• Home
  • AGRICULTURE
  • Omusinda omutiligane nagu ninge oshitopolwa shOmutumba gwEvi
Omusinda omutiligane nagu ninge oshitopolwa shOmutumba gwEvi
Omusinda omutiligane nagu ninge oshitopolwa shOmutumba gwEvi

Omusinda omutiligane nagu ninge oshitopolwa shOmutumba gwEvi

Omakonaakono ga ningwa koshifokudneki shoNamibian Sun oga holola kutya okutameka momvula yo 2015, Angola okwa zimine opo ku tungwe odhalate ya nuninwa okukeelela iimuna yi pite oongamba dhaNamibia naAngola, moonkambadhala dhokuhulitha po omusinda omutiligane moNamibia.
Jemima Beukes
Ø Nonando ngaaka omusinda ngoka nagu kuthw epo nuukeka

JEMIMA BEUKES

Okwa ningwa omaindilo koshigwana, opo aatseyinawa yaAngola yapewe ehiyo yo ya vule oku kala ya kutha ombinga momutumba gwevi ngoka ta gu ningwa moNamibia, opo ku vule okukundathanwa omusinda omustiligane.

Okwa monika woo kutya natango oshimaliwa sha thika poomiliyona 30 osha nuninwa okulonga odhalate yoongamba yoshinano shookilometa 50 yomoshinano shookilometa 450, pokati kiilongo mbika iyali.



Nonando ongaaka iimaliwa mbyoka oya tulwa owala pomishangwa ihe aakomeho yopoloyeka ndjoka inaya mona natango iimaliwa mbyoka.

Omusinda omutiligane ngoka gwa tseyika woo nedhina Veterinary Cordon Fence (VCF) oongamba ndhoka dha topolako oshitopolwa shopokati nuumbugantu woshilongo okuza koshitopolwa shonooli yoshilongo, na ogwa nuninwa okukondolola omikuthi dhiimuna ngaashi ngoka gwekondo nelaka.

Sho a ningilwa omapulo, Dr Albertina Shilongo, Deputy Chief of Epidemiology, Import and Export Control muuministeli wuunamapya okwa tindi okuyamukula ngele iimaliwa mbyoka otayi ka gandja mbala opo opoloyeka ndjoka yi tameke okulongwa.

Okwa popi kutya ngele odhalate ndjoka oya tulwa po, nena omusinda omutiligane otagu vulu okukuthwa po.

Okwa popi kutya otaku ka kala owala taku tulwa miilonga omakondololo uuna kwa tukuka omukithi gwontumba.



Omukomeho gwehwahwameko lyoLandless People’s Movement (LPM), Bernadus Swartbooi okwa pula opo Namibia a hiye komutumba gwevi omutiyali moshilongo omalelo gaAngola opo ga vule okukala oshitopolwa shoonkundathana dhekutho po lyomusinda omutiligane.

LPM okwa popi kutya okwa pumbiwa okuhiwa omalelo gaAngola opo ga uveko omaupyakadhi ngoka ga taalela oshigwana onga oshizemo shomusinda ngoka, yo ya pulakene woo kutya omusinda ngoka ogwa tulilwa po shike.

Aatseyinawa moshikondo shuunamapya oya holola kutya okwa pumbwa okuningwa endungiko kutya omusinda ngoka ina gu tulwa po onga etopolo lyaNamibia.

Natango oya popi kutya Namibia otashi vulika a ka kanithe ongeshefa ye yonyama momalanditho gopauyuni ngaashi moEuropa ngele omusindalandu ngoka ogwa kuthwa po inaku landulwa omilandu dhomondjila.



Wallie Roux, omutseyinawa guunamapya moshilongo okwa popi kutya omusinda ngoka kagu shi uukoloni ihe ogwa tulwa po opo ku vule okugamenwa Namibia okuza ketaandelo lyomikithi dhiimuna uuna kwa tukuka omikithi dhoka.

