Iingangamithi nomiyonena mooskola
Aanona yaamati naakadhona mooskola okwa lopotwa kutya otaya gwile moshiponga shelongitho lyiingangamithi, omaihumbato omawinayi mooskola, okwaahena esimaneko oshowo eyonagulo lyomaliko.
Aatseyinawa oyendji oya popi kutya onkalo yomaupyakadhi gopankalathano mwa kwatelwa omiyonena oshowo elongitho lyiingangamithi oyo unene tayi etitha iikolokosha mooskola.
Veronica Theron, omunambelewa gwezulonkalo na okuli omunambelewa omugandjimayele komunyekadhi gwaNamibia, Monica Geingos, okwa lombwele oshifokundaneki shoNamibia Sun oshiwike shika kutya, elongitho lyiingangamithi mooskola dhaNamibia, olya londa pombanda noonkondo, nangashiingeyi elongitho lyiingangamithi otali ningilwa meni lyooskola.
Okwa popi kutya aanona yaakadhona naamati otaya gwile moshiponga shoka. Amushanga gwelongo moNamibia, Sanet Steenkamp, okwa koleke oohapu ndhoka ta popi kutya uuministeli owa nongele nomalimbilili onkalo yiikolokosha tayi londo pombanda mooskola unene mooskola dhomoshitopolwa shaKhomas.
Okwa popi kutya onkalo ndjoka itayi holoka owala mooskola dhomoshitopolwa shoka a tumbulwa, ihe onkalo yiikolokosha nomiyonena dha longikithwa otayi lopotwa mooskola odhindji moshilongo, oshowo elongitho lyiilwitho olya lopotwa mooskola.
MuMaalitsa gwomvula ya piti, opolisi oyali ya ningi omakonaakono moskola yaJA Nel Secondary School moka ya kutha ko iingangamithi mbyoka ya dhika kaanaskola yaali, gumwe ogwomondondo onti 9 omanga gumwe gwomondondo onti 10.
Opolisi oya kuthwa ko woo oombele uusipili wa tsa, iitandu yomasipili ya tsa noonkondo oshowo iitandu yothingo dhomakende.
MuMaalitsa gwonuumvo natango omunaskola gwomondondo onti 11 moskola ya Windhoek High School okwa ponokele nokutsa omukuluntuskola.
Natango muMaalitsa opolisi oya ningi omakonaakono moskola ya Ella du Plessis mOvenduka, naanaskola ya thika po 40 oya pulwa opo ya thigepo ehala lyoskola ndjoka, sho opolisi ya adha kaanona mboka oombele, ooskulufu, iitandu yomasipili nomakende oshowo iikolitha.
Steenkamp okwa popi kutya onkalo ndjoka otayi ulike nkene oshilongo sha ningi ehala lyomiyonena niikolokosha momagumbo, momahala gaayehe oshowo moshigwana.
Okwa popi kutya shoka tashi holoka moshigwana otashi ulike ethano lyaashoka tashi holoka mooskola.
Omukuluntuskola poskola yaWindhoek Gymnasium, Collette Rieckert okwa popi kutya Namibia okwa pumbwa okukala momalimbililo omolwa onkalo ndjoka. Okwa tsikile kutya elongitho lyiingangamithi olya ninga omukundu omunene unene maanyasha yaNamibia. Okwa popi kutya yimwe yomiinima tayi etitha onkalo ndjoka, omaupyakadhi komagumbo, oshowo onkalo yokwaahena aakuluntu momagumbo unene aasamane.
Rieckert popi kutya elongitho lyiingangamithi otali vulu okukwatakanithwa nonkalo yokwaahena omukumo neisimaneko, oshowo ompumbwe yohole yaavali omathimbo gamwe.
Omukomeho gwelongo moshitopolwa shaKhomas, Gerard Vries okwa zimine kutya omiyonena tadhi ningwa kaanaskola kooskola ohadhi tamekele megumbo, tadhi etithwa koonkalo dhopankalathano nenge oluhindo.
Okwa popi kutya iipotha yomiyonena niikolokosha mbyoka olundji tayi dhidhilikwa oyopoohandimwe na ka yi shi yopaungundu, nolundji otayi etithwa kaamati unene mboka taya gamene aamati mboka aashona okuza koluhindo.
Steenkamp okwa popi kutya oluhindo onkalo ya nika oshiponga na inayi pumbiwa okweethiwa owala.
Otatu ningi ngiini?
Einekelo momuntu mwene oyo iinima tayi vulu okukwathela aailongi opo ya yande omikalo omiwinayi.
