Ekandulepo lyomukundu gwomagumbo moNamibia
Ekandulepo lyomukundu gwomagumbo moNamibia

Ekandulepo lyomukundu gwomagumbo moNamibia

Jana-Mari Smith
JANA-MARI SMITH

Oondoolopa mbali moNamibia melongelokumwe nookuume moshikondo shopamumwene otadhi tula miilonga opoloyeka ndjoka ya nuninwa okuwapaleka ooplota dhomomalukanda dha thika po 550 ndhoka tadhi ka landithwa kondando yopevi noonkondo kaakwashigwana, moonkambadhaa okukwashilipaleka egandjo lyomagumbo kaakwashigwana moshilongo.

E yo pombanda lyomalukanda oli li uumbangi mboka tawu holola omukundu gwevi moshilongo nonkene epangelo lyaNamibia tali yamukula pwaahena eitulemo mekandulepo lyomukundu ngoka gwa taalela aakwashigwana.

Nonando ongaaka ope na omilandu dhilwe ndhoka tadhi vulu okulonga mokukandula po omukundu ngoka, sha landula omapekaapeko ngoka ga ningwa.

“Ondi wete kutya epangelo olyali lya pumbwa okuwapaeka ooplota pehala lyokutunga omagumbo gwehwata. Otwa pumbwa okutala kiinima mbyoka tayi kandulapo omukundu gwombumbwe yomavi nokugandja omagumbo kaathigona,” Lesley Grand Goroseb, omunambelewa omukuluntu gwelelo lyondoolopa yaKaribib a lombwele oNamibian Sun.

Ondoolopa yaKaribib oshowo Oshakati oya tsukumwe opo yi gandje omavi gomahala taga wapalekwa koshimaliwa kashi vulithe pooN$15 000, okupitila melongelokumwe noDevelopment Workshop Namibia (DWN) oshowo oNamibia Chamber of Environment (NCE) pamwe naagandji yooshali yalwe.

Oshakati oya gandja ooplota dhi li 200 omanga Karibib ya gandja ooplota dhi li po 350.

Iimaliwa mbyoka tayi gongelwa koDWN otayi longithwa mokuwapaleka evi neyambidhidho okuza kooindjinia oshowo aanambelewa yoompangela dhomavi naathaneki. Molwaashoka inamu kwatelwa iiyemo yaalongi naawapaleki yomavi ooplota ndhoka otadhi ka landithwa kondando yi li pevi noonkondo.

Goroseb okwa popi kutya kape na omalimblilo kutya ewapaleko lyevi olyo tali vulu okulonga monkalo yaNamibia pehala lyokutunga omagumbo gomass housing, ngaashi sha ningwa kepangelo ndyoka e wete kutya olya li lya pumbwa okuwapaleka omahala gevi pehala lyokutunga omagumbo ngoka.

“Oshihwepo okugandja ooplota nominoni dhomeya giiyekelwahi oshowo olushneno. Momukalo ngoka, aantu otaya tsuwa omukumo opo ya tunge omagumbo gawo yene pankatu ndjoka taya vulu, okumona omikuli dhombaanga oshi li omukundu omunene.”

Moomvula dho 1980, oopresenda owala 9 dhaaNamibia dha kala moondoolopa ihe monena omwaalu ngoka ogwa ya poopresenda 50. Momvula yo 2030 omwaalu ngoka otagu ka kala poopresenda 70 pamatengeneko ngoka taga ningwa.

Konyala oopresenda 50 dhaantu ohaya kala moombashu momalukanda na kaye na iiyemo opo ya pungule momavi gawo nenge omagumbo.

Onkalo yomomalukanda otayi holola uupyakadhi wopamidhingoloko nuundjolowele.

“Etsokumwe ndyoka lya tulwa miilonga otali pitika opo iimaliwa mbyoka ya monika okuza melanditho lyooplota ndhoka, yi pungulwe meyalulo lyombaanga yomuhanga pokati koDWN oshowo omalelo goondoolopa ngoka taga longele kumwe, Beat Weber gwoDWN a lombwele Namibian Sun.

Uuna oplota ya manwa okuwapaleka otayi ka landithwa po kelelo lyondoolopa kondando yopevi.



Otaku tengenekwa kutya oplota ndjoka otayi ka pula oshimaliwa shooN$10 000 mondoolopa yaShakati, omanga mondoolopa yaKaribib tayi ka pula oshimaliwa shooN$15 000.

Oonakupewa ooplota ndhoka otaya ka pewa ompito opo ya fute ooplota dhawo muule woomwedhi 8.

Onga oshizemo shetsokumwe ndyoka, oonakumona ooplota ndhoka otaya ka kala ye na uumwene wehala mpoka taya ka tunga omagumbo gawo pathimbo lyawo, nokoondando ndhoka taya vulu shiikolelela koonkalo dhawo dhopaliko niiyemo.