Roux okwa yelitha kutya omusinda ngoka otagu vulu okukuthwa po ngele Angoka okwa pewa onkatu yopaundjolowele wiimuna ngaashi ndjoka ya pewa Namibia, oshinima shoka a popi kutya itashi vulu okuningwa manga nenge monakuyiwa yopopepi.

Omalelo gaAngola oga lundilwa kutya itaga kutha ko esimano lyokukeelela omikithi dhiimuna, nokweetela Namibia etaandelo lyomikithi ndhoka, unene ekondo nelaka.

Roux okwa tsikile kutya opwa pumbwa okutulwa odhalate yoongamba okuza momulonga gwaZambezi sigo okefuta nongele okwa lopota oshipotha shimwe shomukithi gwekondo nelaka nena oshilongo otashi kanitha oshindji momalanditho gopondje yoshilongo.

Omauwanawa

Klaus Schade okwa holola kutya ngele omusinda ngoka ogwa kuthwapo nena shoka otashi ka gandja ompito ombwaanawa yomalanditho miilongo ngaashi EU, China, USA.

Nonando ongaaka okwa popi kutya ongushu yonyama ndjoka oya pumbwa okukala ngaashi tashi pulwa miipumbiwa yomalanditho ngoka.

Schade okwa tsikile kutya ekutho po lyomusinda ngoka otali utha kutya okwa pumbwa okutulwa odhalate oongamba pokati kaNamibia naAngola, ndjoka tayi ka gamena Namibia okuza ketaandelo lyomikithi ndhoka.

Okwa tsikile kutya etulepo lyodhalate ndjoka otali ka patela pondje aanafaalama Aanamibia mboka haya litha iimuna yawo meni lyaAngola, nokuetitha woo ompumbwe yuulithilo moshilongo, naashoka otashi ka etitha opo ku shunithwe pevi lyomwaalu gwiimuna.





Monena aanafaalama owala yomeni lyomusinda omutiligane ya pitikwa okutuma oonyama dhawo momalandithoo gopondje.

Ominista nale yOkakomisi kOompangela dhepangelo, Tom Alweendo okwa li naye a pula ekutho po lyomusinda ngoka opo ku vule okugandjwa ompito yongeshefa kaanangeshefa ayehe moshilongo.

Nonando ongaaka Alweendo okwa li a popi kutya ekuthopo lyomusinda ngoka olya pumbwa okuningwa nuukeka opo ku gamenenwe po woo omalanditho gopondje.