“Ngele gumwe okuna omukumo muyemwene na okuwete ongushu ye nena ito vulu owala okuyonagula kehe shimwe shoka shi li pungoye. Oho simaneke omagano gonkalamwenyo yoye nokukwathela yakweni yamone onkalo yoye nokuninga woo shoka to ningi,” Rieckert a popi.
Okwa tsikile kutya ooskola inadhi mona iihuna okukondja nonkalo yomiyonena nelongitho lyiingangamithi molwaashoka otaya kambadhala okukandulapo omukundu omanga inagu tameka.
Okwa popi kutya ohaya tameke nooprograma dhopambepo oshowo omahungomwenyo ngele ya mono omadhidhiliko gonkalo ndjoka.
Theron okwa popi kutya ompumbwe yomandiki gomazulonkalo moNamibia oyo woo natango uupyakadhi.
Omandiki ngoka ogeli ohaga tambula owala omwaalu omushona gwangambekwa na itaga vulu okukwathela aaaayakulwa oyendji komvula.
Omukundu natango ooskola dhi na omihandjo odhindji odhili popepi noondingosho oshowo oondunda dhomanwino naashoka otashi ningitha oshipu opo aanaskola yamone iingangamithi oshowo iikolitha.
Elongitho lyiingangamithi pahapu dhaTheron otali etitha omaihumbato gonayi mokati kaanaskola, oluhindo, okwaahena esimaneko neyonagulo lyomaliko gooskola.
Steenkamp okwa popi kutya omaihumbato ngoka oga kala mooskola uule wethimbo ngashiingeyi na oye na omilandu dhili miilonga dha nuninwa oku ungaunga nomaupyakadhi ngoka onga omukalo gwekandulepo lyomikundu ndhoka.
Okwa pula aakuthimbinga ayehe moshikondo shelongo mwakwatelwa, aavali, aalongiskola oshowo oshigwana shi kwashilipaleke kutya ooskola ehala lya gamenwa nokukala.
Ooskola odhindji niiputudhilo oya wayimine omahwahwameko taga ningwa kOmbelewa yOmunyekadhi gwOshilongo, taga ithanwa #BreakFree anti-violence campaign.
Omahwahwameko ngoka otaga tala kombinga yomiyonena, dha yooloka mwakwatelwa omiyonena dhopaihulo oshowo okukonga ekandulepo lyomukundu komiyonena ndhoka.
JANA-MARI SMITH & JEMIMA BEUKES
Veronica Theron, omunambelewa gwezulonkalo na okuli omunambelewa omugandjimayele komunyekadhi gwaNamibia, Monica Geingos, okwa lombwele oshifokundaneki shoNamibia Sun oshiwike shika kutya, elongitho lyiingangamithi mooskola dhaNamibia, olya londa pombanda noonkondo, nangashiingeyi elongitho lyiingangamithi otali ningilwa meni lyooskola.
Okwa popi kutya aanona yaakadhona naamati otaya gwile moshiponga shoka. Amushanga gwelongo moNamibia, Sanet Steenkamp, okwa koleke oohapu ndhoka ta popi kutya uuministeli owa nongele nomalimbilili onkalo yiikolokosha tayi londo pombanda mooskola unene mooskola dhomoshitopolwa shaKhomas.
Okwa popi kutya onkalo ndjoka itayi holoka owala mooskola dhomoshitopolwa shoka a tumbulwa, ihe onkalo yiikolokosha nomiyonena dha longikithwa otayi lopotwa mooskola odhindji moshilongo, oshowo elongitho lyiilwitho olya lopotwa mooskola.
MuMaalitsa gwomvula ya piti, opolisi oyali ya ningi omakonaakono moskola yaJA Nel Secondary School moka ya kutha ko iingangamithi mbyoka ya dhika kaanaskola yaali, gumwe ogwomondondo onti 9 omanga gumwe gwomondondo onti 10.
Opolisi oya kuthwa ko woo oombele uusipili wa tsa, iitandu yomasipili ya tsa noonkondo oshowo iitandu yothingo dhomakende.
MuMaalitsa gwonuumvo natango omunaskola gwomondondo onti 11 moskola ya Windhoek High School okwa ponokele nokutsa omukuluntuskola.
Natango muMaalitsa opolisi oya ningi omakonaakono moskola ya Ella du Plessis mOvenduka, naanaskola ya thika po 40 oya pulwa opo ya thigepo ehala lyoskola ndjoka, sho opolisi ya adha kaanona mboka oombele, ooskulufu, iitandu yomasipili nomakende oshowo iikolitha.