Monena aakalimo yomomalukanda ihaya futile omayakulo gasha ihe ngele okwa tulwa miilonga egandjo lyuumwene womahala nena shoka otashi ka vula okweetela omalelo goondoolopa iiyemo okuza miifuta yomayakulo ngoka taga futwa kaakalimo.

Comments

Namibian Sun 2024-04-23

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Fulham 1 vs 3 Liverpool | Aston Villa 3 vs 1 Bournemouth | Crystal Palace 5 vs 2 West Ham | Everton 2 vs 0 Nottingham Forest | Wolves 0 vs 2 Arsenal | Luton Town 1 vs 5 Brentford | Sheffield United 1 vs 4 Burnley LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca | Real Madrid 3 vs 2 Barcelona | Deportivo Alaves 2 vs 0 Atletico Madrid | Almería 1 vs 2 Villarreal | Getafe 1 vs 1 Real Sociedad | Girona 4 vs 1 Cadiz | Valencia 1 vs 2 Real Betis | Rayo Vallecano 2 vs 1 Osasuna | Celta Vigo 4 vs 1 Las Palmas SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna | Monza 1 vs 2 Atalanta | Salernitana 0 vs 2 Fiorentina | Torino 0 vs 0 Frosinone | Sassuolo 0 vs 3 Lecce | Hellas Verona 1 vs 0 Udinese | Empoli 1 vs 0 Napoli European Championships Qualifying: Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday | Queens Park Rangers 1 vs 0 Preston North End | Norwich City 1 vs 1 Bristol City | Huddersfield Town 0 vs 4 Swansea City | Stoke City 3 vs 0 Plymouth Argyle | Cardiff City 2 vs 1 Southampton | Rotherham United 0 vs 0 Birmingham City | Sunderland 0 vs 1 Millwall FC | Watford 0 vs 0 Hull City | Leicester City 2 vs 1 West Bromwich Albion FA Cup: Coventry City 3 vs 3 Manchester United | Manchester City 1 vs 0 Chelsea English Championship: Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday | Queens Park Rangers 1 vs 0 Preston North End | Norwich City 1 vs 1 Bristol City | Huddersfield Town 0 vs 4 Swansea City | Stoke City 3 vs 0 Plymouth Argyle | Cardiff City 2 vs 1 Southampton | Rotherham United 0 vs 0 Birmingham City | Sunderland 0 vs 1 Millwall FC | Watford 0 vs 0 Hull City | Leicester City 2 vs 1 West Bromwich Albion Katima Mulilo: 15° | 36° Rundu: 15° | 35° Eenhana: 17° | 36° Oshakati: 18° | 35° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 17° | 32° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 18° | 31° Henties Bay: 15° | 20° Wind speed: 23km/h, Wind direction: S, Low tide: 09:08, High tide: 03:09, Low Tide: 21:13, High tide: 15:31 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 31km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:06, High tide: 03:07, Low Tide: 21:11, High tide: 15:29 Walvis Bay: 16° | 25° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:06, High tide: 03:06, Low Tide: 21:11, High tide: 15:28 Rehoboth: 17° | 31° Mariental: 20° | 33° Keetmanshoop: 20° | 33° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 14° | 27° Ariamsvlei: 20° | 32° Oranjemund: 13° | 20° Luanda: 26° | 28° Gaborone: 20° | 32° Lubumbashi: 15° | 27° Mbabane: 16° | 25° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 16° | 27° Lilongwe: 16° | 29° Maputo: 20° | 29° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 16° | 22° Durban: 19° | 25° Johannesburg: 19° | 29° Dar es Salaam: 23° | 28° Lusaka: 17° | 30° Harare: 15° | 30° Currency: GBP to NAD 23.74 | EUR to NAD 20.45 | CNY to NAD 2.64 | USD to NAD 19.12 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.34 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.73 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.7 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.25 | USD to AOA 832.83 | USD to BWP 13.88 | USD to EGP 48 | USD to KES 133.98 | USD to NGN 1230 | USD to ZAR 19.12 | USD to ZMW 25.85 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 73551.13 Up +0.26% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1526.82 Down -0.34% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13302.28 Down -1.12% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 28144.22 Down -1.67% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 319.87/OZ DOWN -0.006 | Copper