Comments

Namibian Sun 2024-04-24

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Arsenal 5 vs 0 Chelsea | Fulham 1 vs 3 Liverpool | Aston Villa 3 vs 1 Bournemouth | Crystal Palace 5 vs 2 West Ham | Everton 2 vs 0 Nottingham Forest LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca | Real Madrid 3 vs 2 Barcelona | Deportivo Alaves 2 vs 0 Atletico Madrid | Almería 1 vs 2 Villarreal | Getafe 1 vs 1 Real Sociedad SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna | Monza 1 vs 2 Atalanta | Salernitana 0 vs 2 Fiorentina | Torino 0 vs 0 Frosinone | Sassuolo 0 vs 3 Lecce European Championships Qualifying: Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday FA Cup: Coventry City 3 vs 3 Manchester United English Championship: Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday Katima Mulilo: 14° | 35° Rundu: 15° | 35° Eenhana: 16° | 36° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 16° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 15° | 32° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 30° Gobabis: 17° | 31° Henties Bay: 15° | 20° Wind speed: 26km/h, Wind direction: S, Low tide: 09:35, High tide: 03:35, Low Tide: 21:39, High tide: 15:58 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 32km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:33, High tide: 03:33, Low Tide: 21:37, High tide: 15:56 Walvis Bay: 15° | 24° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:33, High tide: 03:32, Low Tide: 21:37, High tide: 15:55 Rehoboth: 15° | 32° Mariental: 19° | 33° Keetmanshoop: 19° | 32° Aranos: 19° | 33° Lüderitz: 15° | 29° Ariamsvlei: 19° | 31° Oranjemund: 12° | 20° Luanda: 26° | 28° Gaborone: 20° | 33° Lubumbashi: 14° | 27° Mbabane: 14° | 24° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 16° | 24° Lilongwe: 15° | 28° Maputo: 21° | 26° Windhoek: 15° | 30° Cape Town: 16° | 20° Durban: 20° | 23° Johannesburg: 18° | 28° Dar es Salaam: 24° | 26° Lusaka: 17° | 29° Harare: 15° | 30° Currency: GBP to NAD 23.8 | EUR to NAD 20.48 | CNY to NAD 2.64 | USD to NAD 19.19 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.72 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.32 | USD to AOA 832.83 | USD to BWP 13.83 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1251.05 | USD to ZAR 19.19 | USD to ZMW 26.1 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74010.81 Up +0.62% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1522.16 Down -0.31% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13246.66 Down -0.42% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26777.05 Down -4.86% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9132.5 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 313.69/OZ DOWN -0.0042 | Copper US$ 4.45/lb UP +0.95% | Zinc US$ 2 824.40/T UP 0.8% | Brent Crude Oil US$ 88.04/BBP DOWN -0.0033 | Platinum US$ 910.29/OZ UP +0.04% Sport results: Premier League: Arsenal 5 vs 0 Chelsea | Fulham 1 vs 3 Liverpool | Aston Villa 3 vs 1 Bournemouth | Crystal Palace 5 vs 2 West Ham | Everton 2 vs 0 Nottingham Forest LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca | Real Madrid 3 vs 2 Barcelona | Deportivo Alaves 2 vs 0 Atletico Madrid | Almería 1 vs 2 Villarreal | Getafe 1 vs 1 Real Sociedad SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna | Monza 1 vs 2 Atalanta | Salernitana 0 vs 2 Fiorentina | Torino 0 vs 0 Frosinone | Sassuolo 0 vs 3 Lecce European Championships Qualifying: Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday FA Cup: Coventry City 3 vs 3 Manchester United English Championship: Leicester City 5 vs 0 Southampton | Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday Weather: Katima Mulilo: 14° | 35° Rundu: 15° | 35° Eenhana: 16° | 36° Oshakati: 17° | 34° Ruacana: 16° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 15° | 32° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 30° Gobabis: 17° | 31° Henties Bay: 15° | 20° Wind speed: 26km/h, Wind direction: S, Low tide: 09:35, High tide: 03:35, Low Tide: 21:39, High tide: 15:58 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 32km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:33, High tide: 03:33, Low Tide: 21:37, High tide: 15:56 Walvis Bay: 15° | 24° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:33, High tide: 03:32, Low Tide: 21:37, High tide: 15:55 Rehoboth: 15° | 32° Mariental: 19° | 33° Keetmanshoop: 19° | 32° Aranos: 19° | 33° Lüderitz: 15° | 29° Ariamsvlei: 19° | 31° Oranjemund: 12° | 20° Luanda: 26° | 28° Gaborone: 20° | 33° Lubumbashi: 14° | 27° Mbabane: 14° | 24° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 16° | 24° Lilongwe: 15° | 28° Maputo: 21° | 26° Windhoek: 15° | 30° Cape Town: 16° | 20° Durban: 20° | 23° Johannesburg: 18° | 28° Dar es Salaam: 24° | 26° Lusaka: 17° | 29° Harare: 15° | 30° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.8 | EUR to NAD 20.48 | CNY to NAD 2.64 | USD to NAD 19.19 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.33 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.72 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.72 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.32 | USD to AOA 832.83 | USD to BWP 13.83 | USD to EGP 47.85 | USD to KES 134.48 | USD to NGN 1251.05 | USD to ZAR 19.19 | USD to ZMW 26.1 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 74010.81 Up +0.62% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1522.16 Down -0.31% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13246.66 Down -0.42% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 26777.05 Down -4.86% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9132.5 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 313.69/OZ DOWN -0.0042 | Copper US$ 4.45/lb UP +0.95% | Zinc US$ 2 824.40/T UP 0.8% | Brent Crude Oil US$ 88.04/BBP DOWN -0.0033 | Platinum US$ 910.29/OZ UP +0.04%