Steenkamp okwa popi kutya onkalo ndjoka otayi ulike nkene oshilongo sha ningi ehala lyomiyonena niikolokosha momagumbo, momahala gaayehe oshowo moshigwana.
Okwa popi kutya shoka tashi holoka moshigwana otashi ulike ethano lyaashoka tashi holoka mooskola.
Omukuluntuskola poskola yaWindhoek Gymnasium, Collette Rieckert okwa popi kutya Namibia okwa pumbwa okukala momalimbililo omolwa onkalo ndjoka. Okwa tsikile kutya elongitho lyiingangamithi olya ninga omukundu omunene unene maanyasha yaNamibia. Okwa popi kutya yimwe yomiinima tayi etitha onkalo ndjoka, omaupyakadhi komagumbo, oshowo onkalo yokwaahena aakuluntu momagumbo unene aasamane.
Rieckert popi kutya elongitho lyiingangamithi otali vulu okukwatakanithwa nonkalo yokwaahena omukumo neisimaneko, oshowo ompumbwe yohole yaavali omathimbo gamwe.
Omukomeho gwelongo moshitopolwa shaKhomas, Gerard Vries okwa zimine kutya omiyonena tadhi ningwa kaanaskola kooskola ohadhi tamekele megumbo, tadhi etithwa koonkalo dhopankalathano nenge oluhindo.
Okwa popi kutya iipotha yomiyonena niikolokosha mbyoka olundji tayi dhidhilikwa oyopoohandimwe na ka yi shi yopaungundu, nolundji otayi etithwa kaamati unene mboka taya gamene aamati mboka aashona okuza koluhindo.
Steenkamp okwa popi kutya oluhindo onkalo ya nika oshiponga na inayi pumbiwa okweethiwa owala.
Otatu ningi ngiini?
Einekelo momuntu mwene oyo iinima tayi vulu okukwathela aailongi opo ya yande omikalo omiwinayi.
“Ngele gumwe okuna omukumo muyemwene na okuwete ongushu ye nena ito vulu owala okuyonagula kehe shimwe shoka shi li pungoye. Oho simaneke omagano gonkalamwenyo yoye nokukwathela yakweni yamone onkalo yoye nokuninga woo shoka to ningi,” Rieckert a popi.
Okwa tsikile kutya ooskola inadhi mona iihuna okukondja nonkalo yomiyonena nelongitho lyiingangamithi molwaashoka otaya kambadhala okukandulapo omukundu omanga inagu tameka.
Okwa popi kutya ohaya tameke nooprograma dhopambepo oshowo omahungomwenyo ngele ya mono omadhidhiliko gonkalo ndjoka.
Theron okwa popi kutya ompumbwe yomandiki gomazulonkalo moNamibia oyo woo natango uupyakadhi.
Omandiki ngoka ogeli ohaga tambula owala omwaalu omushona gwangambekwa na itaga vulu okukwathela aaaayakulwa oyendji komvula.
Omukundu natango ooskola dhi na omihandjo odhindji odhili popepi noondingosho oshowo oondunda dhomanwino naashoka otashi ningitha oshipu opo aanaskola yamone iingangamithi oshowo iikolitha.
Elongitho lyiingangamithi pahapu dhaTheron otali etitha omaihumbato gonayi mokati kaanaskola, oluhindo, okwaahena esimaneko neyonagulo lyomaliko gooskola.
Steenkamp okwa popi kutya omaihumbato ngoka oga kala mooskola uule wethimbo ngashiingeyi na oye na omilandu dhili miilonga dha nuninwa oku ungaunga nomaupyakadhi ngoka onga omukalo gwekandulepo lyomikundu ndhoka.
Okwa pula aakuthimbinga ayehe moshikondo shelongo mwakwatelwa, aavali, aalongiskola oshowo oshigwana shi kwashilipaleke kutya ooskola ehala lya gamenwa nokukala.
Ooskola odhindji niiputudhilo oya wayimine omahwahwameko taga ningwa kOmbelewa yOmunyekadhi gwOshilongo, taga ithanwa #BreakFree anti-violence campaign.
Omahwahwameko ngoka otaga tala kombinga yomiyonena, dha yooloka mwakwatelwa omiyonena dhopaihulo oshowo okukonga ekandulepo lyomukundu komiyonena ndhoka.
JANA-MARI SMITH & JEMIMA BEUKES
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article