pitikwa okuya momalweendo ongele owala pe na ompumbwe onene ngaashi ngele kwa tukuka omikithi ngaashi oyellow fever, malaria nenge omukithi gwombulwa.
Kakele komalweendo ngoka, omalweendo agehe gopondje yoshilongo nomoshilongo oga kalekwa kaleke kwaangoka taga futilwa okuza pondje yuuministeli, mwa kwatelwa omilalo, iikulya nomalweendo.
Elelo lyuuministeli mboka ihali pula woo iifuta ngele taya longitha iihauto yawo yopaumwene miilonga, kakele ongele omalweendo otaga yi pondje ookilometa dhi li po-500.
Eningo lyiigongi mbyoka tayi pula ehiilo lyomahala gokugongalela nalyo olya talika omeho, sha etitha elelo lyuuministeli paitopolwa li kale owala hali kala niigongi yokomvula.
Etulo miilonga lyomagongalo taku longithwa uutekinika osha etitha woo eshunitho pevi lyiimaliwa hayi longithwa momalweendo.
Okuhupitha iimaliwa mbyoka tayi longithwa mokuhiila oombelewa, oshimwe hoka sha etitha minista a tembuke mo mombelewa ye nokuyi gandja kaaniilonga.
Ekaleko lyelando lyiiwapeki yomoombelewa oshowo okunyanyangitha oombaapila dhomahwahwameko oyimwe yomiinima tayi talika woo omeho. Aaniilonga oya tseyithilwa opo ya longithe omikalo dhilwe dhomakwatathano ngaashi ooradio niikundaneki oshowo iigongi opo ku vule okushunithwa pevi omwaalu gwiimaliwa tagu longithwa mokunyanyangitha oombaapila dhomahwahwameko goopoloyeka dhuuministeli.
Minista okwa popi woo nokukunkilila kutya etseyitho ndyoka tali topolelwathana komapandja gomakwatathano gopainternet kombinga yehulithepo lyoondjambi dhaanashilonga yuunamiti mboka yeli momadheulo giilonga, kali li pamulandu nomondjila. Okwa koleke kutya inaku ninga omalunduluko moondjambi dhaaniilonga nomauwananwa gaaniilonga.
JANA-MARI SMITH
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article