US$ 4.40/lb DOWN -0.0142 | Zinc US$ 2 803.30/T DOWN -1.08% | Brent Crude Oil US$ 87.79/BBP UP +0.70% | Platinum US$ 911.67/OZ DOWN -0.0101 Sport results: Premier League: Fulham 1 vs 3 Liverpool | Aston Villa 3 vs 1 Bournemouth | Crystal Palace 5 vs 2 West Ham | Everton 2 vs 0 Nottingham Forest | Wolves 0 vs 2 Arsenal | Luton Town 1 vs 5 Brentford | Sheffield United 1 vs 4 Burnley LaLiga: Sevilla 2 vs 1 Mallorca | Real Madrid 3 vs 2 Barcelona | Deportivo Alaves 2 vs 0 Atletico Madrid | Almería 1 vs 2 Villarreal | Getafe 1 vs 1 Real Sociedad | Girona 4 vs 1 Cadiz | Valencia 1 vs 2 Real Betis | Rayo Vallecano 2 vs 1 Osasuna | Celta Vigo 4 vs 1 Las Palmas SerieA: AC Milan 1 vs 2 Inter Milan | AS Roma 1 vs 3 Bologna | Monza 1 vs 2 Atalanta | Salernitana 0 vs 2 Fiorentina | Torino 0 vs 0 Frosinone | Sassuolo 0 vs 3 Lecce | Hellas Verona 1 vs 0 Udinese | Empoli 1 vs 0 Napoli European Championships Qualifying: Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday | Queens Park Rangers 1 vs 0 Preston North End | Norwich City 1 vs 1 Bristol City | Huddersfield Town 0 vs 4 Swansea City | Stoke City 3 vs 0 Plymouth Argyle | Cardiff City 2 vs 1 Southampton | Rotherham United 0 vs 0 Birmingham City | Sunderland 0 vs 1 Millwall FC | Watford 0 vs 0 Hull City | Leicester City 2 vs 1 West Bromwich Albion FA Cup: Coventry City 3 vs 3 Manchester United | Manchester City 1 vs 0 Chelsea English Championship: Middlesbrough 3 vs 4 Leeds United | Blackburn Rovers 1 vs 3 Sheffield Wednesday | Queens Park Rangers 1 vs 0 Preston North End | Norwich City 1 vs 1 Bristol City | Huddersfield Town 0 vs 4 Swansea City | Stoke City 3 vs 0 Plymouth Argyle | Cardiff City 2 vs 1 Southampton | Rotherham United 0 vs 0 Birmingham City | Sunderland 0 vs 1 Millwall FC | Watford 0 vs 0 Hull City | Leicester City 2 vs 1 West Bromwich Albion Weather: Katima Mulilo: 15° | 36° Rundu: 15° | 35° Eenhana: 17° | 36° Oshakati: 18° | 35° Ruacana: 17° | 35° Tsumeb: 18° | 33° Otjiwarongo: 17° | 32° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 15° | 29° Gobabis: 18° | 31° Henties Bay: 15° | 20° Wind speed: 23km/h, Wind direction: S, Low tide: 09:08, High tide: 03:09, Low Tide: 21:13, High tide: 15:31 Swakopmund: 15° | 17° Wind speed: 31km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:06, High tide: 03:07, Low Tide: 21:11, High tide: 15:29 Walvis Bay: 16° | 25° Wind speed: 34km/h, Wind direction: SW, Low tide: 09:06, High tide: 03:06, Low Tide: 21:11, High tide: 15:28 Rehoboth: 17° | 31° Mariental: 20° | 33° Keetmanshoop: 20° | 33° Aranos: 20° | 33° Lüderitz: 14° | 27° Ariamsvlei: 20° | 32° Oranjemund: 13° | 20° Luanda: 26° | 28° Gaborone: 20° | 32° Lubumbashi: 15° | 27° Mbabane: 16° | 25° Maseru: 12° | 26° Antananarivo: 16° | 27° Lilongwe: 16° | 29° Maputo: 20° | 29° Windhoek: 15° | 29° Cape Town: 16° | 22° Durban: 19° | 25° Johannesburg: 19° | 29° Dar es Salaam: 23° | 28° Lusaka: 17° | 30° Harare: 15° | 30° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 23.74 | EUR to NAD 20.45 | CNY to NAD 2.64 | USD to NAD 19.12 | DZD to NAD 0.14 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.34 | EGP to NAD 0.39 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.73 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.7 | RUB to NAD 0.2 | INR to NAD 0.23 | USD to DZD 134.25 | USD to AOA 832.83 | USD to BWP 13.88 | USD to EGP 48 | USD to KES 133.98 | USD to NGN 1230 | USD to ZAR 19.12 | USD to ZMW 25.85 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index 73551.13 Up +0.26% | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1526.82 Down -0.34% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13302.28 Down -1.12% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 28144.22 Down -1.67% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 319.87/OZ DOWN -0.006 | Copper US$ 4.40/lb DOWN -0.0142 | Zinc US$ 2 803.30/T DOWN -1.08% | Brent Crude Oil US$ 87.79/BBP UP +0.70% | Platinum US$ 911.67/OZ DOWN -0.0101